Σε στάση πληρωμών έχουν προχωρήσει οι δανειολήπτες καθώς αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τις υποχρεώσεις τους προς τις τράπεζες. Υπολογίζεται ότι στο σύνολο του έτους θα ρυθμιστούν επιχειρηματικά, στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια συνολικού ύψους 50 δισ. ευρώ. Όμως ήδη βρίσκονται στο «κόκκινο» δάνεια ύψους 33 δισ. ευρώ, καθώς οι καθυστερήσεις στο εξάμηνο ξεπέρασαν το φράγμα του 11%, στο σύνολο του δανειακού χαρτοφυλακίου των τραπεζών. Τα προσωρινά στοιχεία δείχνουν ότι οι καθυστερήσεις στα καταναλωτικά δάνεια και τις πιστωτικές κάρτες οδεύουν στο 25% (πέρυσι έφτασαν το 20,5%) και είναι η κατηγορία όπου οι τράπεζες προχωρούν σε «κούρεμα» της οφειλής μέχρι και κατά 50%. Στη δεύτερη θέση βρίσκονται τα επιχειρηματικά δάνεια, και ειδικά των μικρών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων, με τις καθυστερήσεις να έχουν φτάσει τα επίπεδα του 17% με 19%. Στις περιπτώσεις αυτές οι αναχρηματοδοτήσεις, που έχουν συνοδεύονται με νέους όρους και κυρίως με αυξημένο επιτόκιο είναι η λύση που προτείνουν οι τράπεζες. Σύμφωνα με τα τραπεζικά στελέχη οι ανατιμολογήσεις δανείων είναι αναπόφευκτες, λόγω του αυξανόμενου κόστους που προκαλείται από την άνοδο επιτοκίων των καταθέσεων και δεν έχει ακόμη καλυφθεί από την αντίστοιχη άνοδο από τις χορηγήσεις. Στα στεγαστικά δάνεια επίσης παρατηρείται αύξηση στις καθυστερήσεις, καθώς η οικονομική πίεση που έχουν δεχθεί τα νοικοκυριά αντανακλάται στην ροή εξυπηρέτησης της οφειλής. Στις περιπτώσεις αυτές, έχουν ενεργοποιηθεί τα προγράμματα περιόδου χάριτος, επιμήκυνσης της διάρκειας ή πληρωμής μόνο τόκων.

Η αύξηση των επιτοκίων για όλους του δανειολήπτες ερμηνεύεται ως «αφαίρεση» από το εισόδημα ενός ποσού το οποίο θα πάει στη τράπεζα για να πληρωθεί η επιπλέον δόση. Αυτό από μόνο του αρκεί για να χάσουν τον ύπνο τους εκείνοι των οποίων τα εισοδήματα είναι περιορισμένα. Για όλα αυτά που συνθέτουν ένα περιβάλλον ανασφάλειας υπάρχει το αντίδοτο το οποίο βοηθά στο να περιορίσει στο ελάχιστο τις αρνητικές επιπτώσεις που θα έχει στο διαθέσιμο εισόδημα μία παρατεινόμενη αύξηση των επιτοκίων. Το realestatenews.gr κατέφυγε στους ειδικούς για να χρησιμοποιήσει την εμπειρία αλλά και τις γνώσεις τους προκειμένου να συνταχθεί ένας δεκάλογος ασπίδα στην αύξηση των επιτοκίων.

1ο . Αναζητήστε τη δανειακή σύμβαση που έχετε υπογράψει και αναζητήστε τα άρθρα εκείνα τα οποία περιέχουν τους όρους σχετικά με την αλλαγή του επιτοκίου, την πρόωρη εξόφληση του δανείου και την μετατροπή του από κυμαινόμενοι σε σταθερό επιτόκιο.

2ο . Στη περίπτωση που οι όροι του δανείου σας φαίνονται ακαταλαβίστικοι τότε προσφύγετε στις υπηρεσίες ενός νομικού γραφείου προκειμένου να έχετε μία ακριβή εικόνα για τα δικαιώματα σας ώστε να ξέρετε το πλαίσιο στο οποίο μπορεί να γίνει η διαπραγμάτευση με τη τράπεζα.

3ο . Αν στη δανειακή σύμβαση προβλέπεται επιπλέον κόστος για την πρόωρη αποπληρωμή του δανείου ή για την μετατροπή του από κυμαινόμενο σε σταθερό τότε ζητήστε από το νομικό αναλυτικές πληροφορίες για τις πρόσφατες δικαστικές αποφάσεις που αφορούσαν τα σχετικά θέματα.

4ο . Έχοντας πλέον μία ολοκληρωμένη εικόνα για τα δικαιώματα, τις υποχρεώσεις αλλά και το νομικό «οπλοστάσιο» που θα χρησιμοποιήσετε προκειμένου να ανατρέψετε τυχόν δυσμενείς ή και παράνομους όρους της δανειακής σύμβασης μπορείτε πλέον να διαπραγματευτείτε με τη τράπεζα αλλαγή του δανείου με τους καλύτερους δυνατούς όρους. Δηλαδή χωρίς κόστος.

