Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αφήνει την πόρτα ανοικτή για νέες μειώσεις επιτοκίων. Αυτό προκύπτει από τις δηλώσεις του προέδρου της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι ο οποίος μίλησε χθες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αλλά και του επικεφαλής οικονομολόγου της τράπεζας Πέτερ Πράετ. Ο τελευταίος μάλιστα χαρακτήρισε τη σημερινή κρίση που περνά η ευρωζώνη ως μεγαλύτερη ακόμη και από αυτή που ακολούθησε την κατάρρευση της Lehman Brothers το 2008. Οπως είπε ο Μάριο Ντράγκι, οι αποφάσεις για οποιαδήποτε αλλαγή στη νομισματική πολιτική θα εξαρτηθούν από τα οικονομικά στοιχεία στην ευρωζώνη. Προειδοποίησε μάλιστα ότι τα αυστηρά μέτρα λιτότητας δημιουργούν τον κίνδυνο για «κοινωνικές εντάσεις» στη ζώνη του ευρώ. «Θα πρέπει να εξετάσουμε ποια είναι η κατάσταση, να δούμε τα στοιχεία και τις εξελίξεις και έπειτα να αποφασίσουμε εμείς στο διοικητικό συμβούλιο (της ΕΚΤ) για το τι θα κάνουμε στη συνέχεια», ανέφερε χαρακτηριστικά ο «Σούπερ Μάριο» - όπως είναι επίσης γνωστός ο πρόεδρος της τράπεζας - όταν ρωτήθηκε εάν η ΕΚΤ θα συνεχίσει να μειώνει τα επιτόκια. Η ΕΚΤ έχει ήδη μειώσει από την προηγούμενη εβδομάδα τα επιτόκια δανεισμού σε ευρώ από 1% σε 0,75%, με αποτέλεσμα αυτά να βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά.

Επίσης, η ΕΚΤ μηδένισε το επιτόκιο με το οποίο δέχεται καταθέσεις από τις άλλες τράπεζες σε μια προσπάθεια να αναγκάσει τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να διοχετεύσουν τη ρευστότητά τους στην ανοικτή αγορά. Επίσης με τον τρόπο αυτό η ΕΚΤ πιέζει περισσότερο τις τράπεζες να δανείζουν χρήματα η μια στην άλλη κάτι που σήμερα γίνεται σε όλο και χαμηλότερους ρυθμούς. Ακόμη πιο αποκαλυπτικός ήταν σε δηλώσεις του από τη Λισαβώνα ο επικεφαλής οικονομολόγος της τράπεζας Πέτερ Πράετ. «Δεν υπάρχουν ταμπού» στη χάραξη της νομισματικής πολιτικής είπε, αφήνοντας ανοικτά όλα τα ενδεχόμενα. Ο Πράετ, που μίλησε πριν αρχίσει το Eurogroup στις Βρυξέλλες, προειδοποίησε επίσης τους ευρωπαίους ηγέτες ότι η τρέχουσα κρίση είναι μεγαλύτερη από αυτή του 2008 όταν η κατάρρευση σοκ της Lehman Brothers είχε γονατίσει το χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Σημαντική πτώση παρουσίασε το μέσο επιτόκιο των νέων δανείων το οποίο διαμορφώθηκε στο 6,18%. Σχεδόν αμετάβλητο στο 0,48% παρέμεινε το Μάιο του 2012 το μέσο επιτόκιο των νέων καταθέσεων από τα νοικοκυριά όπως και το αντίστοιχο επιτόκιο των καταθέσεων από επιχειρήσεις (0,46%), σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος. Συγκεκριμένα, πτώση κατά 0,07% παρουσίασε το Μάιο του 2012 το μέσο επιτόκιο των καταναλωτικών δανείων χωρίς καθορισμένη διάρκεια (δάνεια μέσω πιστωτικών καρτών, ανοικτά δάνεια και υπεραναλήψεις από τρεχούμενους λογαριασμούς) και διαμορφώθηκε στο 15,01%. Επίσης,ισόποση πτώση κατέγραψε το μέσο επιτόκιο των καταναλωτικών δανείων καθορισμένης διάρκειας με επιτόκιο κυμαινόμενο ή σταθερό μέχρι ένα έτος, που διαμορφώθηκε σε 8,27% τον Μάιο του 2012 έναντι 8,34% τον προηγούμενο μήνα. Στα επιχειρηματικά δάνεια χωρίς καθορισμένη διάρκεια, το μέσο επιτόκιο παρουσίασε πτώση κατά 0,09% και διαμορφώθηκε στο 7,69% και το αντίστοιχο επιτόκιο των επαγγελματικών δανείων παρουσίασε επίσης πτώση κατά 0,03% και διαμορφώθηκε στο 10,32%. Το μέσο επιτόκιο των επιχειρηματικών δανείων συγκεκριμένης διάρκειας με επιτόκιο κυμαινόμενο ή σταθερό έως ένα έτος μειώθηκε κατά 0,05% στο 7,52% για δάνεια μέχρι 250.000 ευρώ, αυξήθηκε κατά 0,23% στο 6,68% για δάνεια από 250.000 μέχρι ένα εκατ. ευρώ, ενώ μειώθηκε κατά 0,39% και διαμορφώθηκε στο 5,84% για δάνεια άνω του ενός εκατ. ευρώ. Τέλος, το μέσο επιτόκιο των στεγαστικών δανείων για δάνεια με επιτόκιο κυμαινόμενο ή σταθερό έως ένα έτος έμεινε ουσιαστικά αμετάβλητο στο 3,54%.

