Το Λονδίνο αλλάζει χέρια. Στην αρχή ήταν οι Αραβες, μετά οι Ρώσοι και τώρα ήρθε η σειρά των Ασιατών να γίνουν οι «ιδιοκτήτες» της βρετανικής πρωτεύουσας. Πρόσφατη έρευνα της κτηματομεσιτικής εταιρείας Real Capital Analytics αποκαλύπτει το μέγεθος της ασιατικής εισβολής στη λονδρέζικη αγορά ακινήτων. Πρόκειται βεβαίως για μια εισβολή καλοδεχούμενη στα χρόνια της κρίσης, η οποία στη Βρετανία (όπως άλλωστε και στις ΗΠΑ, στην Ιρλανδία και στην Ισπανία) έπληξε καίρια την αγορά ακινήτων

. Η έρευνα έδειξε ότι το 2012 κατασκευαστές, συνταξιοδοτικά ταμεία και ιδιώτες εκατομμυριούχοι προερχόμενοι από την Ασία δαπάνησαν 2,5 δισ. στερλίνες (3,1 δισ. ευρώ) για να αγοράσουν ουρανοξύστες, κτίρια αρτ ντεκό αλλά και εκτάσεις γης στις όχθες του Τάμεση και στα προάστια του Λονδίνου. Η ζήτηση μάλιστα είναι τόσο ισχυρή, ώστε η αγορά του Λονδίνου έχει μετατραπεί στην πλέον ελκυστική στον κόσμο, καθώς εφέτος προσείλκυσε 13 από τα 177 δισ. στερλίνες (16 από τα 220 δισ. ευρώ) που δαπανήθηκαν παγκοσμίως για αγορές ακινήτων. Οι νέοι ιδιοκτήτες της πολυπληθέστερης ευρωπαϊκής πρωτεύουσας έχουν σκορπιστεί στις διάφορες γειτονιές του Λονδίνου. Οι Μαλαισιανοί επιλέγουν τη νότια όχθη του Τάμεση, γύρω από την περιοχή με την κάποτε μεγαλύτερη ευρωπαϊκή μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, Battersea Power Station.Οι επενδυτές από την Κίνα, την Ινδονησία και τη Σιγκαπούρη επενδύουν στα πέριξ και εντός του Σίτι του Λονδίνου, ενώ οι Νοτιοκορεάτες προτιμούν τα ανατολικά προάστια και το Κάναρι Γουάρφ, τον νέο πόλο έλξης τραπεζών και δικηγορικών γραφείων.

Ευλόγως αναρωτιέται κανείς γιατί οι Ασιάτες επενδύουν στο Λονδίνο και όχι σε μια «ασφαλέστερη» οικονομικά πρωτεύουσα, όπως είναι το Βερολίνο. Οι αιτίες είναι διάφορες, με πρώτη την κάθετη πτώση (υπολογίζεται στο 55%) των τιμών των ακινήτων στο Λονδίνο από το 2007 που ξέσπασε η κρίση.

