Σε ενδοκυβερνητικό πόλεμο φαίνεται να εξελλίσεται η υποθεση των αυθαιρέτων. Από την μία πλευρά η υπουργός Περιβάλλοντος δεν φαίνεται διατεθειμένη να δεχτεί χωρίς αντιδράσεις την πρόταση που θα καταθέσει ο κ. Παπακωσταντίνου , ενώ από την άλλη πλευρά το υπουργείο Οικονομικών εμφανίζεται αποφασισμένο να επιβάλλει τις θέσεις του. ‘Όλα δείχνουν ότι το μοναδικό σημείο επαφής είναι η είσπραξη των προστίμων ενώ δεν τίθεται , τουλάχιστον από την πλευρά της κυρίας Μπιρμπίλη θέμα νομιμοποίησης τους. «Εάν και όταν το υπουργείο Οικονομικών ετοιμάσει μια ρύθμιση για να εισπράξει τα πρόστιμα, βεβαιωμένα ή μη, το υπουργείο Περιβάλλοντος θα τοποθετηθεί όπως όλοι οι υπουργοί στα θεσμικά όργανα», ανέφερε σε συνέντευξή της στον Βήμα FM, η κ. Μπιρμπίλη, για να σημειώσει στη συνέχεια πως η όποια ρύθμιση «δεν έχει να κάνει με τη βούληση ή μη ενός υπουργού ή της κυβέρνησης να λύσει ένα πρόβλημα υπαρκτό και ένα πρόβλημα με πολλές κοινωνικές διαστάσεις», αλλά «με τη συνταγματικότητα ή μη». «Είναι αντισυνταγματικό να πας και να νομιμοποιήσεις με τον Α ή Β τρόπο την αυθαίρετη δόμηση στη χώρα μας ... Δεν μπορεί η Πολιτεία να αντιμετωπίζει τελικά με τον ίδιο τρόπο έναν που είναι νόμιμος, έχει ένα νόμιμο σπίτι ή κτίριο, και έναν που έχει ένα παράνομο», παρατήρησε χαρακτηριστικά.

Την τελική πρόταση του υπουργείου Οικονομικών σχετικά με την «τακτοποίηση» των αυθαιρέτων, περιμένει το υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής προκειμένου να δώσει τη δική του θέση πάνω στο θέμα. Η ηγεσία του ΥΠΕΚΑ κρατά κλειστά τα χαρτιά της, ωστόσο οι συζητήσεις, όπως είναι φυσικό, έχουν ξεκινήσει μεταξύ των στελεχών του υπουργείου. Προβληματισμός επικρατεί για το αν θα πρέπει να υπάρξει νομοθετική ρύθμιση για την «τακτοποίηση» και περαίωση των αυθαιρέτων ή αρκεί η έκδοση μίας υπουργικής απόφασης για τη μείωση των προστίμων. Στην περίπτωση αυτή διατηρείται η υπάρχουσα νομοθεσία και καταργούνται ή τροποποιούνται οι υπουργικές αποφάσεις που εκδόθηκαν κατ' εφαρμογή της. Στελέχη του υπουργείου Περιβάλλοντος θεωρούν πως ο νόμος 3212/ 2003 είναι ένας αρκετά δίκαιος νόμος καθώς για πρώτη φορά διαβαθμίζονται τα αυθαίρετα ανάλογα με το μέγεθος της παράβασης, ενώ για πρώτη φορά επίσης το ύψος των προστίμων ανέγερσης και διατήρησης συνδέεται με το σύστημα των αντικειμενικών αξιών. Ο νόμος επέβαλλε τη μηχανογράφηση των αυθαιρέτων και καθόριζε πως τα πρόστιμα θα αποδίδονταν στο ειδικό ταμείο ΕΤΕΡΠΣ (το σημερινό Πράσινο Ταμείο). Το μεγάλο πρόβλημα του 3212 ήταν ο καθορισμός, με την υπουργική απόφαση 9732/ 2004, ιδιαίτερα υψηλών προστίμων ανέγερσης και διατήρησης αυθαιρέτου, τα οποία κρίνονται δυσβάστακτα. Πρέπει να