Στο σφυρί βγαίνουν χιλιάδες ακίνητα για χρέη προς τις τράπεζες, και το τοπίο αναμένεται να γίνει πιο άγριο στην περίπτωση που η κυβέρνηση προχωρήσει στην άρση της αναστολής των πλειστηριασμών για την πρώτη κατοικία. Αλλωστε δείγμα γραφής για τις προθέσεις της στο συγκεκριμένο ζήτημα έδωσε και με την απόρριψη τροπολογίας της ΔΗΜΑΡ, που ζητούσε παράταση του μέτρου μέχρι το 2015, η οποία κατατέθηκε στον προσφάτως ψηφισθέντα νόμο που αφορά το πρόγραμμα διευκόλυνσης για τους ενήμερους δανειολήπτες. Σε κάθε περίπτωση, η κατάσταση είναι τραγική, καθώς οποιαδήποτε πρόνοια λαμβάνεται είναι μηδενικής αποτελεσματικότητας. «Μία τρύπα στο νερό» χαρακτηρίζουν νομικοί, ενώσεις καταναλωτών και πολιτών τον προαναφερθέντα νόμο για τους ενήμερους δανειολήπτες, καθώς οι προϋποθέσεις που θέτει είναι τέτοιες που μόνο απειροελάχιστο ποστοστό μπορεί να υπαχθεί στις ρυθμίσεις. Κατά διαόλου πάνε και οι υποθέσεις που αφορούν τον εξωδικαστικό συμβιβασμό με τις τράπεζες, βάσει του νόμου Κατσέλη για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, καθώς σύμφωνα με την Πανελλήνια Ομοσπονδία Ενώσεων Καταναλωτών από τις 64.722 αιτήσεις μόνο μία (!) είχε θετική έκβαση! Ταυτόχρονα, τα Ειρηνοδικεία της χώρας έχουν φρακάρει από τις αιτήσεις, οι οποίες συσσωρεύονται. Τα διαθέσιμα στοιχεία καταδεικνύουν την κατάσταση: από τις 44.262 αιτήσεις που έχουν κατατεθεί στα Ειρηνοδικεία όλης της χώρας, έχουν βγει 1.307 αποφάσεις! Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή: Σήμερα προστατεύονται από πλειστηριασμούς όλα τα ακίνητα, εφόσον πρόκειται για οφειλές κάτω των 200.000 ευρώ προς πιστωτικά ιδρύματα. Οπως επίσης και η κύρια ή μοναδική κατοικία, ανεξάρτητα από το ποσό οφειλής, αρκεί η αντικειμενική αξία του ακινήτου να μην υπερβαίνει το αφορολόγητο όριο πρώτης κατοικίας, προσαυξημένο κατά 50%. Η απαγόρευση αυτή δεν αφορά τις οφειλές προς το Δημόσιο και το ΙΚΑ, καθώς μπορούν να προβούν σε κατασχέσεις, ανεξαρτήτως του ποσού που χρωστάει ο οφειλέτης.Προς το παρόν, το Δημόσιο κάνει κατασχέσεις, αλλά δεν βγάζουν εύκολα τα ακίνητα σε πλειστηριασμό.

Οσο για το νόμο Κατσέλη, στην πραγματικότητα ελάχιστους αφορά. Μόνο αν δεν έχει κάποιος κανένα περιουσιακό στοιχείο. Αλλά όταν τα πράγματα έχουν έτσι, δεν υπάρχει κανένας λόγος να υπαχθεί καν κάποιος στη ρύθμιση, αφού η τράπεζα δεν μπορεί να του πάρει τίποτα, καθώς τίποτα δεν έχει για να δώσει... Αν έχεις ακίνητο, ναι μεν η οφειλή μπορεί να μειωθεί, αλλά υποχρεώνεται ο ενδιαφερόμενος να πουλήσει περιουσιακά στοιχεία. Προστατεύεται η πρώτη κατοικία, με τον όρο της καταβολής με τη μορφή δόσεων του 85% της εμπορικής του αξίας, αλλά συνήθως ένα υπερχρεωμένο νοικοκυριό χάνει την ευνοϊκή ρύθμιση, μια και δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στην καταβολή των δόσεων. Για τους πλειστηριασμούς, ότι πάρα πολλά ακίνητα βγαίνουν σε πλειστηριασμό από τις τράπεζες, ενώ τελικά λίγα από αυτά κατακυρώνονται. Κι αυτό γιατί δεν υπάρχει αγοραστικό ενδιαφέρον, όπως ακριβώς συμβαίνει και στην αγορά real estate: Αλλά ακόμη και μετά τη μείωση της τιμής του ακινήτου, που επιτυγχάνεται μέσω δικαστικής απόφασης, δύσκολα βρίσκεται πλειοδότης. Οταν μετά οι τιμές των ακινήτων εκτίθενται στο ελεύθερο, τότε μόνο βρίσκονται κάποιοι ενδιαφερόμενοι, κι αυτοί ενδιαφέρονται μόνο για τα φιλέτα, για πολύ καλά ακίνητα δηλαδή.

