Η διαδικασία τροποποίησης των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων ώστε αυτές να ταυτιστούν με τις εμπορικές, πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι τον Ιούνιο του 2017. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα:

1.     Μέχρι τον προσεχή Μάρτιο θα πρέπει να γίνει επανεξέταση όλων των εμπορικών ακινήτων (σ.σ ουσιαστικά να επαναπροσδιοριστούν όχι μόνο οι τιμές ζώνης αλλά και οι συντελεστές εμπορικότητας οι οποίοι πλέον δεν έχουν καμία σχέση με τη νέα πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί στην αγορά.

2.     Θα υπάρξει εκτεταμένη διαδικασία πιστοποίησης της ακρίβειας των όσων έχουν δηλωθεί στο ηλεκτρονικό περιουσιολόγιο του υπουργείου Οικονομικών. Ειδικά στον πίνακα 2 του εντύπου Ε9 έχουν γίνει πολλά λάθη τα οποία θα πρέπει να διορθωθούν ενόψει και της επιβολής του φόρου κατοχής στα αγροτεμάχια. Μέσα στο επόμενο διάστημα, θα αποφασιστεί αν η διαδικασία πιστοποποίησης θα γίνει για μια ακόμη φορά με πρόσκληση στους ιδιοκτήτες να ελέγξουν την ακρίβεια των αναγραφόμενων στο Ε9.

3. Μέχρι τον Ιούνιο του 2017, θα πρέπει να έχει επέλθει –και μάλιστα αυτή τη φορά δια νόμου και όχι με αποφάσεις του υπουργείου Οικονομικών η εξίσωση των πραγματικών τιμών με τις αντικειμενικές. Ουσιαστικά, θα δημιουργηθεί ένα νέο σύστημα αντικειμενικών αξιών το οποίο θα αντικαταστήσει το υπάρχον. Θα προβλέπει μάλιστα ρήτρες «προσαρμογής» των αξιών της εφορίας στα δεδομένα της αγοράς ώστε να μην ξαναυπάρξει «κενό» ανάμεσα στις θεωρητικές αξίες και σε αυτές που ισχύουν στην αγορά.

Είναι προφανές ότι με την αλλαγή των αξιών, θα επηρεαστεί η εισπρακτική απόδοση του ΕΝΦΙΑ, όχι για το 2017 αλλά για το 2018. Έτσι, το πιθανότερο σενάριο είναι ότι το 2017 θα γίνουν οριακές αλλαγές στον φόρο. Ο πρωθυπουργός έχει εξαγγείλει ελαφρύνσεις για τους μικροϊδιοκτήτες με το πιθανότερο σενάριο να φέρνει πλήρη απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ για όσους σήμερα έχουν εισοδήματα κάτω από 9000 ευρώ με αποτέλεσμα να δικαιούνται έκπτωση της τάξεως του 50%.  Το δημοσιονομικό κόστος για να αυξηθεί το ποσοστό της έκπτωσης από το 50% που ισχύει σήμερα, στο 100% αγγίζει τα 80-85 εκατ. ευρώ με τον αριθμό των ενδιαφερομένων να ξεπερνά το 1 εκατομμύριο. Κατά μέσο όρο, αναλογούν περίπου 80-85 ευρώ σε κάθε φορολογούμενο.

Το κόστος της επέκτασης της έκπτωσης, θα καλυφθεί –αυτό θεωρείται από τώρα δεδομένο καθώς οι δανειστές δεν θα δεχθούν περαιτέρω μείωση της συνολικής βεβαίωσης φόρου από τα 3,17 δισ. ευρώ που έκλεισε φέτος- με την επιβολή του συμπληρωματικού φόρου στα αγροτεμάχια. Οι ιδιοκτήτες αγροτεμαχίων είναι περίπου 3,7 εκατ. άτομα. Από αυτούς όμως, λιγότεροι από 200.000 κινδυνεύουν να ενταχθούν στον συμπληρωματικό φόρο ή να πληρώσουν περισσότερο συμπληρωματικό φόρο με το που θα συνυπολογιστούν στην περιουσία και τα αγροτεμάχια.

Το μέτρο, μπορεί να αποδώσει εισπρακτικά έως και 270 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, το υπουργείο Οικονομικών έχει ήδη επεξεργαστεί σενάρια εφαρμογής μειωτικών συντελεστών προκειμένου να αποφύγει τις υπερβολικές φορολογήσεις μερικών δεκάδων χιλιάδων ιδιοκτητών. Υπάρχουν περιπτώσεις οι οποίοι αντί για 500-1000 ευρώ που θα πληρώσουν το 2016, θα βρεθούν αντιμέτωποι με εκκαθαριστικά της τάξεως των 15-20.000 ευρώ αν εφαρμοστεί πλήρως το μέτρο. Εξετάζεται, η αξία των αγροτεμαχίων να μην λαμβάνεται στο σύνολο της υπόψη αλλά σε ένα ποσοστό (π.χ 30%) ώστε να αποφευχθούν τα φαινόμενα υπερφορολόγησης.

