Με αμείωτη ένταση συνεχίζουν οι τράπεζες τις αναχρηματοδοτήσεις δανείων, με στόχο να καταπολεμήσουν το συνεχώς επιδεινούμενο «μέτωπο» των επισφαλειών, οι οποίες αυξάνονται από μήνα σε μήνα λόγω της βαριάς ύφεσης που πλήττει την ελληνική οικονομία για πέμπτο συνεχή χρόνο. Το θέμα βρέθηκε στο επίκεντρο της προεκλογικής αντιπαράθεσης, με τα κόμματα να υπόσχονται νομοθετικές πρωτοβουλίες που θα προβλέπουν «κούρεμα» οφειλών και ακόμη πιο ευνοϊκές ρυθμίσεις από αυτές που ήδη εφαρμόζονται.

Βέβαια, από τις εξαγγελίες τέτοιων παρεμβάσεων ως την ψήφιση και την εφαρμογή τους, η οποία προϋποθέτει την έγκριση της τρόικας και ένα επιπλέον δανειακό πακέτο αξίας κάποιων δισ. ευρώ για την κάλυψη των κεφαλαιακών ελλειμμάτων που θα προκύψουν για τις τράπεζες, υπάρχει μεγάλη απόσταση. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Τράπεζα της Ελλάδος, οι καθυστερήσεις στο τέλος του 2011 διαμορφώθηκαν στο 15,9% επί του συνολικού χαρτοφυλακίου των χορηγήσεων στην εγχώρια αγορά, ενώ στο α' τρίμηνο του 2012 συντηρητικές εκτιμήσεις κάνουν λόγο για αύξηση του ποσοστού αυτού σε επίπεδα κοντά στο 18%. Πλέον, τα δάνεια που δεν εξυπηρετούνται για διάστημα άνω των 3 μηνών έχουν ξεπεράσει τα 40 δισ. ευρώ, παρά την εντατικοποίηση των ρυθμίσεων από την πλευρά των τραπεζών, καθώς κάθε μήνα υπολογίζεται ότι «σκάνε» χορηγήσεις άνω του 1 δισ. ευρώ. Εκτός αυτού, ένα σημαντικό κομμάτι των δανείων που ρυθμίζονται χρειάζεται ξανά τακτοποίηση ύστερα από λίγο καιρό, καθώς τα νούμερα δεν βγαίνουν. Παρά το γεγονός ότι τα πιστωτικά ιδρύματα ύστερα από δύο και πλέον χρόνια συνεχών αναδιαρθρώσεων έχουν αποκτήσει σημαντική εμπειρία, εξακολουθούν να μην μπορούν να βρουν με την πρώτη την οριστική «θεραπεία», κυρίως λόγω της δυναμικής που έχει αναπτύξει η πτώση της οικονομικής δραστηριότητας. Το γεγονός αυτό αναγκάζει τις τράπεζες να προχωρούν σε σημαντικές διαγραφές δανείων κάθε τρίμηνο, προκειμένου να συγκρατούν τα ποσοστά των επισφαλειών και τον βαθμό κάλυψής τους, ο οποίος ωστόσο παραμένει χαμηλά. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι τέσσερις μεγάλοι τραπεζικοί όμιλοι (Εθνική, Alpha Bank, Eurobank, Τράπεζα Πειραιώς) διενήργησαν προβλέψεις συνολικού ύψους άνω των 10,7 δισ. ευρώ τη διετία 2010-2011, εκ των οποίων τα 6,6 δισ. ευρώ αφορούν την περυσινή χρήση. Πρόκειται για μια αναγκαία εξέλιξη που επιβάρυνε τα αποτελέσματα των τραπεζών, καθώς μέσα σε ένα 12μηνο η άνοδος των καθυστερήσεων κινήθηκε μεταξύ 40% και 50%.

Η πτώση των εισοδημάτων και του κύκλου εργασιών σε όλους τους κλάδους της οικονομίας έχει δημιουργήσει σοβαρές δυσκολίες σε ένα σημαντικό ποσοστό των δανειοληπτών, οι οποίοι δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στις δόσεις που είναι αναγκασμένοι να πληρώσουν βάσει των αρχικών τους συμβάσεων. Για τον λόγο αυτόν οι τράπεζες προβαίνουν σε αλλαγές των όρων τους, μέσω των οποίων επιτυγχάνεται μείωση των μηνιαίων καταβολών, ώστε να παραμείνει το δάνειο ενήμερο. Από την άλλη πλευρά, με τον νόμο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά ένας δανειολήπτης μπορεί να πετύχει και «κούρεμα» της οφειλής του. Στις εξαγγελίες τους ορισμένα κόμματα έχουν μιλήσει για οριζόντιο «κούρεμα» των δανείων, ενώ άλλα για γενναίες ρυθμίσεις ώστε οι πληρωμές στην τράπεζα να μην ξεπερνούν το 30% των εισοδημάτων τους. Οι τραπεζίτες απαντούν ότι για να υπάρξει μαζική διαγραφή δανείων θα πρέπει να βρεθεί ένα νέο πακέτο για τη στήριξη των ιδίων κεφαλαίων των πιστωτικών ιδρυμάτων, ενώ για τις υπόλοιπες ρυθμίσεις σημειώνουν ότι ήδη όπου υπάρχει πραγματικό πρόβλημα γίνεται αλλαγή των όρων εξόφλησης για την ανακούφιση του πελάτη τους.