5ο . Βάση της διαπραγμάτευσης είναι φυσικά η μετατροπή του δανείου είτε σε σταθερού επιτοκίου είτε σε δάνειο στο οποίο η αύξηση του επιτοκίου από οποιαδήποτε συνθήκες δεν μπορεί να ξεπερνά ένα συγκεκριμένο ύψος. Η πρώτη λύση σας επιτρέπει να κοιμάστε ήσυχοι αφού όσο μεγάλη και αν είναι η αύξηση των επιτοκίων κατά την διάρκεια του δανείου η δόση δεν θα μεταβληθεί ενώ η δεύτερη λύση σας επιτρέπει να εκμεταλλευθείτε τα χαμηλά επιτόκια για όσο καιρό ακόμα ισχύουν και ταυτόχρονα να έχετε από τώρα κυματοθραύστη σε περίπτωση που το κόστος του χρήματος φύγει από κάθε έλεγχο.

6ο . Κάνετε μία ενδελεχή έρευνα αγοράς για να δείτε τα προϊόντα που προσφέρουν και οι άλλες τράπεζες αλλά και τους όρους που απαιτούνται δηλαδή το επιτόκιο, το κόστος της δανειακής σύμβασης και τα ψηλά γράμματα.

7ο. Τώρα πλέον είστε έτοιμοι να πάρετε τις τελικές σας αποφάσεις αφού έχετε μία εικόνα τόσο των υποχρεώσεων σας όσο και των δικαιωμάτων καθώς εναλλακτικών λύσεων που προσφέρει τώρα η τραπεζική αγορά. Όποια όμως και να διαλέξετε προσπαθήστε να έχει όσο το δυνατόν περισσότερα περιθώρια ευελιξίας προκειμένου να προσαρμοστείτε στα δεδομένα που θα διαμορφωθούν στην αγορά και τη διάρκεια του δανείου.

8ο. Πάντως αν ανήκετε στη κατηγορία των ανθρώπων εκείνων που θεωρούν ότι το δάνειο δεν είναι τζόγος αποφύγετε τα «προϊόντα» που εμφανίζουν σε όλη τη διάρκεια του δανείου σταθερό ποσό δόσης ανεξαρτήτως το ύψος του επιτοκίου αλλά έχουν το περιορισμό ότι στη τελευταία δόση του δανείου θα γίνει εκκαθάριση για να διαπιστωθεί αν υπάρχουν διαφορές μεταξύ του επιτοκίου με βάση αυτό που έγινε ο υπολογισμός της καταβολής και του κυμαινόμενου επιτοκίου που ίσχυε κατά τη διάρκεια της ζωής του δανείου. Στη περίπτωση αυτή κινδυνεύετε να χρωστάτε περισσότερα απ ότι ήταν το αρχικό ποσό του δανείου.

9ο . Η νέα δανειακή σύμβαση πρέπει να σας παρέχει την δυνατότητα αναχρηματοδότησης του δανείου καθ όλη τη διάρκεια του δανείου χωρίς επιπλέον κόστος.

10ο Πριν υπογράψετε τη νέα δανεική σύμβαση ζητήστε τη βοήθεια ενός νομικού ώστε να είστε σίγουροι ότι αυτά που υπογράφετε είναι τα ίδια με αυτά που συμφωνήσατε. Και όλα αυτά γιατί οι τράπεζες προσπαθούν να είναι πάντα οι κερδισμένες.

Σε επίπεδα ρεκορ έχει φθάσει η «ψαλίδα» μεταξύ των επιτοκίων καταθέσεων ταμιευτηρίου και των στεγαστικών δανείων. Οι τράπεζες για το χρήμα που παίρνουν από τους αποταμιευτές πληρώνουν αρνητικά πραγματικά επιτόκια (δηλαδή τα επιτόκια είναι χαμηλότερα από τον πληθωρισμό) με αποτέλεσμα οι απλοί άνθρωποι να χάνουν ένα κομάτι του κεφαλαίου τους που έχουν αποταμιεύμενο . Από επίσημα στοιχεία προκύπτει ότι το 2009 με πληθωρισμό 1,2% πρόσφεραν επιτόκιο στις καταθέσεις ταμιευτηρίου 0,56%, το 2010 με πληθωρισμό 4,7% πρόσφεραν 0,45% και σήμερα με πληθωρισμό 1,7% προσφέρουν επιτόκιο ταμιευτηρίου 0,40%. Τι σημαίνει αυτό; Πολύ απλά, ότι οι αποταμιευτές το 2009 έχασαν το 0,84% του κεφαλαίου τους, το 2010 το 4,25% και το 2011 το 1,3%. Με απλά λόγια οι απώλειες κεφαλαίου που είχαν ξεπερνά σωρευτικά το 6% σε διάστημα λιγότερο των τριών χρόνων.