Ενόψει των αλλαγών που έρχονται στη φορολόγηση των ακινήτων, η ομοσπονδία των ιδιοκτητών ακινήτων εξέδωσε χθες ανακοίνωση για τα αιτήματα των μελών τα οποία έχουν, ανά κατηγορία, ως εξής:

ΕΝΦΙΑ: Διεύρυνση της φορολογικής βάσης, μειωτικός συντελεστής για τα κενά κτίσματα, μείωση επιβάρυνσης αστικής ιδιοκτησίας.

Αντικειμενικές αξίες ακινήτων: Περαιτέρω μείωση τιμών ζώνης και συντελεστών εμπορικότητας, με προτεραιότητα στις ζώνες που παραλείφθηκαν στην προηγούμενη μείωση, σύμφωνα και με τις προβλέψεις της σχετικής απόφασης του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Φόρος Υπεραξίας: Να παραταθεί η αναστολή εφαρμογής του για μια ακόμη τριετία, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν προϋποθέσεις εφαρμογής του.

Κληρονομιά-δωρεά: Να εγκαταλειφθεί κάθε ιδέα επαύξησης της σχετικής φορολογίας, εν όψει και του κινήματος «ΔΕΝ …ΚΛΗΡΟΝΟΜΩ!».

Εκχώρηση ακινήτων έναντι φόρων ακινήτων: Να αναγνωριστεί ως μονομερές δικαίωμα των φορολογουμένων, να εκχωρούν αστικό ακίνητο πλήρους κυριότητας της επιλογής τους, για χρέη άνω των 10.000€, αντί να επιλέγει το Δημόσιο ποιό ακίνητο θα κατάσχει.

Τουριστικές μισθώσεις: Να καταργηθεί η διάταξη του άρθρου 21 παρ. 3 του ΚΦΕ περί «επιτηδευματία» κατόπιν τριών ομοειδών συναλλαγών ανά διετία. Να μην επιβληθούν ποσοτικοί ή χρονικοί περιορισμοί στην εκμίσθωση ακινήτων, ούτε υψηλή πρόσθετη φορολογία, διότι εν τέλει το δημόσιο θα χάσει έσοδα, αντί να κερδίσει.

Ένα εικοσαήμερο έχουν ακόμα στη διάθεσή τους οι ιδιοκτήτες ακινήτων, προκειμένου να διορθώσουν τα στοιχεία ακινήτων τους στο Ε9, με το μισό πρόστιμο, προσαρμόζοντας ανάλογα και τον ΕΝΦΙΑ που τους έχει ήδη βεβαιωθεί. Η προθεσμία διορθώσεων με ψαλιδισμένα πρόστιμα (ενδεικτικά το πρόστιμο των 100 ευρώ μειώνεται στα 50 ευρώ) εκπνέει στις 30 Νοεμβρίου και όπως έχει διαπιστώσει το υπουργείο Οικονομικών, στις δηλώσεις Ε9 υπήρξαν σοβαρά λάθη στην περιγραφή των ακινήτων, ορισμένα εκ των οποίων επηρέασαν και το ύψος του ΕΝΦΙΑ που βεβαιώθηκε. Μεταξύ των συνηθέστερων λαθών είναι η δήλωση αγροτεμαχίων πλάι στο κύμα, με τους ιδιοκτήτες τους να έχουν επιλέξει εκ παραδρομής ως απόσταση από τη θάλασσα την πρώτη κατηγορία 0-100 μέτρα, ενώ στην πραγματικότητα, όπως διευκρινίζεται, μπορεί να πρόκειται για χωράφι στο βουνό. Η θέση του αγροτεμαχίου δεν επηρεάζει το ύψος του ΕΝΦΙΑ, ο οποίος προκύπτει με βάση την επιφάνεια του ακινήτου, χωρίς να συνυπολογίζεται η απόσταση από τη θάλασσα. Τα πράγματα αλλάζουν όμως δραστικά κατά τον υπολογισμό του συμπληρωματικού φόρου, όπου παράμετροι όπως η απόσταση από τη θάλασσα μπορούν να μεταβάλουν σημαντικά την αξία του αγροτεμαχίου επί του οποίου θα επιβληθεί συμπληρωματικός φόρος, στέλνοντας τον λογαριασμό της εκκαθάρισης στα ύψη. Για φέτος, το υπουργείο Οικονομικών στο παρά πέντε της έκδοσης των εκκαθαριστικών έβαλε στον πάγο τον συμπληρωματικό φόρο επί των αγροτεμαχίων. Του χρόνου όμως, με βάση τις ισχύουσες διατάξεις, ο συμπληρωματικός φόρος στα αγροτεμάχια καραδοκεί, κάνοντας τις διορθώσεις επιβεβλημένες. Ένα άλλο λάθος, το οποίο συχνά κάνουν φορολογούμενοι, αφορά στον όροφο όπου βρίσκεται το διαμέρισμα, παράμετρος η οποία είναι ικανή να φουσκώσει σημαντικά τον φόρο ενώ δεν λείπουν τα λάθη στη δήλωση βοηθητικών χώρων ως κύριων, ή σε θέματα που αφορούν την ψιλή κυριότητα και την επικαρπία του ακινήτου. Όλα αυτά -και άλλα- οι φορολογούμενοι έχουν τη δυνατότητα να τα διορθώσουν έως τις 30 Νοεμβρίου, καταβάλλοντας το ήμισυ του προβλεπόμενου προστίμου. Κατά την αποτύπωση των στοιχείων των ακινήτων τους στις δηλώσεις Ε9, οι φορολογούμενοι συχνά πυκνά έχει διαπιστωθεί ότι έχουν κάνει λάθη, τα πιο συνηθισμένα από τα οποία είναι:

1. Οι βοηθητικοί χώροι καταχωρούνται ως κύριοι. Σε αυτές τις περιπτώσεις, χρεώνεται κανονικός φόρος ανά τετραγωνικό και όχι ο μειωμένος κατά 90% σε σχέση με τον φόρο που αναλογεί σε χώρο κύριας χρήσης. Κλασική παγίδα αποτελεί η δήλωση των υπόγειων επιφανειών ακινήτου ως κύριου χώρου ή του παταριού που επικοινωνεί με εσωτερική κλίμακα με τον κύριο χώρο ενός καταστήματος.

2. Το έτος γέννησης του επικαρπωτή. Το λάθος φαίνεται αθώο, αλλά κρύβει μεγαλύτερο φόρο. Θα πρέπει να δηλώνεται το σωστό έτος γέννησης του επικαρπωτή, καθώς από την ηλικία του εξαρτάται και το ποσοστό του φόρου του ακινήτου το οποίο θα χρεωθεί σε αυτόν και αντίστοιχα το ποσοστό του φόρου που θα χρεωθεί στον ψιλό κύριο. Δηλαδή, όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία του επικαρπωτή, τόσο μεγαλύτερο μέρος του φόρου του ακινήτου χρεώνεται στον ψιλό κύριο.

3. Επιφάνεια και όροφος. Η λανθασμένη καταγραφή της επιφάνειας, της ηλικίας του ακινήτου (ως έτος κατασκευής δηλώνεται το έτος έκδοσης της οικοδομής αδείας) και του ορόφου είναι πολύ συνηθισμένα. Εάν δεν έχει συμπληρωθεί ο αριθμός ορόφου ή συμπληρώθηκε όροφος ακινήτου ως δώμα, για τον υπολογισμό του φόρου λαμβάνεται ο συντελεστής που αντιστοιχεί στον 6ο όροφο. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις περιπτώσεις μεζονετών, ως όροφος δηλώνεται ο υψηλότερος όροφος της συγκεκριμένης ιδιοκτησίας.

4. Συνιδιοκτησία. Σε περίπτωση μη αναγραφής ή αναγραφής λανθασμένου ποσοστού συνιδιοκτησίας, λαμβάνεται ποσοστό συνιδιοκτησίας 100%.

5. Κτίσματα σε αγροτεμάχιο. Σε περίπτωση κατά την οποία έχει συμπληρωθεί η στήλη της συνολικής επιφάνειας κτισμάτων που βρίσκονται στο αγροτεμάχιο αλλά δεν έχει συμπληρωθεί η κατηγορία του ακινήτου, θεωρείται ότι επί του αγροτεμαχίου βρίσκεται κατοικία. Ιδιαίτερη προσοχή στην περίπτωση των αγροτεμαχίων χρειάζεται και η συμπλήρωση του κωδικού που περιγράφει την απόσταση από τη θάλασσα.