Αμετάβλητα στο ιστορικό χαμηλό του 1% αναμένεται να διατηρήσει τα επιτόκια η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), η οποία συνεδριάζει σήμερα εν μέσω νέων ανησυχιών για την οικονομία στην ευρωζώνη. Το βλέμμα των αγορών είναι, εξάλλου, στραμμένο σε υπόνοιες που ίσως αφήσει ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας, Μάριο Ντράγκι για νέα μείωση των επιτοκίων αργότερα φέτος, εάν επιδεινωθούν περαιτέρω οι συνθήκες στην οικονομία. Την ίδια ώρα, η ΕΚΤ αναμένεται να αντισταθεί στις πιέσεις που της ασκούνται για να λάβει περαιτέρω μέτρα κατά της κρίσης χρέους στην ευρωζώνη. Οι αγορές πιέζουν την τράπεζα να αγοράσει κρατικά ομόλογα της Ισπανίας, η οποία έχει εισέλθει σε ύφεση και βρίσκεται αντιμέτωπη με νέα μέτρα λιτότητας. Τα στελέχη της ΕΚΤ εκτιμάται ότι θα χαιρετίσουν τις προσπάθειες της Ισπανίας να περικόψει τις δημόσιες δαπάνες της, αλλά δεν αναμένεται να ανακοινώσουν νέα μέτρα όπως την επανεκκίνηση του προγράμματος αγοράς ομολόγων.

Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της συνολικής χρηματοδότησης του εγχώριου ιδιωτικού τομέα μειώθηκε περαιτέρω σε -4,0% το Μάρτιο του 2012 από -3,8% τον προηγούμενο μήνα, σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα τη Δευτέρα η Τράπεζα της Ελλάδας. Συνολικά, το Μάρτιο του 2012, η καθαρή ροή της χρηματοδότησης προς τον εγχώριο ιδιωτικό τομέα ήταν αρνητική κατά 1.360 εκατ. ευρώ (Μάρτιος 2011: αρνητική καθαρή ροή 722 εκατ. ευρώ). Η καθαρή ροή της χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις το Μάρτιο του 2012 ήταν αρνητική κατά 979 εκατ. ευρώ (Μάρτιος 2011: αρνητική καθαρή ροή 310 εκατ. ευρώ) και ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης μειώθηκε σε -3,3% από -2,7% τον προηγούμενο μήνα. Αναλυτικότερα, ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης των μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων παρέμεινε αμετάβλητος στο -3,3% ενώ ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης των ασφαλιστικών επιχειρήσεων και των λοιπών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, όπου περιλαμβάνονται και μεγάλου ύψους ενδο-ομιλικές συναλλαγές, μειώθηκε σε -4,1% από 7,1% το Φεβρουάριο του 2012. Η καθαρή ροή της χρηματοδότησης προς τους ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις ήταν θετική κατά 26 εκατ. ευρώ τον επισκοπούμενο μήνα (Μάρτιος 2011: αρνητική καθαρή ροή 86 εκατ. ευρώ) και ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης αυξήθηκε σε -7,2% από -7,8% τον προηγούμενο μήνα παραμένοντας όμως σε αρνητικό επίπεδο. Αρνητική κατά 406 εκατ. ευρώ ήταν η καθαρή ροή χρηματοδότησης προς τους ιδιώτες και τα ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα το Μάρτιο του 2012, έναντι επίσης αρνητικής καθαρής ροής 326 εκατ. ευρώ το Μάρτιο του 2011. Η εξέλιξη αυτή είχε ως αποτέλεσμα ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής της χρηματοδότησης προς τους ιδιώτες και τα ιδιωτικά μη κερδοσκοπικ

Οι τραπεζίτες ανησυχούν για την πορεία των επισφαλειών, δεδομένου ότι πολλές από τις καθυστερήσεις καθίστανται... μη εισπράξιμες. Μεγάλη μερίδα δανειοληπτών, προτιμούν να χάσουν το σπίτι τους κάνοντας χρήση του Νόμου Κατσέλη, από το να εξυπηρετήσουν τις δόσεις των στεγαστικών, δεδομένης της ύφεσης, της ανεργίας, του περιορισμού των εισοδημάτων... Και να σκεφθεί κανείς ότι ακόμη και στην αρχή της κρίσης, τα στεγαστικά δάνεια εξυπηρετούντο κανονικά, καθώς υπήρχαν και οι εμπράγματες ασφάλειες της υποθήκης ή των προσημειώσεων.

Σε αντίθεση με τα καταναλωτικά δάνεια, όπου η συνείδηση του δανειολήπτη ήταν κάπως πιο... χαλαρή από τη συνεπή συμπεριφορά που χαρακτηρίζει εδώ και δεκαετίες τους δανειολήπτες στεγαστικών δανείων, τόνιζε χαρακτηριστικά , αρμόδιος τραπεζικός παράγοντας... Χαρακτηριστικό είναι ότι αν στο τέλος του 2011, τα επισφαλή δάνεια ανήλθαν στο 15,9% του συνόλου των δανείων - έναντι 10,5% στο τέλος του 2010, τους πρώτους μήνες του τρέχοντος έτους, ανηφορίζουν με ποσοστό σχεδόν 0,50% επιπλέον από μήνα σε μήνα...

Με βάση αυτούς τους υπολογισμούς, οι επισφάλειες στην καλύτερη περίπτωση αγγίζουν το 17% σήμερα, παρά τις αυξημένες προβλέψεις και μάλιστα, αυτός είναι και ένας παράγοντας που θα επηρεάσει τα αποτελέσματα των τραπεζών το πρώτο τρίμηνο.