Δεν καταργούνται οι απαιτήσεις των δανειοληπτών που δεν υπήχθησαν στις ευνοϊκές διατάξεις του Ν. 2789/2000 για τα πανωτόκια και μπορούν να διεκδικήσουν δικαστικά τα επιπλέον ποσά που εισέπραξαν οι Τράπεζες, αποφάνθηκε ο Άρειος Πάγος με την υπ΄ αριθμ. 21/2011 απόφασή του. Οι αρεοπαγίτες υποστηρίζουν ότι αυτό προκύπτει από το πνεύμα του Ν. 2789/2000, αλλά και από τη νομοθετική σκοπιμότητα της όλης ρύθμισης για τα πανωτόκια. Ο επίμαχος νόμος, συνεχίζει η δικαστική απόφαση, «αποβλέπει στην ευεργετική εισαγωγή ορίου στην επιβάρυνση των δανειοληπτών με κάθε είδους τόκους από νόμιμη αιτία, οι οποίοι μέχρι την εισαγωγή του νόμου 2789/2000 είχαν επαυξήσει το χρέος τους». Παράλληλα, υπογραμμίζουν οι δικαστές ο Ν. 2789/2000 δεν αποσκοπεί στην «περιαγωγή των δανειοληπτών σε δυσμενέστερη θέση, με την κατάργηση αξιώσεων τους προς αναζήτηση ποσών εισπραχθέντων από τα πιστωτικά ιδρύματα αδικαιολογήτως», δηλαδή καθ΄ υπέρβαση των αρχικά οφειλομένων ποσών, πριν την έναρξη ισχύος εφαρμογής του άρθρου 30 του Ν. 2789/2000. Το δικαστήριο το απασχόλησε περίπτωση δανειοδότησης σεισμόπληκτης στο Λουτράκι Κορινθίας η οποία το 1982 είχε λάβει δάνειο ύψους 3,4 εκατομμυρίων δραχμών. Το 1991 αν και είχε εξοφλήσει το δάνειο αναγκάστηκε για να μην βγει στον πλειστηριασμό το ακίνητό της να πληρώσει επιπλέον τόκους τόκων (πανωτόκια) 9,2 εκατομμύρια δραχμές. Στη συνέχεια η δανειολήπτρια αξίωσε από την Τράπεζα να της επιστραφούν τα παρανόμως εισπραχθέντα πανωτόκια, ως αδικαιολογήτως εισπραχθέν ποσό και να της καταβληθεί αποζημίωση για την ζημιά που δέχθηκε (συνολικά αξίωσε 12,9 εκατομμύρια δραχμές). Το Εφετείο έκρινε ότι ο Ν. 2789/2000 αποκλείει τη αναζήτηση των καταβληθέντων για οποιαδήποτε αιτία, καθώς η άρνηση της Τράπεζας να επιστρέψει τα παράνομα πανωτόκια είναι σύννομη στηριζόμενη στο άρθρο 30 του επίμαχου νόμου. Όμως, οι αρεοπαγίτες αναίρεσαν την εφετειακή απόφαση.

Τράπεζες και δανειολήπτες κονταροχτυπιούνται καθημερινά στην αγορά . Από την μία πλευρά οι χιλιάδες δανειολήπτες που αδυνατούν λόγω κρίσης να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις και από την άλλη τα πιστωτικά ιδρύματα που πιέζουν με δεκάδες τρόπους για να εισπράξουν τα χρήματα τους. Μάλιστα, σε αυτό το πόλεμο, οι τραπεζίτες κατηγορούν ευθέως δανειολήπτες χαρακτηρίζοντας τους , ότι «συνειδητά επιλέγουν να μη πληρώνουν καθώς κάποιοι από αυτούς έχουν την οικονομική δυνατότητα». Στην πραγματικότητα όμως , πολιτικοί και τραπεζίτες αναγνωρίζουν ότι τα δάνεια σε καθυστέρηση αποτελούν κομμάτι του γενικότερου πολιτικού σκηνικού που απαιτεί προσεκτικούς χειρισμούς για να μη γιγαντωθεί

. Η αλήθεια είναι ότι το κλίμα έντασης που επικρατεί στην κοινωνία είναι το μοναδικό ανάχωμα που εμποδίζει τις τράπεζες να προχωρήσουν σε μαζικές κατασχέσεις αφού θεωρούν ότι μία τέτοια κίνηση θα δημιουργούσε τις προϋποθέσεις για να στραφεί το λαϊκό αίσθημα εναντίον τους. Και σίγουρα κανείς από αυτούς δεν θα ήθελε να προκαλέσει «ένα κίνημα αγανακτισμένων δανειοληπτών». Ο φόβος αυτός σε συνδυασμό με το «πάγωμα» των πλειστηριασμών , που σύμφωνα με πληροφορίες παρατείνεται μέχρι το τέλος του χρόνου τις οδηγεί να εμφανίζουν προς τα έξω ένα πρόσωπο διαλλακτικότητας.