Ηδη εφαρμόζεται,  μία νέα πρακτική, από δύο κυρίως τράπεζες προς το παρόν: Για όσους καθυστερούν το δάνειό τους δεν εκδίδεται προσωρινή διαταγή. Προχωρούν σε προσημείωση υποθήκης του ακινήτου, ακόμη κι αν αυτό ήδη έχει άλλες δέκα προσημειώσεις. Δεν τους νοιάζει αυτό. Απλώς στοχεύουν στην τιτλοποίηση των δανείων τους και επιδιώκουν να εμφανίσουν ότι τα δάνειά τους έχουν εμπράγματη εξασφάλιση. Ηδη εξαιτίας της πρακτικής αυτής τα Εφετεία δέχονται σωρηδόν σχετικές αιτήσεις από τράπεζες... Ο νέος νόμος για τους ενήμερους δανειολήπτες χαρακτηρίζεται ως εμπαιγμός προς τους δανειολήπτες. «Απειροελάχιστο ποσοστό οφειλετών θα υπαχθεί στις ρυθμίσεις αυτές, καθώς είναι περισσότερο από εμφανές ότι η σώρευση όλων αυτών των προϋποθέσεων αφήνει εκτός την πλειοψηφία των δανειοληπτών. Αλλωστε ούτε η κυβέρνηση ούτε ο εκπρόσωπος της Ενωσης Ελληνικών Τραπεζών μπορούσαν να δώσουν στοιχεία σχετικά με το πόσους δανειολήπτες τελικά αφορούν οι ρυθμίσεις», λένε εκπρόσωποι καταναλωτικών οργανώσεων.

Το σύνολο των στεγαστικών δανείων που δεν έχουν καταγγελθεί από τις τράπεζες μπορεί να ενταχθεί στη ρύθμιση για τα ενυπόθηκα δάνεια. Οι τράπεζες υποστηρίζουν ότι η συνήθης πρακτική είναι να μην καταγγέλλουν το δάνειο, ακόμα και αν οι καθυστερούμενες δόσεις υπερβαίνουν το τρίμηνο, με αποτέλεσμα αυτή τη στιγμή να υπάρχουν δάνεια που δεν έχουν καταγγελθεί παρά το γεγονός ότι εμφανίζουν εξάμηνη ή ακόμα και ετήσια καθυστέρηση. Ο βασικός λόγος, όπως υποστηρίζουν, είναι το προστατευτικό πλαίσιο που ισχύει αυτή τη στιγμή σε σχέση με τους πλειστηριασμούς, το οποίο προστατεύει την κύρια κατοικία για σπίτια αντικειμενικής αξίας έως 200.000 ευρώ. Ετσι, στον βαθμό που ο πλειστηριασμός είναι αδύνατος για μια σημαντική κατηγορία ακινήτων, οι τράπεζες αποφεύγουν την έναρξη της διαδικασίας των πλειστηριασμών, η οποία, άλλωστε, επιβαρύνεται με νομικά έξοδα.

