Εκλεισε η συμφωνία πώλησης ενός από τα μεγαλύτερα αποθηκευτικά συγκροτήματα της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, αυτό της Aldi στη ΒΙ.ΠΕ. Σίνδου, στην ανταγωνίστριά της Lidl που ήταν ο μοναδικός ενδιαφερόμενος. Η Lidl αποκτά έτσι τακτικό πλεονέκτημα στον εφοδιασμό των καταστημάτων της στην Ελλάδα, καθώς επιτυγχάνει καλύτερες οικονομίες κλίμακας, σε σχέση με τις υφιστάμενες αποθηκευτικές δομές της. Το μέγεθος της νέας εγκατάστασης καθιστά ευχερή την τροφοδοσία ακόμη και καταστημάτων της Lidl στη γειτονική Βουλγαρία.

Σχεδόν τα πάντα που σχετίζονται σήμερα την αγορά ακινήτων είναι προβληματικά. Οι επενδύσεις σε κατοικίες είναι 80% λιγότερες σε σύγκριση με το 2005 και πολύ κοντά στα χαμηλότερα επίπεδα της μεταπολεμικής περιόδου. Οι χορηγήσεις στεγαστικών δανείων έχουν πέσει στο ναδίρ και σίγουρα είναι πολύ χαμηλότερες από εκείνες που εμφανίζουν τα επίσημα στοιχεία καθώς στα τελευταία περιλαμβάνονται οι αναχρηματοδοτήσεις. Εκτιμάται ότι τα «πραγματικά» στεγαστικά που χορηγούνται είναι μόλις του 15% των στεγαστικών που δόθηκαν στα «χρυσά χρόνια» της προηγούμενης δεκαετίας. Και φυσικά κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει ότι άνω του 10% των στεγαστικών δανείων βρίσκονται σε προσωρινή ή περιστασιακή καθυστέρηση. Την ίδια στιγμή, η φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας είναι πλέον εξοντωτική , ενώ η κρατική πολιτική στήριξης της στέγης είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη.

Αποτέλεσμα , όλων αυτών είναι οι πωλήσεις να είναι μειωμένες 70% σε σύγκριση με το 2005 και το ενδιαφέρον των υποψήφιων αγοραστών-ακομα και εκείνων που έχουν την απαραίτητη ρευστότητα να είναι ανύπαρκτο. Το παράδοξο; Οι τιμές πώλησης των κατοικιών εξακολουθούν να ανθίσταται αφού οι σωρευτικές απώλειες δεν ξεπερνούν κατά μέσο όρο το 12% από τότε που ξεκίνησε η κρίση. Το ενδιαφέρον είναι ότι αν γίνει αναγωγή της μέσης τιμής του τετραγωνικού μέτρου μίας νέας κατοικίας σε όρους ακαθάριστων αμοιβών, τότε το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι σήμερα απαιτείται οριακά περισσότερος χρόνος εργασίας για να αγοράσει ένα τετραγωνικό μέτρο σπιτιού σε μία μέση περιοχή. Αν όμως στον υπολογισμό του μέσου εισοδήματος ληφθεί υπόψη το ένα εκατομμύριο των ανέργων τότε ο απαιτούμενος χρόνος εργασίας για την αγορά ενός τετραγωνικού μέτρου κατοικίας έχει αυξηθεί 20% περίπου σε σύγκριση με το 2005.

Όλα αυτά συνθέτουν σύμφωνα με τις απόψεις οικονομολόγων το «ελληνικό παράδοξο» δηλαδή παρά το γεγονός ότι η προσφορά αυξάνεται και τα εισοδήματα συρρικνώνονται οι τιμές παραμένουν υψηλές . Και όμως δεν πρόκειται για παράδοξο. Στο σύνολο των 7.000.000 κατοικιών που αποτελούν το συνολικό απόθεμα της χώρας το 10-12% έχει προσημείωση ή υποθήκη. Από την άλλη πλευρά, οι περισσότεροι κατασκευαστές είχαν χρηματοδοτήσει με δικά τους κεφάλαια τις οικοδομές και επομένως δεν πιέζονται για άμεση ρευστοποίηση. Αν ληφθεί, υπόψη ότι η κατοχή αυτών των ακινήτων δεν συνεπάγεται κάποιο φορολογικό κόστος , τότε για αυτούς οι αδιάθετες κατοικίες τους είναι μία μορφή αποταμίευσης . Αυτός είναι ο βασικός λόγος που δεν παρατηρούνται βίαιες ρευστοποιήσεις νέων κατοικιών. Από την άλλη πλευρά , οι τιμές των νέων κατοικιών διαμορφώνουν το επίπεδο τιμών και για τις υφιστάμενες. Η αλήθεια είναι ότι και τις τράπεζες δεν τις βολεύει μία κατάρρευση του επιπέδου τιμών καθώς σε μία τέτοια προοπτική οι κεφαλαιακές τους ανάγκες θα είναι σημαντικά μεγαλύτερες και για αυτό το λόγο δεν πιέζουν περισσότερο την αγορά. Τέλος, δεν θα πρέπει να υποβαθμιστεί και ο ρόλος της οικογένειας που είναι υποβοηθητικός και αυτό σημαίνει ότι περιορίζονται στο ελάχιστο οι βίαιες ρευστοποιήσεις.