Έτσι, προτιμούν να εμφανίζονται διαλλακτικές και διατεθειμένες για συμβιβασμό και για αυτό, προωθούν κυρίως τη λύση της μείωσης της μηνιαίας δόσης στο μισό και συνήθως για περίοδο ενός έτους, τη χορήγηση περιόδου χάριτος, 3 ή 6 μηνών συνήθως, για δανειολήπτες που έχουν χάσει τη δουλειά τους και απαλλάσσονται για το διάστημα αυτό από κάθε καταβολή, καθώς και την επιλογή της επιμήκυνσης του δανείου για 5 έως 10 χρόνια. Όπως εκτιμούν στελέχη της αγοράς στεγαστικής πίστης, εάν δεν υπήρχαν οι αναδιαρθρώσεις δανείων, οι επισφάλειες στα στεγαστικά χαρτοφυλάκια των τραπεζών θα έδειχναν ήδη ποσοστό 12% - 13%. Όπως περιγράφουν την κατάσταση με τα μη εξυπηρετούμενα στεγαστικά δάνεια τα ίδια στελέχη, οι τράπεζες περιορίζονται απλώς στην έκδοση διαταγών πληρωμής και αυτό αφού έχει προηγηθεί μακροχρόνια διαπραγμάτευση για συμβιβασμό με τον πελάτη. Η διαταγή πληρωμής εκδίδεται συνήθως μετά από πάροδο άνω των έξι μηνών κατά την οποία ο πελάτης δεν δείχνει διατεθειμένος να προχωρήσει σε διακανονισμό της οφειλής του. Οι τράπεζες, ωστόσο, «κυνηγούν» πλέον τις καθυστερούμενες οφειλές από στεγαστικά δάνεια ήδη από τον πρώτο μήνα της καθυστέρησης. Και αυτό διότι, σύμφωνα με τις διαπιστώσεις τους, οι επισφάλειες που σημειώνονται με την καθυστέρηση στην εξόφληση τεσσάρων μηνιαίων δόσεων ανέρχονται πλέον στο 11% των στεγαστικών χαρτοφυλακίων.

Ενα σενάριο τρόμου για την ελληνική και την αγορά κατοικίας του ευρωπαϊκού νότου, επισημαίνει μελέτη του έγκυρου think tank των Βρυξελλών CEPS. Ειδικότερα, η μελέτη του έγκυρου think tank των Βρυξελλών CEPS αναφέρεται σε μια ακόμη παρενέργεια από την κρίση δημοσίου χρέους στις χώρες της περιφέρειας, όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, αλλά και η Ιταλία και η Ισπανία. Πρόκειται για το ενδεχόμενο να υπάρξει ντόμινο χρεοκοπίας στα στεγαστικά δάνεια που έχουν λάβει οι καταναλωτές των χωρών αυτών προκαλώντας ε μια ακόμη κρίση με θύματα την αγορά κατοικίας, τους πολίτες και τις τράπεζες.

Για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος του προβλήματος, αναφέρει ο συντάκτης της μελέτης Άντζελο Φιοράντε, αρκεί να δει το κατά κεφαλήν χρέος για στεγαστικά δάνεια στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου και την Ιρλανδία: στην τελευταία, αναλογεί σε κάθε πολίτη ποσό 24.000 ευρώ, στην Ισπανία 14.000, στην Πορτογαλία 11.000, στην Ελλάδα 7.000 και στην Ιταλία 6.000 ευρώ. Για να αντιληφθεί κανείς το μέτρο της σύγκρισης, η Ιρλανδία έχει σήμερα κατά κεφαλήν στεγαστικά δάνεια στο ίδιο ύψος που είχε η Δανία το 2000.