αναφερθεί πως πριν από το 2004 τα πρόστιμα για τα αυθαίρετα κρίνονται απολύτως άδικα, καθώς δεν διαφοροποιούνταν ούτε ανάλογα με την περιοχή ούτε με τη χρήση ούτε με το είδος της παρανομίας. Η τιμή βάσης για τον υπολογισμό του προστίμου ήταν 58 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο για την κατοικία, όπως και για τα κτίρια διοίκησης ή τα γραφεία (για ξενοδοχεία ήταν 88 ευρώ / τετραγωνικό μέτρο, για αγροτικές αποθήκες 14 ευρώ και για βιομηχανίες 29 ευρώ / τετραγωνικό μέτρο). Προβλεπόταν έκπτωση της τάξης του 50% στην περίπτωση που ο πολίτης αυτοβούλως προσερχόταν για να νομιμοποιήσει το αυθαίρετό του, ενώ σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής του προστίμου η έκπτωση έφθανε το 80% για το υπόλοιπο ποσό. Δινόταν επίσης η δυνατότητα εξόφλησης σε 36 δόσεις του εναπομείναντος ελάχιστου ποσού του αρχικού προστίμου! Το σκηνικό αυτό άλλαξε δραστικά μετά το 2004. Οι πολεοδομίες όμως έδειξαν απρόθυμες να καταλογίσουν και να εισπράξουν τα τσουχτερά πρόστιμα. Οι διαδικασίες πιστοποίησης των αυθαιρέτων συνήθως δεν ολοκληρώνονταν αφού προέκυπταν από καταγγελίες, αόριστες τις περισσότερες φορές. Το θολό τοπίο που χαρακτηρίζει το θέμα της αυθαίρετης δόμησης οδηγεί τους γνώστες του θέματος στη θέση πως απαιτείται νέα νομοθετική ρύθμιση, απλή και σαφής, για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Σε αυτήν θα περιλαμβάνεται και η συγκρότηση βιώσιμου και αποτελεσματικού μηχανισμού ελέγχου προκειμένου να μπει ένα τέλος στις πρακτικές του παρελθόντος. Πρόστιμα τριών ταχυτήτων  Πρόστιμα τριών ταχυτήτων για τα αυθαίρετα προωθεί το υπουργείο Οικονομικών, με στόχο να μπουν στα ταμεία του κράτους έσοδα 1,5-2 δισεκατομμυρίων ευρώ. Τα πρόστιμα θα διαβαθμίζονται ανάλογα με τη χρήση του ακινήτου, την αξία του και ανάλογα με το αν ανήκει σε οργανωμένο οικισμό που κτίστηκε αυθαίρετα - συνήθως σε χαρακτηρισμένες δασικές εκτάσεις. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του «Εθνους», η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να χαμηλώσει τα πρόστιμα πρωτίστως στις περιπτώσεις των αυθαίρετων οικισμών πρώτης κατοικίας. Θεωρείται χρονίζον πρόβλημα που δεν επιτρέπεται να διαιωνιστεί περαιτέρω. Θα επιδιωχθεί, λοιπόν, μία νομοθετική παρέμβαση κατά προτεραιότητα στις περιπτώσεις αυτές, με «λογικά» πρόστιμα. Αντίθετα, οικοδομές πολλών εκατομμυρίων, ειδικά μέσα σε δάση ή πάνω στον αιγιαλό, δεν μπορούν να τύχουν ευνοϊκών ρυθμίσεων, αναφέρουν παράγοντες του οικονομικού επιτελείου. Τα πρόστιμα θα θεωρούνται δημόσιο έσοδο, θα εισπράττονται από τις ΔΟΥ και θα καταγράφονται. Με τον τρόπο αυτό απαλλάσσονται από τον κίνδυνο ενδεχόμενης κατεδάφισης.

