Να δηλώνουν τα εισοδήματά τους και στην τράπεζα με την οποία συνεργάζονται είναι πλέον υποχρεωμένοι όλοι ανεξαιρέτως οι πελάτες των πιστωτικών ιδρυμάτων. Και θα πρέπει να προσκομίζουν το πρωτότυπο του εκκαθαριστικού της Εφορίας. Ο στόχος είναι ένας, να «μπλοκάρονται» εκείνοι που φοροδιαφεύγουν. Μάλιστα, η Ελληνική Ενωση Τραπεζών, που δέχεται καθημερινά πλήθος ερωτημάτων από πελάτες των τραπεζών-μελών της, ενημερώνει ότι από τον Μάρτιο 2012, σύμφωνα με ρητή διάταξη της Τράπεζας Ελλάδος (2652/2012 Πράξη Διοικητή) θα πρέπει: Τα εισοδήματα του πελάτη-φυσικού προσώπου να δηλώνονται στην τράπεζα με την επίδειξη του εκκαθαριστικού σημειώματος φορολογίας εισοδήματος (πρέπει να προσκομιστεί το πρωτότυπο). Τα εισοδήματα του πελάτη-νομικού προσώπου/επιτηδευματία, με την επίδειξη του πρωτοτύπου της υποβληθείσας δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, με επιβεβαιωμένη την υποβολή της και το σημείωμα πληρωμής φόρου. Οσοι τώρα δεν είναι υπόχρεοι από τον νόμο να υποβάλλουν φορολογική δήλωση, θα πρέπει να συμπληρώνουν υπεύθυνη δήλωση του Ν. 1599/1986 στην αρμόδια ΔΟΥ και να λαμβάνουν υπογεγραμμένο αντίγραφο προκειμένου να το προσκομίζουν στην τράπεζα.

Η δήλωση του εισοδήματος αφορά όλους ανεξαιρέτως τους πελάτες των τραπεζών, είτε δηλαδή έχουν από το παρελθόν σχέση με την τράπεζα είτε είναι νέοι πελάτες, ακόμα και εκείνους που θα χρειασθεί να κάνουν έστω μία και μοναδική συναλλαγή μέσω τράπεζας. Παράλληλα, οι τράπεζες θα πρέπει να επαληθεύουν τα εισοδήματα των φυσικών ή νομικών προσώπων, να τα αντιπαραβάλλουν με τις φορολογικές δηλώσεις και να κρατούν αρχείο. Ας σημειωθεί ότι, σύμφωνα με την ΤτΕ, στην κατηγορία «υψηλού κινδύνου» για να φοροδιαφύγουν περιλαμβάνονται: Οι ελεύθεροι επαγγελματίες που διατηρούν ή είναι πραγματικοί δικαιούχοι λογαριασμών στους οποίους πιστώθηκαν κατά το προηγούμενο ημερολογιακό έτος ποσά άνω των 200.000 ευρώ και Τα νομικά πρόσωπα στους λογαριασμούς των οποίων οι συνολικές καταθέσεις ή αναλήψεις μετρητών κατά το προηγούμενο ημερολογιακό έτος υπερέβησαν τις 300.000 ευρώ. Οπως ρητά αναφέρει η Πράξη Διοικητή, οι τράπεζες θα πρέπει να αναφέρουν στις αρμόδιες αρχές κάθε «ασυνήθη ή ύποπτη συναλλαγή που παρέχει ενδείξεις ή υπόνοιες διάπραξης φοροδιαφυγής ή νομιμοποίησης του εξ αυτής περιουσιακού οφέλους».