Μικρή ανάσα σε σημαντικό αριθμό δανειοληπτών δίνει η απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) να προχωρήσει στην μείωση του βασικού της επιτοκίου σε νέο ιστορικό χαμηλό και να διαμορφωθεί από το 1% στο 0,75%. Τα σημαντικότερα οφέλη θα έχουν οι δανειολήπτες που έχουν λάβει στεγαστικό δάνειο με επιτόκιο συνδεμένο με το επιτόκιο της ΕΚΤ. Στην περίπτωση αυτή για παράδειγμα για ένα δάνειο 100.000 με επιτόκιο συνδεδεμένο με της ΕΚΤ συν περιθώριο 2,5%, με 20ετή διάρκεια η δόση του δανείου διαμορφώνεται σε 565 ευρώ περίπου, από 610 ευρώ περίπου τον Ιούλιο του 2011 και 760 ευρώ τον Ιούλιο του 2008 όταν το επιτόκιο της ΕΚΤ ήταν στα 4,25%. Σύμφωνα με συγκλίνουσες εκτιμήσεις των 25% περίπου του συνόλου των στεγαστικών δανείων είναι συνδεδεμένα με την πορεία του επιτοκίου της ΕΚΤ.

Οπως όλα δείχνουν, η κρίση χρέους στην ευρωζώνη θα διατηρήσει στα τρέχοντα χαμηλά επίπεδα τα επιτόκια δανεισμού για αρκετούς μήνες ακόμα. Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερης σημασίας για όσους εξοφλούν στεγαστικά δάνεια, τα οποία λόγω του μεγάλου ύψους τους και της μακράς τους διάρκειας επηρεάζουν στις περισσότερες περιπτώσεις σε σημαντικό βαθμό τον προϋπολογισμό ενός νοικοκυριού. Οι συγκεκριμένοι πελάτες των τραπεζών χωρίζονται σε δύο γενικές κατηγορίες:

1) Δάνεια κυμαινόμενου επιτοκίου. Οι δανειολήπτες αυτοί δεν έχουν λόγο στην τρέχουσα φάση να αλλάξουν τους όρους αποπληρωμής του δανείου τους. Από τη μία πλευρά έχουν αρκετούς μήνες μπροστά τους ώσπου να δουν τα επιτόκια να ξαναπαίρνουν την ανιούσα, ενώ από την άλλη δεν συμφέρει η επιλογή σταθερού επιτοκίου, καθώς τα προγράμματα της κατηγορίας είναι πλέον πολύ ακριβά.

2) Δάνεια με σταθερό επιτόκιο, το οποίο λήγει σύντομα. Ανάλογα με τη σύμβαση που έχουν υπογράψει οι δανειολήπτες, μπορεί είτε να έχουν προσυμφωνήσει το ύψος του spread του δανείου τους στην περίοδο κυμαινόμενου επιτοκίου που ακολουθεί τη διάρκεια του σταθερού επιτοκίου ή να προβλέπεται η επαναδιαπραγμάτευση των όρων δανεισμού.