Η υποβολή τροποποιητικών-διορθωτικών δηλώσεων στοιχείων ακινήτων (Ε9) γίνεται μέσω της εφαρμογής «Ε9 Περιουσιολόγιο» στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.gsis.gr, της Γενικής Γραμματείας Πληροφορικών Συστημάτων. Όποιος φορολογούμενος έχει κάνει λάθη ή έχει υποπέσει σε παραλείψεις κατά τη συμπλήρωση ενός ή περισσοτέρων από τα έντυπα Ε9 που υπέβαλε για τα έτη 2010-2016 έχει το δικαίωμα να εισέλθει στην εφαρμογή «Ε9 Περιουσιολόγιο» και να διορθώσει τα λανθασμένα στοιχεία που έχει αναγράψει, ή να καλύψει τις όποιες παραλείψεις του. Μετά την υποβολή των τροποποιητικών δηλώσεων θα γίνει νέος υπολογισμός του ΕΝΦΙΑ, προκειμένου να εκδοθούν καινούργια διορθωτικά εκκαθαριστικά σημειώματα για όσους υποβάλλουν τροποποιητικές-διορθωτικές δηλώσεις.

Στη φορολόγηση των εισοδημάτων που αποκτώνται από την ενοικίαση ακινήτων, μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας τύπου Airbnb, σχεδιάζει να προχωρήσει το υπουργείο Οικονομικών.

Εκτιμάται ότι από το μέτρο αυτό μπορούν να ενισχυθούν τα δημόσια έσοδα κατά 250 εκατομμύρια ευρώ σε ετήσια βάση, ενώ σύμφωνα με τους υπολογισμούς το μέγεθος της οικονομίας του διαμοιρασμού στον ελληνικό τουριστικό κλάδο φθάνει τα 1,4 δισ. ευρώ το χρόνο.Η φορολόγηση της "σκιώδους φιλοξενίας" αποτελεί νομοθετική προωτοβουλία με το υπουργείο Οικονομίας Ανάπτυξης και Τουρισμού και βρίσκεται στο στάδιο της διαπραγμάτευσης με τους θεσμούς.

Το σχέδιο προβλέπει, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:

- την εγγραφή του κάθε υποψηφίου εκμισθωτή φυσικού προσώπου σε ειδικό μητρώο της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων, το οποίο θα αποτελεί την ταυτότητα του προς εκμίσθωσή ακινήτου και θα συνοδεύει κάθε συναλλαγή. Συγκεκριμένα θα υπάρχει Αριθμός Ταυτότητας Ακινήτου. Η μη συμμόρφωση θα επισύρει πρόστιμο ύψους 50.000 ευρώ.

- τη θέσπιση ορίου στον αριθμό των εκμισθούμενων ακινήτων ανά εκμεταλλευτή και στην ετήσια διάρκεια της μίσθωσης.

- την επιβολή φόρου βραχυχρόνιας μίσθωσης ίσου με 5% επί της αξίας της διανυκτέρευσης, ο οποίος θα αποδίδεται στο ελληνικό δημόσιο από οποιονδήποτε λειτουργεί ως ενδιάμεσος, κυρίως τις ηλεκτρονικές πλατφόρμες. Γι' αυτό και προβλέπεται η σύναψη συμφωνίας με επιμέρους ηλεκτρονικές πλατφόρμες για την παροχή πληροφοριών στη φορολογική διοίκηση ως προς τα εκμισθούμενα ακίνητα.

- Οι εκμεταλλευτές των ακινήτων δεδομένου ότι αποκτούν εισόδημα από ακίνητα και όχι από επιχειρηματική εκμετάλλευση θα φορολογούνται με βάση τη κλίμακα φορολόγησης των ενοικίων. 'Ετσι θα φορολογούνται με χαμηλό φορολογικό συντελεστή 15% για εισοδήματα έως 12.000 ευρώ, συντελεστή 35% για εισοδήματα από 12.001 ευρώ έως 35.000 ευρώ και 45% για υψηλότερα.

Οπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο σχέδιο «η εμπειρία από τη λειτουργία της σκιώδους φιλοξενίας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο αποδεικνύει ότι υφίσταται έντονη υποκατάσταση νόμιμων καταλυμάτων απο άτυπα. Ορισμένες μελέτες εκτιμούν τον βαθμό υποκατάστασης στο 70%».

