Δρόμο ταχύτητας μέχρι το καλοκαίρι για άμεση δικαστική εκκαθάριση υποθέσεων που αφορούν επενδύσεις εκατομμυρίων ευρώ, έχει ξεκινήσει ΣτΕ, το οποίο καλείται να επεξεργαστεί άμεσα τουλάχιστον 50 φακέλους μεγάλων επενδύσεων . Οι καυτές υποθέσεις που θα εξετάσει το ΣτΕ κατηγοριοποιούνται ως εξής:

1. Στην πρώτη κατηγορία εντάσσεται η εκμετάλλευση ακινήτων από το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας Ελληνικού Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ). Πρόκειται για επενδύσεις στην Κασσιόπη Κέρκυρας, στην περιοχή Αφάντου Ρόδου και στο Ελληνικό Αττικής. Όσον αφορά το ακίνητο της Αφάντου, έχουν προσφύγει πρώην ιδιοκτήτες ζητώντας μερική άρση απαλλοτρίωσης και την επιστροφή της έκτασης στους αρχικούς ιδιοκτήτες της, ενώ ο διαγωνισμός βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο. Επίσης, ενώπιον του Ε΄ τμήματος του ΣτΕ εκκρεμεί προσφυγή κατοίκων της Σάμου κατά της υλοποίησης της επένδυσης, ύψους 50 εκατ. ευρώ, που σχεδιάζει αγγλική εταιρεία σε έκταση 120 στρεμμάτων και περιλαμβάνει ξενοδοχειακό συγκρότημα 5 αστέρων και κατασκευή μαρίνας.

2. Η δεύτερη κατηγορία αφορά την ιδιωτικοποίηση δημόσιων επιχειρήσεων όπως ο ΟΠΑΠ, η ΕΥΔΑΠ, η ΕΥΔΑΘ, τα Ελληνικά Πετρέλαια, ο Οργανισμός Διεξαγωγής Ιπποδρομιών Ελλάδας (ΟΔΙΕ), η ΛΑΡΚΟ, η ΔΕΗ,ο ΟΛΠ, ο ΟΛΘ, η Διεύθυνση Αερολιμένα Αθηνών, η Αγροτική Τράπεζα, το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο και η Εγνατία Οδός. Όλες οι υποθέσεις θα εκδικαστούν στις 5 Απριλίου από την Ολομέλεια του ΣτΕ, στην οποία παραπέμφθηκαν λόγω της σπουδαιότητάς τους. Εντελώς αντίθετοι στις ιδιωτικοποιήσεις είναι εργαζόμενοι και σωματεία εργαζομένων, οι οποίοι έχουν καταθέσει τις περισσότερες αιτήσεις στο ΣτΕ ζητώντας να ακυρωθούν ως αντισυνταγματικές οι μεταβιβάσεις των εταιρειών στο ΤΑΙΠΕΔ. Το κεντρικό επιχείρημα που προβάλλουν είναι ότι εκχωρούνται σε ιδιώτες αγαθά στρατηγικής σημασίας για την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος.

3. Η τρίτη κατηγορία αφορά την παραχώρηση λιμανιών και μαρίνων σε ιδιώτες. Όλες οι προσφυγές στρέφονται κατά των αποφάσεων της διυπουργικής Επιτροπής Αναδιαρθρώσεων και Αποκρατικοποιήσεων, με αίτημα να παραμείνει ο δημόσιος χαρακτήρας τους. Και αυτές οι υποθέσεις έχουν προσδιοριστεί να συζητηθούν στην Ολομέλεια του ΣτΕ στις 5 Απριλίου.

4. Η τέταρτη κατηγορία αφορά την ένταξη στο νόμο περί στρατηγικών επενδύσεων τριών μεγάλων έργων κατασκευής αιολικών σταθμών στην Κρήτη. Με τις σχετικές αποφάσεις εντάσσονται στη διαδικασία fast track τρεις επενδύσεις βιομηχανικών ΑΠΕ στην Κρήτη. Τα σχέδια προβλέπουν «Αιολικό σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας» (ΑΣΠΗΕ), που περιλαμβάνει κατασκευή 33 αιολικών σταθμών και στους τέσσερις νομούς της Κρήτης, «Κρήτη πράσινο νησί», που περιλαμβάνει κατασκευή 36 αιολικών σταθμών και «Κατασκευή ηλιοθερμικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας» στη θέση Φουρνιά, του Δήμου Σητείας. Σε αυτή την κατηγορία ανήκει και η υπόθεση της τουριστικής επένδυσης «Ιτανος γαία», στην περιοχή Κάβο Σίδερο του Νομού Λασιθίου, κοντά στο φοινικόδασος Βάι. Το project, ύψους 267,7 εκατ. ευρώ, αφορά την τουριστική ανάπτυξη περιοχής 25.000 στρεμμάτων στη θέση Χερσόνησος Σίδερο, με τη δημιουργία πέντε ξενοδοχείων συνολικής δυναμικότητας 1.936 κλινών, ενός γηπέδου γκολφ και βοηθητικών χώρων. Οικολογικές και περιβαλλοντικές οργανώσεις, αλλά και κάτοικοι της περιοχής, κατέθεσαν πρόσφατα προσφυγή στο ΣτΕ υποστηρίζοντας ότι το έργο πρέπει να ακυρωθεί διότι δεν υπάρχει περιβαλλοντική μελέτη.