Οι δανειολήπτες της πρώτης περίπτωσης, δηλαδή όσοι γνωρίζουν ήδη το περιθώριο που θα προστεθεί σε κάποιον από τους ευρωπαϊκούς δείκτες αναφοράς (ΕΚΤ, euribor), θα πρέπει να αισθάνονται τυχεροί λόγω των χαμηλότερων επιτοκίων που ίσχυαν τα προηγούμενα χρόνια όταν υπεγράφησαν οι συμβάσεις τους. Συγκεκριμένα, το πλέον πιθανό είναι το spread τους να μην ξεπερνά το 2,50%, που σημαίνει ότι τους επόμενους 12 μήνες το τελικό επιτόκιο βάσει του οποίου θα υπολογιστεί η δόση τους δύσκολα θα υπερβεί το 3,25%. Από την άλλη, όσοι θα διαπραγματευτούν το spread έχουν ένα δίλημμα μεταξύ σταθερού και κυμαινόμενου επιτοκίου. Τραπεζικοί κύκλοι υπογραμμίζουν ότι δεν μπορεί να δοθεί μια ξεκάθαρη απάντηση για το τι πρέπει να επιλέξει ο καθένας. Προσθέτουν ωστόσο ότι αυτό που πρέπει σίγουρα να γίνει είναι η σύγκριση του κυμαινόμενου επιτοκίου που τους προσφέρεται με τα σταθερά διάρκειας τριών και πέντε ετών, τα οποία στις περισσότερες τράπεζες ξεπερνούν πλέον το 5,50%.

Σε γενικές γραμμές, όσο πιο χαμηλό είναι το spread, άρα και το τελικό ύψος του κυμαινόμενου επιτοκίου, τόσο μικρότερο είναι το κίνητρο μετατροπής του σε σταθερό. Για παράδειγμα, αν το κυμαινόμενο επιτόκιο που προσφέρεται ανέρχεται στα επίπεδα του 5,50% ή υψηλότερα, υπάρχει ισχυρό κίνητρο επιλογής ενός σταθερού επιτοκίου που κινείται στο ίδιο ύψος, με δεδομένο ότι θα διατηρήσει τη δόση αμετάβλητη ως και το 2015. Αλλωστε τα ευρωπαϊκά επιτόκια βρίσκονται ήδη πολύ κοντά στον «πάτο» τους. Από την άλλη πλευρά, όσο πιο χαμηλό από τα επίπεδα του 5,50% είναι το κυμαινόμενο επιτόκιο που μπορεί να επιλεγεί, τόσο ισχυρό είναι το κίνητρο επιλογής του έναντι του σταθερού.

Σημαντική πτώση έχουν σημειώσει τα διατραπεζικά euribor, με τα οποία είναι συνδεδεμένα χιλιάδες στεγαστικά. Ενδεικτικά, το euribor τρίμηνης διάρκειας από το 1,60% στο τελευταίο τρίμηνο της περυσινής χρονιάς έχει πέσει σήμερα στο 0,65%. Η μείωση αυτή έχει περάσει ολόκληρη στο τελικό κόστος που πληρώνουν όσοι έχουν λάβει στεγαστικό δάνειο. Για παράδειγμα, σε ένα δάνειο 100.000 ευρώ 20ετούς διάρκειας με επιτόκιο στο 4,25% (ΕΚΤ + 2,75%), η δόση τον περασμένο Οκτώβριο, πριν από την πρώτη μείωση του ευρωεπιτοκίου, ανερχόταν στα 620 ευρώ. Με την πρώτη μείωση του επιτοκίου της ΕΚΤ κατά 0,25% τον Νοέμβριο του 2011 η δόση υποχώρησε στα 606 ευρώ. Ακολούθησε μέσα σε έναν μήνα ισόποση μείωση τους κόστους δανεισμού στην ευρωζώνη, ρίχνοντας τη δόση του στεγαστικού δανείου του παραδείγματος στα 593 ευρώ, επίπεδο στο οποίο διατηρείται ως σήμερα. Εάν επαληθευτεί η πρόβλεψη για μείωση του επιτοκίου του ευρώ στο 0,75%, η δόση του δανείου θα πέσει στα 580 ευρώ.