Με τρεις περιοχές της Αττικής ξεκινάει η διαδικασία κύρωσης των νέων δασικών χαρτών από το υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, και την Κτηματολόγιο ΑΕ. Το πρόβλημα δεν είναι τόσο το απαράδεκτο και μη επιστρεφόμενο παράβολο των 50 - 4.000 ευρώ για την άσκηση αντιρρήσεων, όσο το ότι δεκάδες χιλιάδες πολίτες θα χάσουν τελικά τις περιουσίες τους από την παράλογη σύνταξη των χαρτών βάσει των αεροφωτογραφιών του 1945, αντί του 1975 οπότε και θεσμοθετήθηκαν νέες συνταγματικές διατάξεις περί δασών. Αυτό αποδεικνύεται και από το ότι από 95 χιλιάδων στρεμμάτων στον Μαραθώνα, ως δάση χαρακτηρίζονται τα 53 χιλ. (ποσοστό 55%), από 3.413 στρέμματα στη Νέα Πεντέλη χαρακτηρίζονται δασικά τα 3.121 (ποσοστό 91,5%) και από 23.914 στρέμματα στην Παλαιά Πεντέλη δασικά χαρακτηρίζονται τα 22.204 (ποσοστό 93%) !!!

Μπροστά σε ανυπέρβλητα συνταγματικά εμπόδια κινδυνεύει να βρεθεί η νομοθετική πρωτοβουλία για την «τακτοποίηση» των αυθαιρέτων, καθώς συγκρούεται ευθέως με την ολοένα αυστηρότερη και απολύτως ξεκαθαρισμένη νομολογία των ανωτάτων δικαστηρίων. Σύμφωνα με δύο πολύ πρόσφατες ομόφωνες αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, η τελευταία συνταγματικά ανεκτή ευκαιρία νομιμοποίησης αυθαιρέτων δόθηκε με τον «νόμο Τρίτση» (ν. 1337/83) για το διάστημα 1983-85 και κάθε προσπάθεια νομιμοποίησης αυθαιρέτων «επόμενης γενιάς» (που κτίστηκαν μεταγενέστερα ή δεν δηλώθηκαν τότε) είναι απολύτως αντισυνταγματική. Επομένως η φυσική προοπτική των αυθαιρέτων «νέας γενιάς» είναι η κατεδάφισή τους, ενώ τα πρόστιμα διατήρησης (που έχουν αυξηθεί ιδιαίτερα με τη νομοθεσία την τελευταία 8ετία) έχουν κριθεί συνταγματικά ανεκτά, στη λογική ότι λειτουργούν ως αντικίνητρο για την ανέγερση ή τη διατήρηση αυθαιρέτου (αφού συνεπάγονται τεράστια οικονομική επιβάρυνση για τον ιδιοκτήτη) και ως μοχλός πίεσης για να εκδοθεί η απαιτούμενη οικοδομική άδεια (αν λόγω της έλλειψης αυτής κηρύχθηκε αυθαίρετο και κατεδαφιστέο). Επίσης τα αυξημένα πρόστιμα αποσκοπούσαν στο να εξαναγκάσουν τον ιδιοκτήτη, σε περίπτωση πολεοδομικών παραβάσεων, να προτιμήσει τη λύση της κατεδάφισης αυθαιρέτων κατασκευών ως πλέον συμφέρουσα οικονομικά από τη διατήρηση. Και η δικαστική ανοχή στο σκέλος αυτό εξηγείται από το ότι η διατήρηση δεν θα μπορούσε να είναι συνεχής, αφού θα ισοδυναμούσε με νομιμοποίηση από το «παράθυρο» και μάλιστα πολλαπλά αντισυνταγματική, αφού θα ήταν εφικτή για τους οικονομικά ισχυρούς και ανέφικτη