Η κρίση έφερε πολλές και σημαντικές αλλαγές στη ζωή μας. Ανάμεσα σε αυτές, η επαγγελματική συγκατοίκηση με απώτερο στόχο τη μείωση των λειτουργικών εξόδων των γραφείων τους. Κομμωτήρια που βρίσκουν κοινή στέγη, δάσκαλοι οδηγών, δικηγόροι και συμβολαιογράφοι αλλά και γιατροί έχουν αποφασίσει ότι η επιβίωση θέλει συνεργασία, οπότε και αποφασίζουν να μοιραστούν τα έξοδα ενοικίου, κοινόχρηστα, λογαριασμούς ακόμη και υπαλλήλους. Την αρχή εδώ και χρόνια την έχουν κάνει εδώ και χρόνια οι δικηγόροι. Η νέα γενιά του δικηγορικού σώματος βέβαια, θεωρεί δεδομένη πλέον τη «συγκατοίκηση» θεωρώντας ότι αυτό όχι μόνο δεν θα αποτελέσει εμπόδιο για την επαγγελματική τους καταξίωση, αλλά και θα συμβάλει στην καλύτερη διαχείριση της επαγγελματικής τους καθημερινότητας. Δύο, τρείς ακόμη και περισσότεροι δικηγόροι συστεγάζονται χωρίς να έχουν συστήσει νομική εταιρεία, μειώνοντας σε μεγάλο βαθμό τα έξοδα του γραφείου. Αυτό σημαίνει αυτόματα και μία ιδιαίτερα υψηλή μείωση του κόστους λειτουργίας των γραφείων, αφού το βάρος του ενοικίου μοιράζεται στους ενοικιαστές. Επίσης και πολλά άλλα έξοδα όπως λογαριασμοί, πολλές φορές υπαλληλικό προσωπικό όπως για παράδειγμα οι υπηρεσίες καθαριότητας του χώρου». Η εκδοχή αυτή σε συνδυασμό με το γεγονός ότι τα ενοίκια στην επαγγελματική στέγη έχουν μείνει σταθερά ενώ σε πολλές περιπτώσεις έχουν μειωθεί, δίνουν μια ανάσα σε καιρούς που ακόμη και για τόσο ισχυρούς κλάδους είναι ιδιαίτερα κρίσιμοι. Η αλήθεια είναι ότι πριν από μία δεκαετία, τα γραφεία, ιατρεία, ήταν μία επένδυση ιδιαίτερα ακριβή όχι μόνο για το βασικό εξοπλισμό αλλά και για την αισθητική που έπρεπε να διαθέτουν για να διασφαλίσουν την εικόνα του κύρους των επιστημόνων και επαγγελματιών πολλών κλάδων. Πλέον, η «χλιδή» αυτή έχει ξεπεραστεί. Λόγω της οικονομικής κρίσης, τα γραφεία, ιατρεία κτλ στήνονται για να εξυπηρετούν το σκοπό του επαγγέλματος, με αξιοπρεπή μεν εμφάνιση αλλά χωρίς υπερβολές που σε πολλές περιπτώσεις φόρτωναν ακόμη και με ιδιαίτερα υψηλά δάνεια τους ιδιοκτήτες τους. Ένα άλλο «φαινόμενο» που επίσης παρατηρείται στην αγορά ακινήτων τα τελευταία χρόνια και στην πόλη μας, είναι μαγαζιά και επαγγελματικοί χώροι «μεγαθήρια» να χωρίζονται στα δύο ακόμη και στα τρία κοκ, με σκοπό να αυξηθούν οι επαγγελματικοί χώροι ενοικίασης αλλά και να μειωθούν αναλογικά τα ενοίκια στους ενοικιαστές από τους ιδιοκτήτες των ακινήτων.