Πάνω απο 100 δισ. ευρώ έχει μειωθεί η αξία της ακίνητης περιουσίας των ελλήνων κατα την διάρκεια της κρίσης. Σύμφωνα με στοιχεία το 81% των περιουσιακών στοιχείων των νοικοκυριών της χώρας αφορά τα ακίνητα έναντι 17% που αποτελούν οι καταθέσεις και μόλις 2% μετοχών (από 6% πριν από μερικά χρόνια). Η πτώση των τιμών των ακινήτων έχει σημαντικές επιπτώσεις όχι μόνο στην εξυπηρέτηση των δανείων (τα «κόκκινα δάνεια» αποτελούν το 1/3 του συνόλου των 85 δισ. ευρω των στεγαστικών δανείων) αλλά και στην αίσθηση του πλούτου συνολικά στη χώρα. Για τους Ελληνες οι αγορές ακινήτων αποτελούσαν παραδοσιακά την πλέον διαδεδομένη επένδυση στην οποία τοποθετούσαν τις αποταμιεύσεις τους. Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο μάλιστα οι επενδύσεις σε οικόπεδα και σπίτια βρέθηκαν στην καρδιά της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας, με την ιδιοκατοίκηση να ξεπερνά συνολικά το 80% και στις αγροτικές περιοχές να φθάνει το 97%. Με τη χώρα μας όμως για έκτη συνεχή χρονιά (συμπεριλαμβανομένου του 2013) σε ύφεση, η κατρακύλα των τιμών εύλογα οδήγησε στην κατάρρευση της κτηματαγοράς. Η πτώση κατά 40% των τιμών οδηγεί σε απώλειες της αξίας κατά 100 δισ. ευρώ. Καθώς μάλιστα το σύνολο της αξίας της ακίνητης περιουσίας, κρατικής και ιδιωτικής, εκτιμάται από ορισμένες τράπεζες ότι ξεπερνά τα 900 δισ. ευρώ, η απομείωση της αξίας της ακίνητης περιουσίας της χώρας παίρνει μεγάλες διαστάσεις.

Δυστυχώς όμως η κατρακύλα δεν σταματά εδώ αφού η φορομπηκτική πολιτική στο κλάδο των ακινήτων θα φέρει ακόμα μεγαλύτερα δεινά . Οι προσδοκίες για τα ακίνητα είναι δυσοίωνες: Περισσότεροι φόροι στην κατοχή ακινήτου, σε ένα περιβάλλον κατάρρευσης των τιμών και μείωση εισοδημάτων, έστω και αν τον επόμενο χρόνο μειωθούν οι συντελεστές για τις μεταβιβάσεις, είναι το πικρό “κοκτέιλ” που θα γευτούν οι ιδιοκτήτες ακινήτων, με βάση τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς που έχουν γίνει γνωστοί. Εάν, μάλιστα επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες που εμφανίζουν ότι , η ελάφρυνση του ΕΕΤΗΔΕ "συμψηφιστεί" με μείωση του αφορολόγητου για το Φόρο Ακίνητης Περιουσίας (σήμερα είναι 200.000 ευρώ) για το 2013 τότε η πίεση θα ξεκινήσει ταχύτατα για όσους διαθέτουν περισσότερα από ένα ακίνητα, ειδικά σε περιοχές με υψηλή αντικειμενική αξία. Πολύ περισσότερο που ήδη, οι ιδιοκτήτες ακινήτων καλούνται να πληρώσουν μέσα στη χρονιά τους Φ.Α.Π. του 2010, του 2011 και του 2012. Επομένως, ακόμα και εάν μειωθεί το ΕΕΤΗΔΕ, αυτό θα αφορά κυρίως περιοχές με χαμηλές τιμές ζώνης (αντικειμενικές αξίες) και όχι τις περιοχές οι οποίες είδαν μεγάλη ανάπτυξη την προηγούμενη δεκαετία, όπου υπάρχει μεγάλο απόθεμα ακινήτων αλλά και... πολλά στεγαστικά δάνεια. Στις περιοχές αυτές, λοιπόν, υπάρχει αρκετή πίεση η οποία δεν έχει ακόμη εκτονωθεί. Αν προσθέσουμε σε αυτά ότι πολλοί δανειολήπτες δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τις οφειλές τους και η πίεση για είσπραξη των οφειλομένων θα αυξηθεί αμέσως μετά την ανακεφαλαίωση των τραπεζών, γίνεται φανερό ότι η πτωτική τάση στις τιμές των ακινήτων πιθανότατα θα αυξηθεί, καθώς πολλοί Έλληνες δεν θα μπορούν να "υπερασπιστούν" την ακίνητη περιουσία τους.

