Εντός του Οκτωβρίου θα προχωρήσει προς ψήφιση στη Βουλή το νομοσχέδιο για την πολεοδομική και χωροταξική μεταρρύθμιση. Οπως είπε χθες, ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος Στ. Καλαφάτης, με αυτό θα δοθεί έμφαση στη μείωση του χρόνου που απαιτείται, μέσω της απλούστευσης και της απλοποίησης των διαδικασιών, ώστε να μην αποθαρρύνονται τα έργα εξαιτίας της γραφειοκρατίας και των παράλογων προσκομμάτων. Την ίδια στιγμή το προς μελέτη νομοσχέδιο στοχεύει στην υποστήριξη των υπόλοιπων δημόσιων πολιτικών για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και στην επικαιροποίηση όπου χρειάζεται -και μετά από 3 δεκαετίες είναι λογικό να χρειάζεται- της κατηγοριοποίησης των χρήσεων γης. Σύμφωνα με τον ίδιο, σε ό,τι αφορά το χωροταξικό σχεδιασμό, έχει γίνει η προετοιμασία που απαιτείται μέχρι να υπάρξει το νέο θεσμικό πλαίσιο. Το ένα ζήτημα είναι η αναθεώρηση του Ειδικού Πλαισίου για τον Τουρισμό και η στρατηγική μελέτη των περιβαλλοντικών του επιπτώσεων, όπου μεταξύ άλλων επιχειρείται να αξιοποιηθεί το σύνολο των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της Ελλάδας. Το δεύτερο ζήτημα είναι η αναθεώρηση και εξειδίκευση των 12 Περιφερειακών Πλαισίων Χωροταξικού Σχεδιασμού, ώστε να καταστούν συμβατά με τις νέες συνθήκες. Ετσι σε επίπεδο Περιφέρειας: Καταγράφονται και αξιολογούνται οι παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη του χώρου. Αποτιμώνται οι χωρικές επιπτώσεις των ευρωπαϊκών, εθνικών και περιφερειακών πολιτικών και προγραμμάτων. Προσδιορίζονται με προοπτική 15 ετών οι βασικές προτεραιότητες για την ολοκληρωμένη και αειφόρο ανάπτυξη του χώρου, με παράλληλη πρόβλεψη για χωροθέτηση επενδύσεων. Τα Περιφερειακά Πλαίσια Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης εναρμονίζονται με τις κατευθύνσεις του Γενικού και των Ειδικών Πλαισίων (ΑΠΕ, Βιομηχανίας, Τουρισμού, Καταστημάτων Κράτησης και Υδατοκαλλιεργειών).

Είκοσι οκτώ νέα έργα κτηματογράφησης συνολικού προϋπολογισμού 572 εκατ. ευρώ, για την κάλυψη του 65% της έκτασης της Ελλάδας, εξήγγειλε χθες, ο υπουργός Περιβάλλοντος , καλύπτοντας και τα εναπομείναντα 16 εκατ. δικαιώματα (ποσοστό 42%). Το νέο πρόγραμμα 4ης γενιάς εθνικής κτηματογράφησης, που αφορά πάνω απο 4.000 πόλεις και χωριά (προκαποδιστριακούς ΟΤΑ), ξεκινά εντός της ερχόμενης εβδομάδας με την προκήρυξη των σχετικών μελετών από την Κτηματολογιο Α.Ε., ενώ σύμφωνα με τους υπολογισμούς του υπουργείου, σε βάθος χρόνου, θα δημιουργηθούν περίπου 12 χιλ. νέες θέσεις εργασίας (μηχανικούς, δικηγόρους και στελέχη πληροφ/κής). Σύμφωνα με τον υπουργό ΠΕΚΑ, στόχος είναι η ολοκλήρωση του κτηματολογίου να έχει επιτευχθεί έως το 2020. Το κόστος της επένδυσης στο μεγαλύτερο μέρος θα καλυφθεί από ίδιους πόρους του κτηματολογίου (περί τα 250 εκατ. ευρώ), από κονδύλια του ΕΣΠΑ (προγραμμα ψηφιακής σύγκλισης, με 130 εκατ. ευρώ) ενώ για το υπόλοιπο των κεφαλαίων υπάρχει σαφή δέσμευση του υπουργείου Ανάπτυξης να χρηματοδοτηθεί από το νέο ΕΣΠΑ. Ξεκινά η κτηματογράφηση 4.000 πόλεων και χωριών Στη χώρα λειτουργούν σήμερα 102 προσωρινά κτηματολογικά γραφεία και εντός του επόμενου χρόνου (2014) αναμένεται να λειτουργήσουν επιπλέον 13. Η μεταβατική περίοδος της λειτουργίας των υποθηκοφυλακείων ως κτηματολογικών γραφείων τελειώνει καθώς όπως τόνισε ο Γ. Μανιάτης, είναι έτοιμο το θεσμικό πλαίσιο «ώστε εντός του 2014 να προχωρήσουμε στα οριστικά κτηματολογικά γραφεία», ενώ, όπως ειπώθηκε, το 2020 θα έχουν αντικατασταθεί όλα τα υποθηκοφυλακεία της χώρας με κτηματολογικά γραφεία.