Η ζήτηση ακινήτων είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη εξαιτίας αφενός της υπέρμετρης φορολογικής επιβάρυνσης των ακινήτων το 2013 και αφετέρου των υψηλών αντικειμενικών αξιών σε πολλές περιοχές, σύμφωνα με εκτιμήσεις των αναλυτών της Alpha Bank, όπως διατυπώνονται στο τελευταίο εβδομαδιαίο οικονομικό δελτίο της τράπεζας. Γενικά, η αγορά ακινήτων επιβαρύνθηκε δυσανάλογα από τον Σεπτέμβριο του 2011 εξαιτίας και της μεγάλης έλλειψης ρευστότητας στην οικονομία και της κάθετης πτώσης των προσδοκιών των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών για την πορεία της οικονομίας, αλλά και την εξέλιξη των οικονομικών του κάθε νοικοκυριού και επιχείρησης. Σε κάθε περίπτωση, η ανάγκη για αναζωπύρωση των συναλλαγών στην αγορά ακινήτων, στην προσπάθεια επανεκκίνησης της οικονομίας κρίνεται απολύτως απαραίτητη. Η ανάκαμψη των συναλλαγών στην αγορά αυτή θα συμβάλει στην ανάκαμψη και των επενδύσεων σε ακίνητα, από τα εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα που διαμορφώνονται σήμερα μετά από 5 έτη συνεχούς πτώσης. Θα συμβάλει, επίσης, στην ανάκαμψη και άλλων κλάδων της ελληνικής οικονομίας, των οποίων η δραστηριότητα έχει σήμερα καταποντιστεί εξαιτίας της μεγάλης κρίσης στην αγορά ακινήτων, εκτιμούν οι αναλυτές της τράπεζας. Στις συνθήκες που επικρατούν σήμερα στην αγορά ακινήτων υπάρχει μια ταχέως αυξανόμενη προσφορά ακινήτων (ιδιαίτερα παλαιών) από ιδιοκτήτες που είτε έχουν ανάγκη να ρευστοποιήσουν ένα μέρος της ακίνητης περιουσίας τους για να καλύψουν τρέχουσες οικονομικές τους ανάγκες στην περίοδο της κρίσης, ή προσπαθούν να πουλήσουν ακίνητα για να αποφύγουν την υπέρμετρα υψηλή φορολογία ακινήτων το 2013, όπου προβλέπεται να επιβληθούν επί των ακινήτων τουλάχιστον τέσσερις διαφορετικοί φόροι.

Νέα δεδομένα έχει διαμορφώσει στην αγορά ενοικίασης κατοικιών η οικονομική κρίση, καθώς οι ιδιοκτήτες βρίσκονται σε εξαιρετικά δυσχερή θέση. Οπως αναφέρουν μεσίτες, δεν είναι λίγοι οι ιδιοκτήτες που ζητούν από τους υποψήφιους ενοικιαστές ακόμα και εκκαθαριστικά σημειώματα, προκειμένου να βεβαιωθούν για την φερεγγυότητά τους και να εξασφαλίσουν ότι το συμφωνηθέν ενοίκιο θα καταβάλλεται εγκαίρως και χωρίς μεγάλες καθυστερήσεις.

Τους τελευταίους μήνες, έχουν κάνει την εμφάνισή τους στην αγορά οι κάθε λογής καιροσκόποι, οι οποίοι σπεύδουν να εκμεταλλευθούν την απελπισία κάποιων ιδιοκτητών που βλέπουν το ακίνητό τους να παραμένει κενό επί μήνες, τη στιγμή που οι λογαριασμοί «τρέχουν», με τη μορφή του ειδικού τέλους μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ και του Φόρου Ακίνητης Περιουσίας. Οι εν λόγω «ενοικιαστές», λοιπόν, εμφανίζονται σε ιδιοκτήτες και νοικιάζουν κατά κανόνα επιπλωμένα διαμερίσματα, χωρίς όμως να έχουν καμία πρόθεση να καταβάλουν κάποιο ενοίκιο. Οπως αναφέρουν μεσίτες, έχοντας εκ των προτέρων αποφασίσει να μην πληρώσουν ούτε... ευρώ για το διάστημα της παραμονής τους στο ακίνητο, οι εν λόγω ενοικιαστές αφήνουν τον ιδιοκτήτη να προβεί σε όποιες κινήσεις αυτός κρίνει σκόπιμες για την πληρωμή των οφειλών (προειδοποιήσεις, εξώδικα κ.ο.κ.). Ολα αυτά μέχρις ότου έλθει η ώρα για την κοινοποίηση του εγγράφου της έξωσης, συνήθως μετά το πέρας τουλάχιστον έξι μηνών από την εγκατάστασή τους. Τότε αποχωρούν από το ακίνητο και αναζητούν το επόμενο «θύμα» τους. Πρόκειται ξεκάθαρα για σημεία των καιρών, καθώς η οικονομική κρίση και ιδίως η ύφεση στην αγορά κατοικίας έχουν περιορίσει κατακόρυφα τη ζήτηση, ακόμα και στα ενοικιαζόμενα διαμερίσματα.