Ούτε ένα ευρώ και με την έγκριση της Δικαιοσύνης δεν θα δίνει για τους επόμενους οκτώ μήνες σε καμία από τις τράπεζες προς τις οποίες έχει οφειλές - στο σύνολό τους ξεπερνούν τα 150.000 ευρώ - ένας άνεργος 33χρονος, ο οποίος αντιμετωπίζει και σοβαρά προβλήματα υγείας. Το Ειρηνοδικείο της Νίκαιας έκανε δεκτή την αίτηση του 33χρονου για υπαγωγή στον νόμο περί υπερχρεωμένων νοικοκυριών προσδιορίζοντας μηδενικές καταβολές, τουλάχιστον μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου 2013. Τότε, η υπόθεσή του θα ξανακριθεί και σύμφωνα με τον πληρεξούσιο δικηγόρο του , «σε περίπτωση που δεν αλλάξουν τα οικονομικά δεδομένα του για την επόμενη τετραετία, ο εντολέας μου θα απαλλαγεί από το σύνολο των οφειλών, που σύμφωνα με τον νόμο θα διαγραφούν οριστικά». Το δικαστήριο πριν ανοίξει την πόρτα για τις «μηδενικές καταβολές» μέτρησε το γεγονός ότι ο αιτών από τον Νοέμβριο του 2011 είναι άνεργος και αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα υγείας. Ετσι, περιήλθε - όπως δέχεται το δικαστήριο - «σε μόνιμη αδυναμία να πληρώνει τις ληξιπρόθεσμες χρηματικές οφειλές του». Και ο δικαστής που εξέδωσε την απόφαση συμπληρώνει: «Μετά την απόλυσή του καθίσταται προβληματική ακόμη και η επιβίωσή του και τίθεται μάλιστα σε κίνδυνο η ίδια η ζωή του, με δεδομένη την εύθραυστη υγεία του. Λόγω της γενικότερης δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας, η κατάστασή του δεν έχει προοπτική βελτίωσης στο άμεσα ορατό μέλλον». «Συνεπώς εάν καθοριστούν μηνιαίες καταβολές οποιουδήποτε ύψους, ακόμη και 50 ευρώ, μεγάλη είναι η πιθανότητα να μην μπορεί να ανταποκριθεί, να εκπέσει από τη ρύθμιση, να επανέλθουν οι απαιτήσεις των τραπεζών στο πριν από την αίτηση ύψος και η εφαρμογή του νόμου να καταντήσει γράμμα κενό για τον 33χρονο, ενώ θεσπίστηκε κατεξοχήν για περιπτώσεις όπως η δική του».

Η κατακόρυφη άνοδος των καθυστερήσεων έχει οδηγήσει τις τράπεζες σε μαζικές ρυθμίσεις δανείων νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Υπολογίζεται ότι 800.000 δάνεια έχουν ρυθμιστεί την τελευταία διετία (επιμήκυνση διάρκειας, συγκέντρωση πολλών σε ένα δάνειο κ.λπ.), στη συντριπτική πλειονότητά τους καταναλωτικά και στεγαστικά, προκειμένου να μειωθούν οι δόσεις και οι δανειολήπτες να είναι σε θέση να τις εξοφλούν κανονικά. Στόχος των τραπεζών είναι να μην κατακρημνιστούν οι τιμές των ακινήτων, κάτι που μπορεί να συμβεί στην περίπτωση μαζικών κατασχέσεων και πλειστηριασμών. Αυτό το ενδεχόμενο θα ήταν καταστροφικό για τις τράπεζες, καθώς στο χαρτοφυλάκιό τους έχουν εκατοντάδες χιλιάδες ακίνητα, ονομαστικής αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ. Ενώ μια ανεξέλεγκτη πτώση στην κτηματαγορά θα οδηγούσε ακόμη και τους καλοπληρωτές δανειολήπτες να αθετήσουν τις πληρωμές τους, αφού το ύψος του δανείου θα ήταν σαφώς υψηλότερο από την τρέχουσα αξία του σπιτιού και, συνεπώς, η αποπληρωμή του ασύμφορη.

Σημειώνεται ότι μέχρι πριν από δύο χρόνια τα ποσοστά καθυστέρησης στα στεγαστικά ήταν στο 4% και σήμερα βρίσκονται στο 18% με αυξητική τάση. Το συνολικό χρέος των νοικοκυριών για στεγαστικά δάνεια διαμορφώνεται στα 77 δισ. ευρώ και τα «κόκκινα» στεγαστικά έχουν ήδη φτάσει τα 13,9 δισ. ευρώ.