Το Λονδίνο «φθήνυνε» συγκριτικά με άλλες πρωτεύουσες. Δεύτερον, καμία άλλη αγορά στον κόσμο δεν υπόσχεται τόσο γρήγορη ανάκαμψη. Τέλος, πολλοί Ασιάτες επενδυτές αισθάνονται εξοικειωμένοι με το Λονδίνο και τη Βρετανία εν γένει, καθώς έχουν σπουδάσει εκεί.  Υπάρχει όμως και μια ιδιαιτερότητα των ασιατών επενδυτών, καθώς αξιολογούν την περιουσία με διαφορετικό τρόπο συγκριτικά με τους δυτικούς. Διότι Ευρωπαίοι και Αμερικανοί ενδιαφέρονται για τη συνολική απόδοση ενός ακινήτου, για τον συνδυασμό δηλαδή των εσόδων από την ενοικίαση και της αύξησης της αξίας του ακινήτου. Οι Ασιάτες ενδιαφέρονται μόνο για τα ενοίκια. Για την ακρίβεια, προτιμούν κτίρια με αξιόπιστο ενοικιαστή και πολύχρονη μίσθωση. Η ιδιαιτερότητα αυτή των επενδυτικών ταμείων και των φυσικών προσώπων από την Απω Ανατολή να επενδύουν με ορίζοντα χρόνου συνήθως από 15 έως 20 έτη προκαλεί, πάντως, και ανησυχίες. Διότι οι ειδικοί προειδοποιούν ότι, μέχρι να ανακάμψουν οι πληγέντες από την κρίση δυτικοί επενδυτές, μερικά από τα καλύτερα (με τα δυτικά κριτήρια) ακίνητα του Λονδίνου θα μείνουν εκτός αγοράς. Ε, γι' αυτά υπάρχουν οι έλληνες, οι ιταλοί και οι ισπανοί επενδυτές.

Η επιφάνεια και ο όγκος της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας και κυρίως η αξία των ακινήτων που μεταβιβάστηκαν στην περίοδο της τρέχουσας κρίσης μειώθηκαν με υψηλότερους ρυθμούς από ό,τι ο αριθμός των νέων αδειών και των αγοραπωλησιών. Ο αριθμός των νέων αδειών μειώθηκε κατά 16,1% το 2009, 10,9% το 2010 και 28,4% το 2011, ενώ ο συνολικός αριθμός των ακινήτων που αποτέλεσαν αντικείμενο συμβολαιογραφικών πράξεων μειώθηκε κατά 13,9% το 2009 και 13,3% το 2010 με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία. Συγκεκριμένα, με βάση τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ που συγκεντρώνονται από τα συμβολαιογραφικά γραφεία όλης της χώρας, ο αριθμός των συμβολαιογραφικών πράξεων για αγοραπωλησίες ακινήτων από 158,0 χιλιάδες το 2008 μειώθηκε σε 136,0 χιλιάδες το 2009 και σε 117,9 χιλιάδες το 2010. Ανάλογη ήταν η μείωση του αριθμού των συναλλαγών επί ακινήτων και με βάση τα συμβόλαια που καταγράφηκαν από το Εθνικό Κτηματολόγιο (κατά 16,3%, 9,8% και 28,1% το 2009, 2010 και 2011 αντίστοιχα).

Αυτό ερμηνεύεται από τη διαπίστωση που προέκυψε από την έρευνα κτηματομεσιτικών γραφείων για στροφή του αγοραστικού ενδιαφέροντος των νοικοκυριών προς παλαιότερες, μικρότερου εμβαδού και κυρίως μικρότερης αξίας κατοικίες. Ανάλογες διαπιστώσεις προκύπτουν και με βάση τα στοιχεία των συναλλαγών οικιστικών ακινήτων που πραγματοποιήθηκαν με τη διαμεσολάβηση του τραπεζικού συστήματος την τελευταία τριετία (στοιχεία που συγκεντρώνονται από τα πιστωτικά ιδρύματα).

Την περίοδο 2009-2011 η μέση ετήσια μείωση του αριθμού των εν λόγω συναλλαγών ήταν 26,3%, έναντι αντίστοιχης μείωσης κατά 28,6% της συνολικής τους αξίας.Το γεγονός αυτό, έως ένα βαθμό, εξηγεί και τη σχετικά μεγαλύτερη προσφορά προς πώληση ακινήτων μεγάλου εμβαδού (άνω των 200 τετραγωνικών μέτρων), τα οποία εξάλλου επιβαρύνθηκαν περισσότερο από τις πρόσφατες φορολογικές αλλαγές.