Η αγορά αυτή πλήττεται αφ ενός μεν από την αποχώρηση πολλών οικονομικών μεταναστών που επαναπατρίζονται, ελλείψει εργασίας, αφετέρου δε από την επιστροφή πολλών νέων στην πατρική εστία, ακολουθώντας το αντίστροφο δρομολόγιο από αυτό που πραγματοποίησαν τα προηγούμενα χρόνια αναζητώντας την ανεξαρτησία τους. Ετσι σήμερα, υπολογίζεται, ότι από το σύνολο των προσφερόμενων προς ενοικίαση διαμερισμάτων, το 20% είναι άδειο. Ταυτόχρονα, τα υπόλοιπα νοικοκυριά που μισθώνουν κάποιο διαμέρισμα αναζητούν συνεχώς τη φθηνότερη δυνατή επιλογή προκειμένου να μειώσουν με κάθε τρόπο τα μηνιαία έξοδα.

Σε ελεύθερη πτώση για πέμπτη συνεχή χρονιά βρίσκονται οι επενδύσεις και η απασχόληση στις κατασκευές και ιδιαίτερα στην αγορά κατοικιών, με τις επενδύσεις σε κατοικίες εφέτος να εκτιμάται ότι θα παρουσιάσουν πτώση κατά 20% στα ιστορικά χαμηλά επίπεδα των 5 δισ. ευρώ, την ίδια στιγμή που οι τιμές έχουν επιστρέψει στo... 2003. Συνολικά κατά την περίοδο της τελευταίας πενταετίας οι επενδύσεις σε κατοικίες έχουν μειωθεί κατά 81% (!) από τα 26,1 δισ. ευρώ του 2007 σε 6,1 δισ. ευρώ το 2012 (σε σταθερές τιμές 2005), ενώ οι συναλλαγές σε σχέση με το 2005 έχουν μειωθεί κατά 83%. Οι τιμές έχουν πέσει αθροιστικά κατά 27,9% σε σχέση με την υψηλότερη τιμή στο τρίτο τρίμηνο 2008. Τα στοιχεία αυτά παραθέτουν, μεταξύ άλλων, σχετικές αναλύσεις για την αγορά ακινήτων , εφιστώντας την προσοχή στους παράγοντες αβεβαιότητα και ψυχολογία που κινούν τις εξελίξεις στην αγορά. Μεγάλο ρόλο για την «ελεύθερη πτώση» της αγοράς έπαιξε και η αυξημένη αβεβαιότητα για κρίσιμα θέματά της, όπως η φορολογική μεταχείριση τόσο της κατοχής ακίνητης περιουσίας όσο και των συναλλαγών, το καθεστώς των πλειστηριασμών ακινήτων για χρέη καθώς και το σύστημα των αντικειμενικών αξιών. Η αβεβαιότητα αυτή παραμένει αυξημένη και εμποδίζει την ανάκαμψη της δραστηριότητας στην αγορά παρά την πτώση των τιμών. Σε σχέση με τη φορολογία, οι προθέσεις του υπ. Οικονομικών για την ενοποίηση όλων των φόρων ακινήτων και η απλοποίηση του συστήματος είναι απαραίτητες και αναγκαίες, η αβεβαιότητα, όμως, για το ύψος και την έκταση της φορολόγησης είναι καταστροφική. Η αβεβαιότητα όσον αφορά το καθεστώς των πλειστηριασμών κρατά πολλούς μακριά από την αγορά, καθώς αναμένουν μεγάλες πιέσεις στις τιμές όταν και αν αρθεί το καθεστώς αναστολής πλειστηριασμών για την πρώτη κατοικία. Επίσης, το κόστος κατασκευής κατοικιών παραμένει σταθερά υψηλό παρά τις μειώσεις στο εργατικό κόστος, λόγω των αυξήσεων του κόστους των υλικών.