Η δυνατότητα, πάντως, ένταξης στον νόμο ενός σημαντικού αριθμού δανειοληπτών προβληματίζει τις τράπεζες, οι οποίες υποστηρίζουν ότι οι δικαιούχοι θα πρέπει να είναι αυστηρά εκείνοι που δεν έχουν πάνω από τρίμηνη καθυστέρηση, δηλαδή τα δάνεια τα οποία με βάση τους κανόνες της Βασιλείας θεωρούνται ενήμερα. Από την πλευρά του υπουργείου Ανάπτυξης, πάντως, επιμένουν ότι η διάταξη θα παραμείνει ως έχει, ρίχνοντας ουσιαστικά το μπαλάκι στις τράπεζες για το αν τελικώς θα καταγγείλουν τα δάνεια που είναι καθυστερημένα άνω του τριμήνου. Η ενεργοποίηση του νόμου, πάντως, αναμένεται να συναντήσει προβλήματα στην εφαρμογή της στον βαθμό που θα πρέπει να επαληθευθεί μια σειρά πρόσθετων κριτηρίων –εκτός από τα εισοδηματικά– για το σύνολο της περιουσίας του δανειολήπτη, αλλά και των εγγυητών του δανείου. Με βάση τα κριτήρια που θέτει η ρύθμιση, θα πρέπει, επίσης, η υποθήκη στην κύρια κατοικία του οφειλέτη να μην υπερβαίνει σε αντικειμενική αξία τα 180.000 ευρώ, αλλά και το ανεξόφλητο υπόλοιπο των συνολικών δανειακών υποχρεώσεων του νοικοκυριού να μην υπερβαίνει τις 150.000 ευρώ.

Για μαζικές ρυθμίσεις τραπεζικών δανείων πιέζει η τροϊκα καθώς θεωρεί ότι οι ρυθμίσεις σε συνδυασμό με την άρση των πλειστηριασμών θα "εξυγιάνει" το τραπεζικό σύστημα . Πληροφορίες μάλιστα αναφέρουν ότι και για τις ρυθμίσεις έχει τεθεί καταληκτική ημερομηνία στις αρχές του 2014 . Σημειώνεται ότι τότε λήγει και η προστασία των δανειοληπτών απο τους πλειστηριασμούς και ότι το υπουργείο Ανάπτυξης δεν έχει δεσμευτεί για παράταση του μέτρου.

Στην πραγματικότητα , οι μεθοδεύσεις αυτές δείχνουν ότι βρισκόμαστε στο "κατώφλι" μίας μαζικής επίθεσης των τραπεζών στα νοικοκυριά που έχουν δανειστεί και τα οποία αντιμετωπίζουν προβλήματα στην εξυπηρέτηση του δανεισμού τους , η οποία θα έχει καταλυτικές επιπτώσεις και στην αγορά ακινήτων. Ας σημειωθεί ότι τα σχέδια αυτά, εκπονούνται και υλοποιούνται σε μία κοινωνία στην οποία ένας στους τρείς εργαζόμενους είναι χωρίς δουλειά...

Το μήνυμα είναι ,  η "επιχείρηση- δάνεια " να έχει δρομολογηθεί, μέχρι το τέλος Νοεμβρίου, και το αργότερο πριν από τη λήξη του Δεκεμβρίου. Μέσα στο καλοκαίρι, σύμφωνα με πληροφορίες, οι τράπεζες θα έχουν καταλήξει στο νέο μοντέλο των ρυθμίσεων, που θα πρέπει να ακολουθήσουν (με υποδείξεις της τρόικας) καθώς και τις παραμέτρους που θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους, ώστε να μην «σκάνε» εκ νέου τα ρυθμισμένα δάνεια.

Σήμερα το πρόβλημα είναι έντονο με τους δανειολήπτες εκείνους που οριακά κρατούν τα δάνεια τους ενήμερα, δηλαδή μετά βίας δεν ξεπερνούν την τρίμηνη καθυστέρηση στα καταναλωτικά και την 6μηνη στα στεγαστικά. Από τα δάνεια αυτά που υπολογίζονται στα επίπεδα των 60δισ ευρώ, μόλις το 1/3 έχει ρυθμιστεί. Στο τέλος του 2012, τα προβληματικά δάνεια έφτασαν τα 66δισ ευρώ, με τα συνολικά υπόλοιπα των δανείων -νοικοκυριών και επιχειρήσεων- στα 228 δισ ευρώ. Όπως είναι γνωστό ένα δάνειο, βγαίνει σε καθυστέρηση αν δεν έχουν πληρωθεί οι δόσεις του για 3 μήνες (αν είναι καταναλωτικό ή επιχειρηματικό χωρίς εξασφαλίσεις) και 6 μήνες, για τα στεγαστικά και τα επιχειρηματικά με εμπράγματες εξασφαλίσεις. Οι τράπεζες θα προχωρήσουν στην κατηγοριοποίηση των δανειοληπτών, ανάλογα με το προφίλ τους, προκειμένου να καταλήξουν στα νέα μοντέλα ρυθμίσεων, θα οποία θα είναι βιώσιμα.