Στην περίπτωση που ακολουθούσαν ανάλογη πολιτική και στα επιτόκια των στεγαστικών δανείων θα υπήρχε μία εξήγηση. Εκεί όμως τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά, καθώς –με εξαίρεση το 2010- το συνολικό κόστος των στεγαστικών δανείων είναι σήμερα 3,29 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από το πληθωρισμό (2,88 το 2009 ενώ το 2010 ό πληθωρισμός ήταν 0,64 ποσοστιαίες μονάδες πάνω από το συνολικό κόστος των στεγαστικών δανείων). Αλλά και «ψαλίδα» μεταξύ των επιτοκίων ταμιευτηρίου και των αντίστοιχων των στεγαστικών δανείων, διευρύνεται. Τα επιτόκια των στεγαστικών ήταν το 2009 ακριβότερα κατά 3,52 ποσοστιαίες μονάδες, το 2010 η διαφορά έφθασε στις 3,61 μονάδες και φέτος έχει εκτιναχθεί στις 4,5 ποσοστιαίες μονάδες.

Τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων έχουν πέσει σε επίπεδα που πολλοί σχολιαστές θεωρούν τα χαρακτηρίζουν ως τα χαμηλότερα εδώ και δεκαετίες. Οι παλαιότεροι σίγουρα δεν έχουν ξεχάσει την δεκαετία του ΄80 με τα επιτόκια της στεγαστικής πίστης να αγγίζουν το 30%. Αυτό όμως είναι μία εικονική πραγματικότητα αφού ο μέσος έλληνας δεν έχει πρόσβαση στα χρήματα των τραπεζών.

Οι χορηγήσεις στεγαστικών δανείων που προορίζονται για αγορά σπιτιού είναι στο 15% σε σύγκριση με το 2005 και όλα δείχνουν ότι η κατάσταση αυτή τουλάχιστον για το εγγύς μέλλον θα επιδεινωθεί.

«Το πρόβλημα δεν είναι τα επιτόκια αλλά τα δάνεια. Η υπόθεση μοιάζει με κάποιον που κοιτά πίσω από τα ρολά ενός κλειστού μανάβικου πορτοκάλια που πωλούνται σχεδόν τσάμπα. Αυτός ο άνθρωπος δεν μπορεί να τα αποκτήσει γιατί το μανάβικο είναι κλειστό. Το ίδιο συμβαίνει και με τα στεγαστικά δάνεια. Μπορεί να είναι φθηνά αλλά οι τράπεζες έχουν κλείσει τα γκισέ τους.» έλεγε πριν λίγες μέρες πανεπιστημιακός σχολιάζοντας την κατάσταση που επικρατεί στην στεγαστική πίστη. Όλα δείχνουν ότι η εικόνα αυτή δεν πρόκειται να διαφοροποιηθεί στα αμέσως επόμενα χρόνια.

«Οι ελληνικές τράπεζες είναι εκτεθειμένες στο δημόσιο χρέος με περισσότερα από 100 δις και υπάρχει μία σημαντική διαροή καταθέσεων που με τα σημερινά δεδομένα δεν φαίνεται να ανατρέπεται, αφού το σύστημα ζεί από την ρευστότητα της ΕΚΤ. Η πραγματικότητα αυτή δεν θα αλλάξει άμεσα και αυτό σημαίνει ότι οι χορηγήσεις θα συμπιεστούν ακόμα περισσότερο.

Αλλά ακόμα και αν –πράγμα πολύ δύσκολο- η κατάσταση αυτή ανατραπεί όλα τα δεδομένα που θα διαμορφωθούν θα είναι δυσμενή για εκείνο που θέλει στεγαστικό δάνειο. Ήδη περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι που βρίσονται στις λίστες της ανεργίας θα αργήσουν πολύ να αποκτήσουν πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα. Επίσης , η πιστωτική αξιολόγηση των υποψήφιων αγοραστών θα αποκλείσει πολλούς από το τραπεζικό δανεισμό, ενώ οι ημέρες που οι τράπεζες χρηματοδοτούσαν το 100% της εμπορικής αξίας του ακινήτου θα αργήσουν πολύ να επιστρέψουν.

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Πολύ απλά ότι ακόμα και αν βελτιωθεί η κατάσταση της οικονομίας αρκετά εκατομμύρια ελλήνων θα κοιτούν τις τράπεζες έξω από τις βιτρίνες τους ενώ και αυτοί που θα μπορούσαν να μπούν μέσα θα αντιμετωπίζουν τις αυστηρές προδιαγραφές που θα τους αποκλείουν λόγω δικής τους οικονομικής αδυναμίας.