Ως δεδομένη θεωρούν στο υπουργείο Οικονομικών την αλλαγή της φορολογίας των κληρονομιών, γονικών παροχών και δωρεών. Οι κλίμακες και τα αφορολόγητα που ισχύουν σήμερα έχουν αλλάξει τελευταία φορά από το 2010 και πλέον θεωρούν στο υπουργείο Οικονομικών ότι "πρέπει να γίνει προσαρμογή" στις νέες συνθήκες. Τι σημαίνει αυτή η προσαρμογή; Μειώσεις αφορολόγητων και αυξήσεις συντελεστών. Να σημειωθεί ότι στον φόρο κληρονομιών και γονικών παροχών από γονιό ή παππού στο τέκνο ή τον εγγονό, υπάρχει σήμερα αφορολόγητο όριο 150.000 ευρώ αντικειμενικής αξίας, ενώ για τις επόμενες 150.000 αξία επιβάλλεται φορολογικός συντελεστής 1%. Αυτό, για παράδειγμα, σημαίνει ότι όταν ένας πατέρας δίνει με γονική παροχή στο παιδί του ακίνητα αντικειμενικής αξίας 300.000 ευρώ, τότε προκύπτει φόρος γονικής παροχής ύψους 1.500 ευρώ. Στο υπουργείο Οικονομικών υποστηρίζουν ότι με δεδομένο πως οι αντικειμενικές αξίες μειώθηκαν το 2015 μεσοσταθμικά κατά 20% πλέον, σχεδόν όλοι οι φορολογούμενοι που κληρονομούν δεν πληρώνουν φόρους ή πληρώνουν ελάχιστα. Ωστόσο, εντός του υπουργείου υπάρχουν φωνές που υποστηρίζουν ότι δεν πρέπει να αλλάξει το καθεστώς αυτό καθώς θα μεγαλώσει το κύμα των αποποιήσεων κληρονομιών. Ωστόσο, το πιθανότερο είναι να αλλάξουν οι κλίμακες και τα αφορολόγητα: μείωση των τελευταίων και αύξηση των πρώτων. Οι αλλαγές που θα γίνουν αναμένεται να αυξήσουν τη φορολόγηση κυρίως για κληρονομιές, δωρεές και γονικές παροχές μεσαίας και μεγάλης ακίνητης περιουσίας. Αλλαγές που θα φέρουν επιβαρύνσεις σε όσους προχωρήσουν σε αγορά ακινήτου θα έρθουν και μέσω του φόρου μεταβίβασης ακινήτων. Ο φόρος υπολογίζεται σήμερα με συντελεστή 3% επί της αντικειμενικής αξίας του μεταβιβαζόμενου ακινήτου και ισχύουν αφορολόγητα για όσους προχωρούν στην απόκτηση πρώτης κατοικίας. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, το αφορολόγητο όριο από τον φόρο μεταβίβασης για όσους αποκτούν πρώτη κατοικία είναι 200.000 ευρώ για τον άγαμο και 250.000 ευρώ για τον έγγαμο. Το αφορολόγητο όριο προσαυξάνεται κατά 25.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα παιδιά και κατά 30.000 ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα. Για παράδειγμα, για τον έγγαμο με δύο παιδιά ισχύει σήμερα αφορολόγητο όριο από το φόρο μεταβίβασης ύψους 300.000 ευρώ. Για αγορά οικοπέδου το αφορολόγητο όριο ανέρχεται σε 50.000 ευρώ για τον άγαμο, 100.000 ευρώ για τον έγγαμο, με προσαύξηση 10.000 ευρώ για κάθε ένα από τα δύο πρώτα παιδιά και 15.000 για κάθε ένα από το τρίτο και τα επόμενα. Σε περίπτωση αγοράς κατοικίας, στο ποσό της απαλλαγής περιλαμβάνεται και η αξία μίας θέσης στάθμευσης αυτοκινήτου και ενός αποθηκευτικού χώρου, για επιφάνεια έως 20 τετραγωνικών για κάθε ιδιοκτησία, εφόσον βρίσκονται στο ίδιο ακίνητο και αποκτώνται ταυτόχρονα με το ίδιο συμβόλαιο αγοράς. Στο υπουργείο Οικονομικών θεωρούν ότι τα παραπάνω αφορολόγητα όρια είναι πλέον πολύ υψηλά καθώς έχουν μειωθεί οι αντικειμενικές αξίες. Το αποτέλεσμα είναι τα έσοδα από τον φόρο μεταβίβασης να είναι πολύ μειωμένα, εξαιτίας βέβαια και του πολύ μικρού αριθμού μεταβιβάσεων που πραγματοποιούνται λόγω της καθίζησης της κτηματαγοράς και της οικοδομής. Στο τραπέζι βρίσκεται η μείωση των αφορολόγητων ορίων προκειμένου να ακολουθήσουν τη μείωση του έγινε στις αντικειμενικές αξίες, ενώ τουλάχιστον σαν πρόταση υπάρχει στο τραπέζι και η μικρή αύξηση του συντελεστή του φόρου μεταβίβασης.