για τους υπολοίπους. Δικαστικοί κύκλοι θεωρούν ότι δεν μπορεί να αξιοποιηθεί το νομοθετικό «μοντέλο» της τακτοποίησης των ημιυπαίθριων χώρων (όπου πρόκειται για μία μικρότερης σημασίας και έκτασης παράβαση), καθώς δεν είναι συνταγματικά ανεκτή η «άφεση αμαρτιών» για νέο προσδιορισμένο διάστημα για τα αυθαίρετ,α ούτε μπορούν να αναζητηθούν λύσεις με περιβαλλοντικό αντιστάθμισμα (ή ισοζύγιο) με άλλες περιοχές, κτίρια, κ.λπ. Ρύθμιση Αλλωστε η ρύθμιση για τους ημιυπαίθριους είχε την τύχη ότι δεν προσβλήθηκε μέχρι τώρα δικαστικά από άλλους θιγόμενους πολίτες ή φορείς για να κριθεί η αμφισβητούμενη συνταγματικότητά της, ενώ στην περίπτωση των αυθαιρέτων είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει σωρεία προσφυγών και γρήγορη δικαστική απόφαση, μέσα από «δίκη-πιλότο», όπως προβλέπει η νέα νομοθεσία. Συνταγματικά ανεκτή θα μπορούσε να ήταν ίσως μια νομοθετική ρύθμιση που θα μείωνε τα ισχύοντα πρόστιμα, όχι όμως σε βαθμό που να κάνει ελκυστική τη διατήρηση των αυθαιρέτων, ούτε να βεβαιώνει ότι μπορούν να παραμείνουν ως έχουν, γιατί θα οδηγούσε σε αντισυνταγματική νομιμοποίηση. Η συγκεκριμένη λύση θα πρέπει να συνοδεύεται από τα εχέγγυα είσπραξης των επιβαλλομένων προστίμων, διαφορετικά το όλο ισχύον σύστημα, εφόσον διαπιστωθεί ότι έχει εισπρακτικό χαρακτήρα και έχει περιπέσει μάλιστα σε αχρησία (γιατί π.χ. δεν εισπράττεται σχεδόν τίποτα) θα μπορούσε επίσης να κριθεί στην πορεία ως αντισυνταγματικό, αφού στην πράξη λειτουργεί ως κολυμβήθρα του Σιλωάμ για πολλά αυθαίρετα. Η αδυναμία τακτοποίησης ή νομιμοποίησης αυθαιρέτων «νέας γενιάς» προκύπτει από αποφάσεις της Ολομέλειας ΣτΕ που έκριναν αντισυνταγματική την τελευταία σχετική νομοθετική πρωτοβουλία το διάστημα 2002-3. Κατά το ΣτΕ, είναι αντισυνταγματικός ο ν. 3044/02 γιατί κάθε προσπάθεια να εξαιρεθούν από την κατεδάφιση αυθαίρετα «νέας γενιάς», παραβιάζει όχι μόνο τις διατάξεις του άρθρου 24 του Συντάγματος (που επιβάλλουν τον ορθολογικό χωροταξικό - πολεοδομικό σχεδιασμό της χώρας και την προστασία του φυσικού και οικιστικού περιβάλλοντος) αλλά και τις συνταγματικές διατάξεις που κατοχυρώνουν την ισότητα, το κράτος δικαίου, τον σεβασμό στην ανθρώπινη αξία και τη νομιμότητα. Οι διαπιστώσεις αυτές (στην 3500/09 απόφαση που επαναλήφθηκαν σε νέα αυστηρότερη απόφαση της Ολομέλειας) καθιστούν απαγορευτική την τακτοποίηση, αφού επισημαίνεται ότι η διατήρηση νέων αυθαιρέτων νοθεύει τον συνταγματικά επιβεβλημένο ορθολογικό σχεδιασμό.