Αντιστοίχως, τα στοιχεία της Ισπανίας, προσομοιάζουν με εκείνα που παρουσίαζε η Βρετανία κι η Ολλανδία πριν από δέκα χρόνια. Στην εξυπηρέτηση των στεγαστικών δανείων αρνητικό ρόλο αναμένεται να παίξει και η αύξηση των επιτοκίων στην οποία εκτός απροόπτου θα προχωρήσει εκ νέου η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, προκειμένου να αντιμετωπίσει την άνοδο του πληθωρισμού. Επίσης, οι αρνητικές επιπτώσεις από την κρίση χρέους στην ευρωζώνη είναι πολύ πιθανότερο να πλήξουν τα νοικοκυριά στις χώρες με τις λιγότερο διαφοροποιημένες οικονομίες, όπως η Πορτογαλία και η Ελλάδα, που βασίζονται εξαιρετικά πολύ σε περιορισμένες πηγές για την ανάπτυξή τους. Ο δείκτης του δημοσίου χρέους προς το ΑΕΠ κατά πάσα πιθανότητα θα επιδεινωθεί, δεδομένων των δυσοίωνων προοπτικών για την ανάπτυξη - και οι αγορές εξακολουθούν να διακατέχονται από σκεπτικισμό για τη βιωσιμότητα αυτών των οικονομιών. Τα στοιχεία δείχνουν πως τα καθυστερούμενα στην εξυπηρέτησή τους στεγαστικά δάνεια έχουν αυξηθεί καθ΄ όλη την περίοδο της ύφεσης, με την Ιρλανδία, την Ελλάδα και την Ισπανία να παρουσιάζουν αξιοσημείωτα στοιχεία, που δείχνουν ότι ένας όλο και μεγαλύτερος αριθμός νοικοκυριών έχει καθυστερήσει να καταβάλει τις δόσεις του για τα στεγαστικά που έχει λάβει. Ο φόβος στην ευρωζώνη είναι ότι ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο, καθώς οι χώρες που έχουν προσφύγει στη βοήθεια των εταίρων και του ΔΝΤ μαστίζονται από υψηλή ανεργία, αυξανόμενα επιτόκια και ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης.

Μια επιπλέον απειλή είναι ότι η μείωση στη χορήγηση των στεγαστικών θα οδηγήσει σε πτώση την τιμή των ακινήτων - και το «σενάριο τρόμου» είναι εάν δούμε την τιμή ενός ακινήτου να πέφτει κάτω από την αξία του στεγαστικού που έχει λάβει ο ιδιοκτήτης του. Αυτό το έζησαν- και σε κάποιο βαθμό το ζουν ακόμη - στις ΗΠΑ και το αποτέλεσμα είναι γνωστό: η διεθνής οικονομική κρίση.

Αύξηση παρουσίασαν γενικά, τον Απρίλιο του 2011, τα μέσα επιτόκια των δανείων, όπως προκύπτει από τα στοιχεία που δημοσιοποίησε η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ).

Αναλυτικότερα, το μέσο επιτόκιο των στεγαστικών δανείων για δάνεια με επιτόκιο κυμαινόμενο ή σταθερό έως 1 έτος αυξήθηκε κατά 21 μονάδες βάσης στο 4,25%, ενώ το αντίστοιχο για δάνεια με επιτόκιο σταθερό πάνω από 1 και έως 5 έτη μειώθηκε κατά 6 μονάδες βάσης στο 3,80%. Στα δάνεια, το μέσο επιτόκιο των καταναλωτικών δανείων χωρίς καθορισμένη διάρκεια (κατηγορία που περιλαμβάνει τα δάνεια μέσω πιστωτικών καρτών, τα ανοικτά δάνεια και τις υπεραναλήψεις από τρεχούμενους λογαριασμούς) παρουσίασε μικρή άνοδο κατά 4 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 14,74%. Το μέσο επιτόκιο των επιχειρηματικών δανείων χωρίς καθορισμένη διάρκεια αυξήθηκε κατά 21 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκε στο 7,26%, ενώ το αντίστοιχο των επαγγελματικών δανείων αυξήθηκε κατά 13 μονάδες βάσης στο 9,91%. Το μέσο επιτόκιο των επιχειρηματικών δανείων συγκεκριμένης διάρκειας με επιτόκιο κυμαινόμενο ή σταθερό έως 1 έτος παρέμεινε αμετάβλητο στο 6,46% για δάνεια μέχρι 1 εκατ. ευρώ, ενώ το αντίστοιχο μέσο επιτόκιο για δάνεια άνω του 1 εκατ. ευρώ αυξήθηκε κατά 16 μονάδες βάσης στο 5,55%.

Επίσης το μέσο επιτόκιο στα υφιστάμενα υπόλοιπα των στεγαστικών δανείων με διάρκεια άνω των 5 ετών αυξήθηκε κατά 8 μονάδες βάσης στο 3,77%. Παρόμοια εικόνα παρουσίασαν και τα αντίστοιχα επιτόκια των επιχειρηματικών και επαγγελματικών δανείων που παρουσίασαν άνοδο κατά 7 και 10 μονάδες βάσης και διαμορφώθηκαν στο 4,79% και 5,71% αντίστοιχα