Με σειρά τροπολογιών στο πολυνομοσχέδιο για “τη διαμόρφωση φιλικού αναπτυξιακού περιβάλλοντος για τις στρατηγικές και ιδιωτικές επενδύσεις”, το υπουργείο Ανάπτυξης, προκειμένου να μην εμποδίζει τίποτα τους επιχειρηματίες-επενδυτές, προχωρά σε ισοπεδωτικές ρυθμίσεις για πολεοδομικά, χωροταξικά και περιβαλλοντικά ζητήματα που αλλάζουν προς το χειρότερο ακόμα και τον νόμο Παπακωνσταντίνου, με τον οποίο εξαιρέθηκε σειρά έργων από περιβαλλοντική αξιολόγηση, επιτρέπει τον χαρακτηρισμό έργων ως εθνικής σημασίας από το ΥΠΕΚΑ, ενώ φτάνει ακόμα και σε παρέμβαση στη Δικαιοσύνη. Ειδικότερα, σύμφωνα με σχετική τροπολογία, ο υπουργός ΠΕΚΑ και ο καθ' ύλην αρμόδιος υπουργός με κοινή απόφασή τους θα μπορούν να χαρακτηρίζουν ως έργα εθνικής σημασίας εκείνα που κρίνεται ότι έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη χώρα, όπως τα έργα προτεραιότητας του ΕΣΠΑ, έργα χωρίς τα οποία απειλούνται πρόστιμα από την Ε.Ε. για μη συμμόρφωση, για τη δημόσια υγεία κ.λπ., ώστε να επιταχυνθεί η έκδοση της απόφασης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (ΑΕΠΟ), με απευθείας παραπομπή στο Κεντρικό Συμβούλιο Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης. Με τον τρόπο αυτό κατά παρέκκλιση της εθνικής νομοθεσίας ανοίγει τον δρόμο για έργα όπως αποκατάσταση χωματερών, βιολογικοί καθαρισμοί, ΧΥΤΑ κ.λπ. Παράλληλα, προβλέπεται, όπως για τα ολυμπιακά έργα και τα έργα που υπάγονται σε καθεστώς fast track, ότι οι υποθέσεις που αφορούν συγχρηματοδοτούμενα από τα Διαρθρωτικά Ταμεία και προγράμματα της Ε.Ε., έργα άνω των 15 εκατ. ευρώ εκδικάζονται από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας. Κατά το υπουργείο, επιδιώκεται επιτάχυνση των δικαστικών ενεργειών στα συγκεκριμένα έργα, με σύντμηση προθεσμιών στις αιτήσεις ακυρώσεως κατά απαλλοτριωτικών και λοιπών πράξεων της διοίκησης που αφορούν συγχρηματοδοτούμενα έργα “κατ' αναλογία των διατάξεων που είχαν εφαρμοστεί και για τα ολυμπιακά έργα... η διάταξη είχε αποδώσει σημαντικά οφέλη στα ολυμπιακά έργα και είχε συμβάλει σημαντικά στην έγκαιρη εκτέλεση αυτών”.

Με άλλη τροπολογία αλλάζει άρθρο στον νόμο 4030/2011 και εισάγεται ειδική διαδικασία, κατά την οποία μπορεί να εκδίδει οικοδομική άδεια η Διεύθυνση Οικοδομικών και Κτηριοδομικών Κανονισμών του ΥΠΕΚΑ, αντί των πολεοδομιών των δήμων, για κτηριακές εγκαταστάσεις και κτήρια άνω των 3.000 τ.μ σε παραδοσιακούς οικισμούς, σε αρχαιολογικούς χώρους και περιοχές φυσικού κάλλους. Για όλες αυτές τις περιοχές επί των αρχιτεκτονικών μελετών δεν θα γνωμοδοτούν τα αρμόδια περιφερειακά αρχιτεκτονικά συμβούλια, αλλά το Κεντρικό, μετά από εισήγηση του Γενικού Γραμματέα Χωροταξίας ή του αρμόδιου υπουργού! Εγκρίσεις και γνωμοδοτήσεις υπηρεσιών που εκδόθηκαν στο παρελθόν στο πλαίσιο έγκρισης περιβαλλοντικών όρων δεν χρειάζονται επικαιροποίηση και προσκομίζονται... σαν να μην πέρασε μια μέρα... για την έκδοση οικοδομικής άδειας. Όπως αναφέρεται, ανάλογη σχετική διάταξη στο παρελθόν απέδιδε αυτή την “ειδική αρμοδιότητα στην συγκεκριμένη υπηρεσία” για τα ολυμπιακά έργα.