Σε μια απέλπιδα προσπάθεια επιδίδεται το ΥΠΕΚΑ να εμφανίσει ότι ο νόμος Παπακωνσταντίνου για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων, που κρίθηκε αντισυνταγματικός, δεν έχει καμία σχέση με τον νέο νόμο του Αυγούστου, παρότι είναι ίδιος και χειρότερος. Έτσι, αφού πρώτα περιφρόνησε τη γνωμοδότηση της Επιστημονικής Επιτροπής της Βουλής στις 30.7.2013 επί του νομοσχεδίου τότε για την αντισυνταγματικότητα των διατάξεων περί τακτοποίησης αυθαίρετων κατασκευών και παράνομων χρήσεων, τώρα προκαλεί ισχυριζόμενο ότι "η ηγεσία του ΥΠΕΚΑ είχε από νωρίς διαγνώσει τα προβλήματα του νόμου 4014/2011". Όμως η απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ, η οποία δημοσιεύτηκε την Παρασκευή, δεν επαναδιατυπώνει μόνο την πάγια νομολογία του, βάσει της οποίας ο κανόνας μετά την 31.1.1983 είναι η κατεδάφιση των αυθαίρετων κατασκευών αφού το άρθρο 24 του Συντάγματος επιτάσσει πως η οικιστική ανάπτυξη πρέπει να γίνεται με πολεοδομικά κριτήρια ώστε να διασφαλίζονται καλύτεροι όροι διαβίωσης και η λειτουργικότητα των οικισμών. Προχωρά πολύ περισσότερο. Καθιστά σαφές πως ο εισπρακτικός χαρακτήρας των ρυθμίσεων και μόνον δεν μπορεί να θεμελιώσει λόγο δημοσίου συμφέροντος που να δικαιολογεί τόσο δυσμενή για το περιβάλλον ρύθμιση. Συνθλίβει μέχρι εξαφανίσεως την καραμέλα περί "περιβαλλοντικού ισοζυγίου" (η διοχέτευση των πόρων από τα ειδικά πρόστιμα για δημιουργία χώρων πρασίνου κ.ά.). Σημειώνει χαρακτηριστικά ότι οι δυσμενείς περιβαλλοντικές συνέπειες από την εφαρμογή της ρύθμισης δεν αναιρούνται από το «πράσινο ισοζύγιο», αφού οι πόροι του Πράσινου Ταμείου έχουν μειωθεί δραστικά.

Τα σημεία αυτά της απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου προδιαγράφουν την αντισυνταγματικότητα του νόμου 4178/2013, για τον οποίο έχει ήδη κατατεθεί αίτηση ακύρωσης. Το ΥΠΕΚΑ, σε δισέλιδη ανακοίνωσή του, προσποιείται ότι δεν το αφορά η απόφαση του ΣτΕ, ισχυριζόμενο ότι "ο νόμος 4178/2013, που ήδη εφαρμόζεται, κινείται στο πλαίσιο της νομολογίας του ΣτΕ. Αντιμετωπίζει τελείως διαφορετικά, με πολεοδομικά χαρακτηριστικά, τα προ του 1983 ακίνητα σε σχέση με τα αυθαίρετα που κατασκευάστηκαν μετά το 1983 ώς τον Ιούλιο του 2011"... Παρότι στο Πράσινο Ταμείο, με τα απανωτά ριφιφί, απομένει μόνον το 2,5% από τα ετήσια έσοδά του, το ΥΠΕΚΑ, για να θολώσει τα νερά, αναφέρει "στον νόμο 4178/2013 δεν προβλέπεται συγκεκριμένο ποσοστό του ειδικού προστίμου το οποίο θα κατευθύνεται σε δράσεις περιβαλλοντικού ισοζυγίου μέσω Πράσινου Ταμείου (όπως στον Ν.4014/2011), αλλά αυτό το ποσοστό θα ορίζεται κλιμακωτά, βάσει του αριθμού των δηλώσεων υπαγωγής, με Κοινή Υπουργική Απόφαση των υπουργών ΠΕΚΑ και Οικονομικών".