Μέσα απο τις ρυθμίσεις για τη δημιουργία τραπεζών γης και αγοράς δικαιωμάτων γης και σε συνδυασμό με τις προβλέψεις του νέου Οικοδομικού Κανονισμού, στο υπουργείο περιβάλλοντος φιλοδοξούν να φέρουν στην Ελλάδα το μοντέλο που ευδοκίμησε σε πολλές πόλεις του εξωτερικού δίνοντας κέρδη σε επενδυτές, άλλα και παράγοντας σύγχρονα οικολογικά κτίρια και περισσότερους ελεύθερους και πράσινους χώρους.

Εξετάζεται δηλαδή,  η δυνατότητα υλοποίησης (και μέσω ΣΔΙΤ) προγραμμάτων όπου οι ιδιώτες επενδυτές θα μπορούν να αποκτήσουν ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα, να τα συνενώσουν και επωφελούμενοι τις προβλέψεις του νέου Οικοδομικού Κανονισμού με πριμοδότηση στους συντελεστές όγκου και ύψους, να γκρεμίζουν τα παλιά κτίρια και να παράξουν και να διαχειριστούν νέα στέγη με βιοκλιματικά χαρακτηριστικά και ελεύθερους χώρους, ενδεχομένως και εμπορικές χρήσεις. Στην Αθήνα, εκτιμάται οτι ανάλογα projects μπορούν να υλοποιηθούν σε πρώτη φάση σε περιοχές όπως ο Ελαιώνας, τα Προσφυγικά της Νέας Φιλαδέλφειας και της Δραπετσωνας, άλλα και πυκνοδομημένες περιοχές του κέντρου όπως η Κυψέλη, τα Πατήσια και τα Εξάρχεια. Προς αυτές τις περιοχές άλλωστε δείχνει και μελέτη που εκπόνησε το Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο για λογαριασμό του ΥΠΕΧΩΔΕ, προκειμένου να αποτελέσει τη βάση του σχεδιασμού της περιφέρειας Αττικής, από κοινού με το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας. Ουσιαστικά πρόκειται για εισαγωγή στην Ελλάδα του πολύ επιτυχημένου ευρωπαϊκού μοντέλου αναβάθμισης ολόκληρων αστικών περιοχών με ιδιωτικά κεφάλαια.

Σοβαρή πτώση καταγράφουν τα ενοίκια των εμπορικών καταστημάτων στους πλέον ακριβούς δρόμους της Ελλάδας, σύμφωνα με παγκόσμια έρευνα της εταιρείας Cushman & Wakefield που δημοσιοποιήθηκε χθες. Η έρευνα δείχνει ότι το 2012 η μείωση στην Ελλάδα φτάνει το 17,1% όταν ο μέσος όρος διεθνώς δείχνει αύξηση στις περισσότερες χώρες του κόσμου και μάλιστα παρά την ύφεση. Ωστόσο η έρευνα που διενεργήθηκε σε 62 χώρες του κόσμου καταγράφει ότι ακόμα και στους πιο «λαμπερούς» εμπορικούς δρόμους του πλανήτη η κρίση έδειξε τα δόντια της. Ετσι, έπειτα από 11 συνεχή χρόνια η 5η Λεωφόρος της Νέας Υόρκης έχασε μάλλον λίγη από τη λάμψη της και μαζί την πρώτη θέση στην παγκόσμια κατάταξη, καθώς τα εμπορικά μισθώματα στον δρόμο αυτό μειώθηκαν κατά 8,3%.