Όλοι οι παράγοντες αυτοί μπορεί να αποτρέπουν την κατάρρευση των τιμών αλλά δεν συμβάλλουν στην επανεκκίνηση της οικοδομής με ότι αυτό σημαίνει για την διάρκεια και την ένταση της ύφεσης. Ήδη , η πτώση της οικοδομής έχει κοστίσει στην ελληνική οικονομία 4 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ και όλα δείχνουν ότι τα χειρότερα είναι μπροστά αφού οι κατασκευαστές έχουν προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα της αγοράς. Το δημόσιο από την πλευρά του έχει συμβάλλει στο να συμπιέσει στο ελάχιστο τη ζήτηση είτε με την υπερφορολόγηση είτε με την έλλειψη στεγαστικής πολιτικής ενώ οι τράπεζες παρακολουθούν μάλλον αποστασιοποιημένες την πορεία της αγοράς ακινήτων. Το αποτέλεσμα; Μία αγορά στην «κατάψυξη» …

Το πιο σημαντικό φαινόμενο που εμφανίζεται τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα και επηρεάζει και κλιμακωτά μέσα στον χρόνο την εικόνα της πόλης είναι η γένεση και ανάπτυξη ενός νέου πρότυπου στον τομέα της οικοδομής: το πολυώροφο κτίριο κατοικιών, η λεγόμενη αστική πολυκατοικία. Τοποθετώντας το γενικότερο πλαίσιο μέσα από το οποίο αναδύθηκε το φαινόμενο της αθηναϊκής πολυκατοικίας, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε συνοπτικά τα εξής:

1. Η γενικότερη εμπόλεμη κατάσταση στα Βαλκάνια συρρικνώνει τις ελληνικές παροικίες και δημιουργεί ένα αναγκαστικό κύμα ομογενών προσφύγων που κατακλύζει τον ελλαδικό χώρο και, μοιραία, την πρωτεύουσα. Το γεγονός αυτό κορυφώνεται με τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922.

2. Η οικονομική αστάθεια που χαρακτηρίζει την περίοδο αυτή δημιουργεί μια γενικότερη ανασφάλεια, αποτρέποντας από την τοποθέτηση χρημάτων σε παραγωγικούς τομείς και στρέφοντας τους επενδυτές στην οικοδομή, τομέα που στη συγκεκριμένη συγκυρία θεωρείται ασφαλής για επικερδή τοποθέτηση κεφαλαίων.

3. Η εισαγωγή του οπλισμένου σκυροδέματος και η σταδιακή γενίκευση της εφαρμογής του στον ευρύτερο τομέα των κατασκευών διευκόλυνε και προώθησε σταθερά την κατασκευή πολυώροφων κτηρίων.

4. Τέλος, πρέπει να αναφερθούμε στο κλίμα ανάδειξης νέων ιδεολογικών τάσεων και κινημάτων που εκφράζονται και στον χώρο της τέχνης. Έτσι, στην αρχιτεκτονική διαπιστώνεται μια σταδιακή τάση απομάκρυνσης από τον ακαδημαϊσμό, ενώ οι αρχές του μοντέρνου κινήματος αρχίζουν να διαφαίνονται και σταδιακά κερδίζουν έδαφος.