Στο μεταξύ, μαζικές είναι και οι προσφυγές δανειοληπτών στα δικαστήρια για ρύθμιση των οφειλών τους, σύμφωνα με τον Νόμο Κατσέλη για τα υπερχεωμένα νοικοκυριά. Στο τέλος του 2011 είχαν κατατεθεί περισσότερες από 7.550 αιτήσεις για δικαστική ρύθμιση χρεών, σύμφωνα με στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Καταναλωτή και των τραπεζών και είχαν εκδικαστεί περί τις 400. Από την αρχή του έτους υπολογίζονται στις 8.000 οι αιτήσεις που έχουν κατατεθεί στα δικαστήρια όλης της χώρας για ρύθμιση οφειλών. Μάλιστα, όπως αναφέρουν νομικοί κύκλοι, είναι τόσες πολλές οι αιτήσεις, που ορίζεται δικάσιμος μέχρι και 4 χρόνια μετά την υποβολή αίτησης. Και αυτό γιατί το Ειρηνοδικείο Αθηνών, για παράδειγμα, που είναι και το μεγαλύτερο, συνεδριάζει για αυτές τις υποθέσεις 2 φορές την εβδομάδα. Καθημερινά υπολογίζεται ότι περνούν από την έδρα 16-17 υποθέσεις.

Διάλογο με την Ελληνική Ένωση Τραπεζών θα ξεκινήσει άμεσα η κυβέρνηση προκειμένου να χαλαρώσουν οι περιορισμοί στον «Τειρεσία» που δεν επιτρέπουν σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά να έχουν πρόσβαση σε δανεισμό. Οι προτάσεις για τη χαλάρωση του «Τειρεσία» θα περιλαμβάνουν τη γενική διαγραφή από το Σύστημα Αθέτησης Υποχρεώσεων των οφειλετών που έχουν εξοφλήσει την οφειλή τους στο σύνολό της μέχρι μια συγκεκριμένη ημερομηνία (π.χ 31 Αυγούστου 2012), αλλά και αλλαγές στον χρόνο τήρησης των αρχείων. Προς εξέταση θα βρεθεί και η πρόταση επιμελητηριακών φορέων να μην εγγράφονται στον «Τειρεσία» επιχειρήσεις που περιήλθαν σε αδυναμία πληρωμής υποχρεώσεων λόγω της μη απόδοσης χρημάτων που τους οφείλει το Δημόσιο. Ειδικότερα, το πλαίσιο της χαλάρωσης του «Τειρεσία» θα προβλέπει:

- Τη γενική διαγραφή από τα αρχεία δεδομένων του «Τειρεσία» όλων των καταχωρισμένων περιπτώσεων για απλήρωτες σφραγισμένες επιταγές, ανεξόφλητες συναλλαγματικές και γραμμάτια, καταγγελίες συμβάσεων δανείων και πιστώσεων, διαταγές πληρωμής, προγράμματα πλειστηριασμών, κ.α.. Βασική και αναγκαία προϋπόθεση θα είναι ο οφειλέτης να έχει εξοφλήσει την οφειλή στο σύνολό της ή να την εξοφλήσει μέσα σε διάστημα που θα προσδιορισθεί με νόμο.

- Τη μείωση του χρόνου τήρησης και χρήσης από τις τράπεζες των στοιχείων του «Τειρεσία». Έτσι, εφόσον έχουν εξοφληθεί όλες οι υποχρεώσεις η παραμονή για απλήρωτες σφραγισμένες επιταγές, ανεξόφλητες συναλλαγματικές, γραμμάτια και καταγγελίες συμβάσεων δανείων και πιστώσεων, αναμένεται να μειωθεί από δύο χρόνια σε ένα έτος, ενώ για τις διαταγές πληρωμής η παραμονή στον «Τειρεσία» αναμένεται να περιορισθεί στα δύο από τρία χρόνια.

- Μικροοφειλέτες δεν θα εγγράφονται στον «Τειρεσία» για οφειλές που δεν έχουν εξοφληθεί, εφόσον δεν υπερβαίνουν στο σύνολό τους τα 2.000 ευρώ (σήμερα το όριο είναι 1.000 ευρώ). Ακόμη, δεν θα καταχωρούνται οφειλές που έχουν εξοφληθεί, εφόσον δεν υπερβαίνουν στο σύνολό τους τις 5.000 χιλιάδες ευρώ και δεν υπερβαίνουν τις τρεις καταχωρίσεις συνολικά (σήμερα το όριο είναι 3.000 ευρώ). Οποιαδήποτε άλλη καταγραφή για οφειλές που δεν έχουν εξοφληθεί θα διαγράφεται επτά έτη μετά την εγγραφή (από δέκα έτη σήμερα).