Οι πρώτες πληροφορίες αναφέρουν λοιπόν, ότι θα υπάρχουν:

Ρυθμίσεις για όσους είναι ενήμεροι σήμερα, όμως λόγω περικοπών (σε μισθούς, συντάξεις, κλπ), ενδέχεται σύντομα να αντιμετωπίσουν πρόβλημα στην ομαλή εξυπηρέτηση του δανείου τους.

Ρυθμίσεις, για ανέργους και για τις ευαίσθητες κοινωνικά ομάδες, οι οποίες ωστόσο προβλέπονται τόσο από το νομοσχέδιο που ψηφίστηκε χθες στην Βουλή, όσο και από το νόμο Κατσέλη.

Ρυθμίσεις για τους δανειολήπτες που βρίσκονται στο «κόκκινο» και ως εκ τούτου δεν μπορούν να υπαχθούν στον νέο νόμο για τα ενήμερα δάνεια.

Ρυθμίσεις για αυτούς που βρίσκονται σε καθυστέρηση πληρωμής, και έχουν εισοδήματα άνω των 25.000 ευρώ το χρόνο.

Θα θεσπιστούν συγκεκριμένα όρια για το κόστος διαβίωσης του νοικοκυριού. Τα κριτήρια αυτά θα λαμβάνουν υπόψη τους τόσο οι τράπεζες, όσο και τα δικαστήρια (στην περίπτωση που ο δανειολήπτης προσφύγει στη δικαιοσύνη).

Έντονες διεργασίες πραγματοποιούνται στο παρασκήνιο μεταξύ των επιτελών του υπουργείου Ανάπτυξης, των εκπροσώπων της τρόικας και των διοικήσεων των ελληνικών τραπεζών, προκειμένου το σχέδιο της σταδιακής άρσης των πλειστηριασμών στα ακίνητα πρώτης κατοικίας -αντικειμενικής αξίας έως 200.000 ευρώ- να είναι έτοιμο τους επόμενους μήνες και να αρχίσει να εφαρμόζεται από την 1η Ιανουαρίου 2014. Η... δέσμευση της ελληνικής πλευράς για τη σταδιακή άρση των πλειστηριασμών ακινήτων από τις αρχές του 2014 αποτελεί παράμετρο της συνολικής στρατηγικής για την αντιμετώπιση του φαινομένου αφενός των κόκκινων δανείων και αφετέρου της επανενεργοποίησης της πιστωτικής επέκτασης, δηλαδή της δυνατότητας χρηματοδότησης της οικονομίας μέσω τραπεζικών δανείων, προκειμένου η ανάπτυξη να τεθεί σε σταθερές βάσεις. Μάλιστα, τα βήματα που πρέπει να γίνουν περιγράφονται στην έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου .

Σύμφωνα με την έκθεση, το πρώτο βήμα ήταν η νομοθέτηση της ρύθμισης των ενήμερων στεγαστικών και καταναλωτικών δανείων, το δεύτερο βήμα είναι εντός του Αυγούστου να υπάρξει εμπεριστατωμένο σχέδιο για τους πλειστηριασμούς και το τρίτο βήμα είναι η επίσπευση της εκδίκασης των υποθέσεων υπερχρεωμένων πολιτών που λιμνάζουν στα δικαστήρια. Με βάση τις εκτιμήσεις, τα ακίνητα που από το 2009 έως και σήμερα βρίσκονται «παγωμένα» υπό την απειλή του πλειστηριασμού ανέρχονται σε 260.000, έχουν δάνειο κατά μέσο όρο 70.000 ευρώ και είναι από 80 έως 150 τετραγωνικά μέτρα. Σε αυτά, βέβαια, προστίθενται και περίπου 40.000 ακίνητα αξίας άνω των 200.000 ευρώ.