Εξετάζοντας τη διαδικασία παραγωγής και εξέλιξης της αθηναϊκής πολυκατοικίας και της αναπόφευκτης επίδρασης στην εικόνα της πόλης που αυτή συνεπάγεται, διακρίνουμε σαφώς τις εξής περιόδους:

α) Τριακονταετία 1900-1929: Πολυώροφα κτήρια κατοικίας εμφανίζονται σποραδικά στην πόλη (ενδεικτικά αναφέρονται ότι μέχρι το τέλος της περιόδου 1900-1919 κτίζονται μόνον 69 κτήρια). Το φαινόμενο της επιστροφής των ομογενών βρίσκεται σε ανάπτυξη και η τεχνολογία της κατασκευής χρησιμοποιεί ακόμα παραδοσιακές μεθόδους. Η πρωτοβουλία της ανέγερσης αφορά έναν ιδιοκτήτη παραγωγό και επικαρπωτή (τα λεγόμενα «αφεντάδικα»). Από την άποψη της τυπολογίας, στην κάτοψη παρουσιάζουν αρκετές ομοιότητες με τις κατοικίες της προηγούμενης περιόδου.

β) Περίοδος 1929-1940: Το 1929 θεωρείται χρονιά-σταθμός για την εξέλιξη της αστικής πολυκατοικίας. Δύο σημαντικά γεγονότα δικαιολογούν τον χαρακτηρισμό αυτό:

1. Θεσπίζεται ο Ν. 3741/29 ο οποίος προωθεί τον θεσμό της οριζόντιας ιδιοκτησίας. Έτσι εμφανίζονται οι πρώτοι κάτοχοι διαμερισμάτων με δικαιώματα συνιδιοκτησίας επί του συνολικού οικοπέδου (και εδώ επισημαίνουμε την ειδοποιό διαφορά από την προηγούμενη περίοδο όπου υπήρχε ένας ιδιοκτήτης για το σύνολο της οικοδομής). Το γεγονός αυτό επιδρά σημαντικά και στη μορφολογία των κατασκευών (εισάγεται μια αυστηρή τυποποίηση στην τυπολογία των ορόφων. Η τυποποίηση αυτή εμφανίζεται και στις όψεις).

2. Μπαίνει σε ισχύ ο πρώτος Οικοδομικός Κανονισμός του Κράτους (ΓΟΚ 29). Εισάγονται οι πρώτοι γενικοί κανόνες που διέπουν την κατασκευή και οι πρώτες δεσμεύσεις που ενισχύουν την τυποποίησή της. Παράλληλα, αρχίζει να διαφαίνεται το καθεστώς της αντιπαροχής, όπου ο εργολάβος χρηματοδοτεί την κατασκευή εξ ολοκλήρου, παραχωρώντας ένα ποσοστό της οικοδομής στον ιδιοκτήτη του οικοπέδου. Το γεγονός αυτό θεωρείται εξαιρετικά σημαντικό για την εξέλιξη της ποιότητας των οικοδομών, αφού με τον τρόπο αυτό εισάγεται παράλληλα ο λεγόμενος χρυσούς κανόνας των εργολάβων:

- Ελαχιστοποίηση του κόστους

- Μεγιστοποίηση του κέρδους

Τα ενοίκια γραφείων σε όλη την Ευρώπη συνέχισαν να αυξάνονται κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2011, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της  Jones Lang LaSalle . Ο ευρωπαϊκός δείκτης ενοικίων γραφείων το τρίτο τρίμηνο 2011 κατέγραψε αύξηση κατά 2,1% σε σχέση με το δεύτερο τρίμηνο του έτους με βάση αύξηση των ενοικίων σε οκτώ αγορές δείκτη. Τα ενοίκια γραφείων στη Μόσχα αυξήθηκαν μέχρι 20%, στη Βαρσοβία έως 13,6% και στη Λυών μέχρι 8%. Πιο συγκρατημένες αυξήσεις ενοικίων καταγράφηκαν: στο Μόναχο έως και 3,4%, στο Βερολίνο μέχρι 2,4% και στο Αμβούργο μέχρι 2,2%. Επίσης στο West End του Λονδίνου τα ενοίκια γραφείων αυξήθηκαν έως και 2,7% και στη Στοκχόλμη έως 2,5%. Αντίθετα η κρίση χρέους και τα μέτρα λιτότητας είχαν ως αποτέλεσμα να υπάρξουν πτωτικές πιέσεις στα ενοίκια γραφείων σε αγορές όπως : η Μαδρίτη, Βαρκελώνη, Δουβλίνο, και ιδιαίτερα στην Αθήνα.