Εσοδα άνω των 2 δισ. ευρώ θα μπορούσε να αντλήσει το Ελληνικό Δημόσιο από την αξιοποίηση των κατεχομένων δημοσίων κτημάτων σε μια κρίσιμη περίοδο κατά την οποία η κυβέρνηση επιθυμεί να επαναδιαπραγματευθεί το μνημόνιο. Το σχέδιο νόμου με θέματα τις «Ρυθμίσεις κατεχομένων ακινήτων του Δημοσίου και άλλες διατάξεις» που τακτοποιεί αυτές τις εκκρεμότητες είναι έτοιμο και βρίσκεται στα χέρια του υπουργείου Οικονομικών από τις αρχές Φεβρουαρίου, αλλά για άγνωστους λόγους καθυστερεί η κατάθεσή του στη Βουλή. Μικρή λεπτομέρεια: το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων για το 2013 προβλέπει έσοδα 2,5 δισ. ευρώ. Η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας αποτελεί μια διαχρονική προσπάθεια των κυβερνήσεων, καμία όμως δεν προχώρησε πέρα από την προσπάθεια προκειμένου να προστατεύσει την περιουσία του Δημοσίου, με αποτέλεσμα τα περισσότερα από τα δημόσια κτήματα και τα μουσουλμανικά ανταλλάξιμα να βρίσκονται υπό την κατοχή ιδιωτών.

Το φαινόμενο των καταπατήσεων δημοσίων κτημάτων άρχισε από τη σύσταση του ελληνικού κράτους, η ακίνητη περιουσία του οποίου απετέλεσε αντικείμενο αυθαίρετων καταπατήσεων εκ μέρους ιδιωτών. Το αποτέλεσμα ήταν να εμπλέκεται το Δημόσιο σε ατέρμονους δικαστικούς αγώνες, πολλές φορές να χάνει σημαντικά ακίνητα, αλλά και όταν δικαστικά δικαιώνεται, λόγω της πολύχρονα παγιωθείσας πραγματικής κατάστασης και του κοινωνικού κόστους, να μην μπορεί να αποβάλει τους καταπατητές. Σήμερα βρίσκεται σε ισχύ ο τελευταίος νόμος 719/1977, ο οποίος είναι προφανές ότι περιέχει απηρχαιωμένες διατάξεις, και όχι μόνο επειδή άλλαξε το νόμισμα από δραχμή σε ευρώ. Οι προϋποθέσεις που θέτει είναι αυστηρές και προβλέπουν ότι ο αυθαίρετος κάτοχος κατά την εξέταση της αίτησης εξαγοράς ακινήτου του Δημοσίου πρέπει να μην έχει ακίνητη περιουσία ανώτερη των 50 εκατ. δρχ., ήτοι 146.700 ευρώ, ή μέσο ετήσιο εισόδημα τα τρία προηγούμενα έτη μεγαλύτερο των 7 εκατ. δρχ., ήτοι 20.543 ευρώ. Και μόνο η αύξηση των αντικειμενικών αξιών, τα τελευταία χρόνια, αποτελεί αποτρεπτικό παράγοντα για την πλειονότητα των ενδιαφερομένων.

Παρ' όλα αυτά, με βάση τα στοιχεία που απέστειλαν οι κτηματικές υπηρεσίες στη Διεύθυνση Δημόσιας Περιουσίας, εκτιμάται ότι μόνο στο Λεκανοπέδιο Αττικής εκκρεμούν προς εξέταση τουλάχιστον 3.000 αιτήσεις εξαγοράς. Σύμφωνα με τα στοιχεία της κτηματικής υπηρεσίας, έχουν καταγραφεί σε όλη την Ελλάδα 19.007 κατεχόμενα ακίνητα, η αξία των οποίων ανέρχεται σε 1.941.717.194,38 ευρώ. Σε αυτά δεν υπολογίζονται τα 4.500 κατεχόμενα στη Δωδεκάνησο και τα περίπου 25.000 μουσουλμανικά ανταλλάξιμα ακίνητα σε όλες τις Κτηματικές Υπηρεσίες του Δημοσίου, η αξία των οποίων ανέρχεται σε πολλά εκατομμύρια.