Αλαλουμ με τα αυθαίρετα καθώς και ο νέος νόμος εμφανίζει κενά τα οποία κινδυνεύουν να ανατραπούν απο το ΣτΕ στην περίπτωση που το δικαστήριο χρησιμοποιήσει τα επιχείρηματα με τα οποία έκρινε ως αντισυνταγματικό το νόμο του 2011. Συγκεκριμενα αντισυνταγματική έκρινε η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) την τακτοποίηση των αυθαιρέτων νέας γενιάς με «πάγωμα» της κατεδάφισής τους για 30 χρόνια όπως προέβλεπε ο προηγούμενος νόμος για τα αυθαίρετα 4014/11. Κι αυτό διότι, σύμφωνα με το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο, η συνταγματική ανοχή απέναντι στα αυθαίρετα εξαντλήθηκε με τον ν. 1337/1983 (νόμος Τρίτση) και δεν είναι δυνατή πλέον η αποφυγή κατεδάφισης για τα νέας γενιάς αυθαίρετα, δηλαδή όσα κτίστηκαν μετά τις 31.1.1983. Η πολυαναμενόμενη απόφαση του ΣτΕ (3341/2013) έκρινε επίσης ως αντισυνταγματικό, στο σύνολό του, τον νόμο 4014/2011.

Απο την πλευρά του , το αρμόδιο υπουργείο αντιμετωπίζει μάλλον αμήχανα την απόφαση προσπαθώντας να μη υπονομεύσει την νέα ρύθμιση που είναι σε εξέλιξη. Στην πραγματικότητα , το ΥΠΕΚΑ , στις δημοσιες τοποθετήσεις του αποφεύγει να τοποθετηθεί στο σκεπτικό της απόφασης και περιορίζεται στο να αναφερει τις αλλαγές που επέρχονται με το νέο φόρο. Στο μεταξύ όμως έχει ενεργοποιήσει τον μηχανισμό καταγραφής των αυθαιρέτων και καλεί εκείνους που ρυθμίζουν να βάλουν "βαθειά το χέρι στην τσέπη".

Ειδικότερα, η Ολομέλεια έκρινε κατά πλειοψηφία ότι, ο συγκεκριμένος νόμος είναι αντίθετος στο άρθρο 24 παράγραφος 2 του Συντάγματος το οποίο προστατεύει το περιβάλλον, τον ορθολογικό πολεοδομικό σχεδιασμό και το οικιστικό περιβάλλον. Σύμφωνα με τους Συμβούλους Επικρατείας, το άρθρο που αφορά τη διαδικασία υπαγωγής και το ειδικό πρόστιμο για την τακτοποίηση, νοθεύει τον επιβαλλόμενο από το άρθρο 24 του Συντάγματος ορθολογικό πολεοδομικό σχεδιασμό και επιφέρει αλλοίωση της λειτουργικότητας των οικισμών και επιδείνωση των όρων διαβιώσεως των κατοίκων.

Ακόμη, όπως αναφέρουν οι δικαστές, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις που δημιουργούνται από την εφαρμογή του νόμου δεν αναιρούνται από την πρόβλεψη ότι το ειδικό πρόστιμό της τακτοποίησης των αυθαιρέτων θα πηγαίνει στο Πράσινο Ταμείο για αστικές αναπλάσεις και περιβαλλοντικές δράσεις. Κι αυτό διότι, οι μνημονιακές επιταγές δεσμεύουν το 97,5% των πόρων του ταμείου προκειμένου να μπορούν, με υπουργικές αποφάσεις να... πέφτουν στη «μαύρη τρύπα» του προϋπολογισμού. Επιπλέον, όπως αναφέρει η απόφαση, οι εισπρακτικοί και λοιποί σκοποί δεν θεμελιώνουν λόγο δημοσίου συμφέροντος, ο οποίος θα δικαιολογούσε διατάξεις με ευρύτερες συνέπειες σε βάρος του περιβάλλοντος όπως είναι οι ρυθμίσεις του συγκεκριμένου νόμου. Στο Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο είχαν προσφύγει κάτοικοι του Αμαρουσίου Αττικής, της Φθιώτιδος, της Θεσπρωτίας κ.ά., οι οποίοι, μεταξύ άλλων, επικαλούνταν ότι θίγονται από τον νόμο 4014/2011.

Το ΥΠΕΚΑ, μεταξύ άλλων, επισημαίνει:

- Το ΣτΕ εξέτασε την αντισυνταγματικότητα του νόμου 4014/2011 όσον αφορά τις διατάξεις περί αυθαίρετης δόμησης. Μετά την πλήρη δημοσίευση του σκεπτικού της απόφασης, το ΥΠΕΚΑ θα μπορεί να τοποθετηθεί ειδικότερα.

- Σε κάθε περίπτωση, η αναμενόμενη απόφαση αφορά τις διατάξεις του νόμου 4014/2011 περί αυθαιρέτων, οι οποίες έχουν ήδη παύσει να ισχύουν.

- Ο νόμος 4178/2013, που ήδη εφαρμόζεται, κινείται στο πλαίσιο της νομολογίας του ΣτΕ.

- Το ΥΠΕΚΑ, αναγνωρίζοντας τα προβλήματα των παλαιότερων ρυθμίσεων, προχώρησε για πρώτη φορά με τον συγκεκριμένο νόμο σε κατηγοριοποίηση των αυθαιρέτων με βάση τον βαθμό της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης.