Τι θα γίνει με τα δάνεια; Με συμφέρει τώρα που τα επιτόκια εξακολουθούν να είναι εξαιρετικά χαμηλά να αναχρηματοδοτήσω το δάνειο μου; Μήπως αν περιμένω διαπιστώσω ότι θα είναι πολύ αργά; Αυτές είναι σκέψεις που περνούν από το μυαλό εκατοντάδων δανειοληπτών και αν διαβάσετε παρακάτω θα βρείτε τους τέσσερεις λόγους για τους η οποίους αναχρηματοδότηση μπορεί να είναι μια κακή κίνηση.

1. Το νεκρό διάστημα είναι πολύ μεγάλο. Το νεκρό διάστημα είναι ο αριθμός των μηνών που θα απαιτηθεί προκειμένου να αποσβεστεί το κόστος από το κλείσιμο ενός νέου δανείου. Για να το υπολογίσετε να γνωρίζετε το κόστος κλεισίματος για το νέο δάνειο σας και το νέο σας επιτόκιο . Φυσικά τις πληροφορίες αυτές θα τις πάρετε από την τράπεζα. Οι τραπεζικοί λένε ότι δεν υπάρχει κάποια «συνταγή» για να καθοριστεί χρονικά το «νεκρό διάστημα» καθώς αυτό εξαρτάται από το πόσο καιρό σκοπεύετε να μείνετε στο σπίτι.

2. Το μακροπρόθεσμο κόστος είναι υπερβολικά υψηλό. Η αναχρηματοδότηση μπορεί σήμερα να οδηγήσει σε μειώση της μηνιαίας δόσης –ακόμα και μεγάλη- αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα μειώσει μακροπόθεσμα το συνολικό κόστος. Αντίθετα μπορεί να το αυξήσει. Θέλετε ένα παράδειγμα; Έχετε ένα δάνειο 30 ετών και πληρώνετε δόσεις για οκτώ χρόνια.Σκέπτεστε όμως να αναχρηματοδοτείσετε το δάνειο με ένα νέο 30ετες Εάν ξεκινήσετε ξανά με ένα νέο 30-έτους δάνειο είναι σαν να ξεκινάτε από την αρχή. Προσθέστε το ποσό που έχετε ήδη πληρώσει και αυτό που θα πληρώσετε και συγκρίνετε με το συνολικό κόσοτς του σημερινού.Ακόμα και αν το επιτόκιο στο νέο δάνειο είναι χαμηλότερο το συνολικό κόστος είναι μεγαλύτερο. Φυσικά, αν με την αναχρηματοδότηση μπορείτε να απαλλαχθείτε από το άγχος που έχετε σήμερα λόγω της αδυναμίας πληρωμής της δόσης τότε ξεχάστε όλους του προαναφερόμενους υπολογισμούς και προχωρήστε.

3.Αλλαγή κατηγορίας δανείου από σταθερό σε κυμαινόμενο. Ας υποθέσουμε ότι έχετε ήδη ένα χαμηλό επιτόκιο: 5% σε ένα δάνειο σταθερού επιτοκίου και έρχεται η τράπεζα και σας προτείνει 4,5% για κυμαινόμενο επιτόκιο. Και εσείς το σκέπτεστε. ..Ας δούμε όμως τι μπορεί να σημαίνει αυτή η επιλογή. Σημαίνει ότι το όφελος από μία τέτοια κίνηση είναι περιορισμένο και για αυτό δεν θα πρεπει να αναλάβετε το ρίσκο. Τι είπατε ; Ότι η θα έχει ανακάμψει μέσα σε πέντε ή επτά χρόνια και θα είστε σε θέση να πουλήσετε ; Για σκεφτείτε όμως και αυτή τη εκδοχή: Τα επιτόκια σήμερα είναι χαμηλά αυτή τη στιγμή και δεν είναι πιθανό να είναι πολύ χαμηλότερα στο μέλλον. Έτσι ,στη διάρκεια της πενταετίας ή της επταετίας , έχοντας ένα κυμαινόμενο επιτόκιο, θα αντιμετωπίσετε κατά πάσα βεβαιότητα τις επιπτώσεις από μία προσαρμογή προς τα πάνω . Και τότε ; Θα γυρίσετε πίσω στο σταθερό επιτόκιο; Μα θα είναι υψηλότερο από αυτό που έχετε σήμερα . Και αν προσθέσετε το κόστος των δύο αναχρηματοδοτήσεων; Αν έχετε ήδη ένα χαμηλό σταθερό επιτόκιο μη μπείτε στην περιπέτεια του κυμαινόμενου. Το όφελος θα είναι ελάχιστο και το ρίσκο δυσανάλογα μεγάλο. 4. Δεν μπορείτε να αντέξετε οικονομικά το κόστος αναχρηματοδότησης. Η τράπεζα υπολογίζει κόστος για την αναχρηματοδότηση και εσεις δεν έχετε αυτά τα χρήματα. Η πρώτη κίνηση είναι να ψάξετε σε άλλη τράπεζα . Η δεύτερη είναι να υπολογίστε το κόστος και το όφελος . Και η τρίτη να πείτε όχι.

Ακόμα και πάγωμα πληρωμών με μηδενικές μηνιαίες καταβολές μπορεί να επιβάλει η Δικαιοσύνη για σημαντικό διάστημα (π.χ. 1 έτος ή και παραπάνω) εφόσον διαπιστώνει ότι ο οφειλέτης δεν μπορεί να αποπληρώσει το τραπεζικό του χρέος, γιατί είναι άνεργος και το συνολικό εισόδημα δεν αρκεί να καλύψει τις στοιχειώδεις βιοτικές του ανάγκες. Αξιοποιώντας την πρόσφατη, νομοθεσία (ν. 3869/10) για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, δικαστική απόφαση παγώνει την εκποίηση κύριας κατοικίας, αλλά και την καταβολή δόσεων για τραπεζικές οφειλές λόγω μεγάλης οικονομικής αδυναμίας του οφειλέτη αναγνωρίζοντας ρητά το προβάδισμα στην ανθρώπινη αξία έναντι της ικανοποίησης χρηματικών απαιτήσεων, σε περιπτώσεις που ξεπερνιούνται τα όρια της αντοχής.

Επισημαίνοντας ότι κατά το Σύνταγμα αποτελεί πρωταρχική υποχρέωση της πολιτείας να σέβεται και να προστατεύει την αξία του ανθρώπου, η Δικαιοσύνη δέχεται ως όριο κάθε πολιτειακής πράξης «να διατηρούνται εκείνες οι συνθήκες διαβίωσης του πολίτη, που θα του επιτρέπουν να ζει με αξιοπρέπεια». Ετσι γίνεται δεκτό ότι μπορεί να υπάρξει και πλήρες «πάγωμα» της εξόφλησης, με μηδενικές δόσεις σε ειδικές περιπτώσεις, όπως για όσους βρίσκονται σε μακρόχρονη ανεργία, αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα υγείας και το εισόδημά τους δεν φθάνει για να καλύψει τις βασικές βιοτικές τους ανάγκες. Δικαστική απόφαση θέτει ως όριο τη διατήρηση των συνθηκών διαβίωσης που επιτρέπουν στον οφειλέτη να ζει με αξιοπρέπεια. Δέχεται επίσης ότι αν δεν «παγώσει» άμεσα το χρέος και τις δόσεις τουλάχιστον για 1 έτος τότε θα στερηθεί ο οφειλέτης τη δυνατότητα αξιοπρεπούς διαβίωσης και το δικαστήριο «θα έχει προκρίνει την ικανοποίηση περιουσιακών δικαιωμάτων έναντι της αξίας του ανθρώπου, σε αντίθετη με τη θεμελιώδη συνταγματική διάταξη (για σεβασμό στην ανθρώπινη αξία) που πρέπει να διαπνέει το δίκαιο και την ερμηνεία του».

Με το σκεπτικό αυτό, που φέρνει σε πρώτη μοίρα τα ανθρώπινα όρια αντοχής απέναντι στην ικανοποίηση περιουσιακών απαιτήσεων, γίνεται επίσης δεκτό ότι υπό τις δυσμενείς αυτές κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες πρέπει να προστατευθεί και να μην εκποιηθεί η κύρια κατοικία του οφειλέτη για να αποπληρωθεί το χρέος. Και τούτο διότι το καθαρό εισόδημα δεν επαρκεί για τις στοιχειώδεις βιοτικές ανάγκες και υπάρχει αδυναμία εύρεσης εργασίας. «Παγώνοντας» την αποπληρωμή για 1 έτος, το δικαστήριο επιφυλάσσεται να επανεξετάσει τότε την κοινωνικο-οικονομική κατάσταση του οφειλέτη, επιτρέποντας πάντως στο μεταξύ την εκποίηση μικρής ακίνητης περιουσίας (ποσοστά κυριότητας σε τμήματα αγρών) για μερική ικανοποίηση τραπεζικών απαιτήσεων. Αποφάσεις περιφερειακών ειρηνοδικείων βάζουν στο επίκεντρο την προστασία της ανθρώπινης αξίας και «μπλοκάρουν» τις δόσεις σε περιπτώσεις πολύ κακής οικονομικής κατάστασης των οφειλετών των υπερχρεωμένων νοικοκυριών.

Πιο χαρακτηριστική η περίπτωση που αντιμετώπισε το Ειρηνοδικείο Καβάλας όπου 51χρονη έφτασε να χρωστά σε τρεις τράπεζες συνολικά 61.600 ευρώ από πιστωτικές κάρτες που ανέβαιναν στα ύψη με τόκους υπερημερίας κ.λπ. Μοναδικό εισόδημα είναι πλέον η σύνταξη χηρείας 420 ευρώ κι αφού οι τράπεζες απέκρουσαν το σχέδιο διευθέτησης οφειλών το Ειρηνοδικείο διέταξε μηδενικές καταβολές δόσεων για 1 χρόνο οπότε θα ξανακριθεί εάν έχει βελτιωθεί η κοινωνικο-οικονομική της κατάσταση.

Σημαντική αύξηση κατέγραψαν το πρώτο τρίμηνο του 2012 τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Σύμφωνα με εκτιμήσεις στελεχών τραπεζών, οι καθυστερήσεις στο πρώτο τρίμηνο προσέγγισαν το 17% του συνόλου των δανείων, που αντιστοιχεί σε καθυστερήσεις ύψους 42 δισ. ευρώ. Οπως εκτιμούν οι τράπεζες, οι καθυστερήσεις ξεπερνούν το 16% στη στεγαστική πίστη, ενώ φτάνουν το 29% στην καταλωτική πίστη. Αυτό σημαίνει ότι ακίνητα τουλάχιστον 24 δισ. βρίσκονται μετέωρα.

Οι καθυστερήσεις στα στεγαστικά δάνεια είχαν διαμορφωθεί στο 14%, στα καταναλωτικά στο 26,4%, ενώ στα επιχειρηματικά στο 13% Σε ό,τι αφορά τα επιχειρηματικά δάνεια, υπολογίζεται ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια φτάνουν το 15%. Σύμφωνα με τα στοιχεία των τραπεζών, το ύψος των δανείων που δεν εξυπηρετούνται ανέρχεται στα 12,5 δισ. ευρώ στα στεγαστικά, στα 9,6 δισ. ευρώ στην καταναλωτική πίστη, ενώ στο «κόκκινο» βρίσκονται επιχειρηματικά δάνεια ύψους 18 δισ. ευρώ. Υπενθυμίζεται ότι στο τέλος Σεπτεμβρίου 2011 τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είχαν διαμορφωθεί στο 14,7%. Στελέχη τραπεζών σημειώνουν ότι στην πραγματικότητα το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο απο αυτό που εμφανίζουν οι αριθμοί. «Περίπου 25% των δανειοληπτών έχουν προχωρήσει σε αναδιάρθρωση του δανείου λόγω της κακής οικονομικής κατάστασης και εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες για την ομαλή εξυπηρετησή του». Επιπροσθέτως, τονίζουν, πολλές επιχειρήσεις έχουν περάσει το κρίσιμο όριο και έχουν συσσωρεύσει τόσο μεγάλες υποχρεώσεις, που είναι αδύνατο να σταθούν ξανά στα πόδια τους.

Η ραγδαία επιδείνωση της ποιότητας των χαρτοφυλακίων δανείων αποδίδεται στην παρατεταμένη αστάθεια και αβεβαιότητα. Οσο η αβεβαιότητα στην οικονομία διατηρείται, η κατάσταση επιδεινώνεται με περαιτέρω μείωση της κατανάλωσης, κλείσιμο επιχειρήσεων, αύξηση ανεργίας κ.λπ., με αποτέλεσμα την αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Μπαράζ νέων προϊόντων, με τα οποία οι δόσεις του στεγαστικού δανείου θα μπορούν να μειωθούν ακόμη και κάτω από το μισό φτάνοντας στα επίπεδα ενός ενοικίου, είναι έτοιμες να ρίξουν στην αγορά οι τράπεζες. Οπως αναφέρουν τραπεζικά στελέχη, αρκετά σύντομα, ακόμα και μέσα στις επόμενες εβδομάδες, θα κάνουν την εμφάνισή τους στο γκισέ δάνεια και προγράμματα νέου τύπου, μέσω των οποίων οι υπερχρεωμένοι - και όχι μόνο - δανειολήπτες θα μπορούν να φέρουν ξανά τις δόσεις τους σε διαχειρίσιμα επίπεδα. Για παράδειγμα, σήμερα ένα δάνειο 200.000 ευρώ που αποπληρώνεται σε 25 χρόνια με επιτόκιο 4%, μεταφράζεται σε δόση 1.055 ευρώ τον μήνα. Ποσό που, πλέον, θεωρείται απαγορευτικό για την πλειονότητα των δανειοληπτών, ειδικά μετά το μπαράζ των μειώσεων σε μισθούς και συντάξεις αλλά και την πτώση του τζίρου των ελεύθερων επαγγελματιών. Ενα από τα προϊόντα νέου τύπου που θα προσφέρουν οι τράπεζες, θα επιτρέπει το πάγωμα της πληρωμής κεφαλαίου για χρονικό διάστημα έως 5 ετών και την πληρωμή μόνο τόκων. Ετσι, στο δάνειο του παραδείγματός μας ο πελάτης της τράπεζας θα πληρώνει 8.000 ευρώ τον χρόνο, δηλαδή μηνιαία δόση 666,6 ευρώ. Το ποσό αυτό, όπως αναφέρουν οι τραπεζίτες, είναι αντίστοιχο με το ενοίκιο που ούτως ή άλλως θα πλήρωνε για ένα ακίνητο αντίστοιχης αξίας, με τη διαφορά ότι δεν κινδυνεύει να χάσει το σπίτι του και - αν η οικονομική του κατάσταση βελτιωθεί στο μέλλον - θα μπορεί να συνεχίσει να αποπληρώνει το κεφάλαιο ώστε κάποια στιγμή να γίνει κύριος του ακινήτου.

Ενα αντίστοιχο πρόγραμμα που έχουν στο συρτάρι τους οι τράπεζες, μετατρέπει το δάνειο απευθείας σε μακροχρόνια μίσθωση μειώνοντας ακόμα περισσότερο τα χρήματα που δίνει ο πελάτης κάθε μήνα, ενώ παράλληλα του επιτρέπει να αποκτήσει το ακίνητο στη λήξη της σύμβασης. Στην περίπτωση αυτή, όπως εξηγούν τραπεζικά στελέχη, η τράπεζα παίρνει στην κατοχή της το ακίνητο απεμπλέκοντας τον πελάτη από το στεγαστικό. Αντ' αυτού, του επιτρέπει να υπογράψει μακροχρόνια σύμβαση, αντίστοιχη με αυτή του leasing, για να μένει στο ίδιο σπίτι για 20 ή 30 χρόνια πληρώνοντας τίμημα αντίστοιχο ή κατώτερο του ενοικίου. Στο τέλος της σύμβασης ή τμηματικά κατά τη διάρκειά της, ο πελάτης θα μπορεί να πληρώνει στην τράπεζα επιπλέον ποσά, που αντιστοιχούν στην αξία του σπιτιού, ώστε εν τέλει να το πάρει στην κατοχή του.