Η έρευνα που έχει επεξεργαστεί στοιχεία τιμών προσφοράς και ζήτησης σε 326 εμπορικούς δρόμους παγκοσμίως έως τον περασμένο Ιούνιο, κατατάσσει την οδό Ερμού, τον πιο εμπορικό δρόμο της Ελλάδας, στην 28η θέση διεθνώς από την 22η θέση που ήταν πέρυσι με το μέσο ετήσιο ενοίκιο ανά τετραγωνικό μέτρο να έχει διαμορφωθεί στα 2.040 ευρώ. Μάλιστα, παρότι συνεχίζει να υπάρχει ενδιαφέρον από διεθνείς αλυσίδες για τη δραστηριοποίησή τους στη χώρα μας, εντούτοις οι επιχειρήσεις που διαθέτουν καταστήματα στους εμπορικούς δρόμους της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης επωφελούμενες από τη δυσμενή οικονομική κατάσταση επαναδιαπραγματεύονται τους όρους των μισθώσεων, γεγονός που όπως επισημαίνεται θα οδηγήσει σε περαιτέρω μείωση το επόμενο διάστημα.

Πάντως, βέβαιο είναι ότι φέτος η παγκόσμια έρευνα της Cushman & Wakefield έκρυβε εκπλήξεις αφού εκτός από την 5η Λεωφόρο της Νέας Υόρκης που βρέθηκε στη δεύτερη θέση δίνοντας τα πρωτεία στο Χονγκ Κογκ, εντυπωσιακή ήταν η ανέλιξη του Σανς Ελιζέ στο Παρίσι, που βρέθηκε 2 θέσεις υψηλότερα από πέρυσι, στην 3η θέση. Ο εμπορικός δρόμος Causeway Bay στο Χονγκ Κονγκ οδηγεί την κούρσα με τους ακριβότερους δρόμους του κόσμου, με τα ενοίκια να παρουσιάζουν τον τελευταίο χρόνο 34,9% αύξηση και να έχουν διαμορφωθεί σε 22.307 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο, αφήνοντας στη δεύτερη θέση την 5η Λεωφόρο της Νέα Υόρκης με 21.204 ευρώ το τ.μ. κατ' έτος, ενώ ακολουθεί η Λεωφόρος των Ηλυσίων Πεδίων στο Παρίσι με 9.573 ευρώ. Σε γενικές γραμμές, οι τιμές στην αγορά εμπορικών ενοικίων διεθνώς παρέμειναν σταθερές, σημειώνοντας για τις ακριβές περιοχές μέση ετήσια αύξηση 4,5%, γεγονός που οφείλεται κυρίως στη ζήτηση από μεγάλες λιανεμπορικές επιχειρήσεις ειδών πολυτελείας. Μάλιστα, παρά το σκηνικό επιβράδυνσης της παγκόσμιας οικονομίας εξαιτίας της συνεχιζόμενης αβεβαιότητας κυρίως στην Ευρώπη, η παγκόσμια αγορά ενοικίασης εμπορικών ακινήτων αποδεικνύεται ανθεκτική. Επίσης προκύπτει ότι η τάση των εμπορικών μισθωμάτων στις ραγδαία αναπτυσσόμενες χώρες του κόσμου είναι ανοδική. Από το σύνολο των 62 χωρών που περιλαμβάνονται στην έκθεση, στο 52% των χωρών υπάρχει αύξηση ενοικίων επαγγελματικής στέγης, στο 23% υπάρχει πτώση, στο 21% τα ενοίκια έμειναν σταθερά. Ιδιαίτερα στην Ευρώπη σε 25 χώρες (από τις 31) αυξήθηκαν τα ενοίκια των εμπορικών καταστημάτων. Συγκεκριμένα στη Γαλλία η αύξηση των ενοικίων διαμορφώθηκε σε 14,6% με την αύξηση στα Ηλύσια Πεδία να φτάνει το 30% σε σχέση με πέρυσι, στο Ηνωμένο Βασίλειο 6,3%, στην Ιταλία 5,4%, στη Γερμανία 4,7%, στην Ολλανδία 4,5% και στην Ισπανία 2%. Ωστόσο υπάρχουν και οι χώρες στις οποίες η οικονομική κρίση μάλλον έδειξε για τα καλά τα δόντια της, όπως είναι η Ελλάδα με πτώση 17,1%, η Ιρλανδία 15,1% και η Ουγγαρία 13,3%.