Μειώθηκε κατά 39,9% το β΄ τρίμηνο του 2011, σε σύγκριση με το β΄ τρίμηνο του 2010, ο δείκτης παραγωγής στις κατασκευές, σύμφωνα με στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Επιπλέον, ο Δείκτης Παραγωγής στις Κατασκευές του β'τριμήνου 2011, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο Δείκτη του α΄ τριμήνου 2011, παρουσίασε αύξηση κατά 0,5%, έναντι αυξήσεως 12,4% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του έτους 2010.

Το πιο σημαντικό φαινόμενο που εμφανίζεται τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα και επηρεάζει και κλιμακωτά μέσα στον χρόνο την εικόνα της πόλης είναι η γένεση και ανάπτυξη ενός νέου πρότυπου στον τομέα της οικοδομής: το πολυώροφο κτίριο κατοικιών, η λεγόμενη αστική πολυκατοικία. Τοποθετώντας το γενικότερο πλαίσιο μέσα από το οποίο αναδύθηκε το φαινόμενο της αθηναϊκής πολυκατοικίας, θα μπορούσαμε να αναφέρουμε συνοπτικά τα εξής:

1. Η γενικότερη εμπόλεμη κατάσταση στα Βαλκάνια συρρικνώνει τις ελληνικές παροικίες και δημιουργεί ένα αναγκαστικό κύμα ομογενών προσφύγων που κατακλύζει τον ελλαδικό χώρο και, μοιραία, την πρωτεύουσα. Το γεγονός αυτό κορυφώνεται με τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922.

2. Η οικονομική αστάθεια που χαρακτηρίζει την περίοδο αυτή δημιουργεί μια γενικότερη ανασφάλεια, αποτρέποντας από την τοποθέτηση χρημάτων σε παραγωγικούς τομείς και στρέφοντας τους επενδυτές στην οικοδομή, τομέα που στη συγκεκριμένη συγκυρία θεωρείται ασφαλής για επικερδή τοποθέτηση κεφαλαίων.

3. Η εισαγωγή του οπλισμένου σκυροδέματος και η σταδιακή γενίκευση της εφαρμογής του στον ευρύτερο τομέα των κατασκευών διευκόλυνε και προώθησε σταθερά την κατασκευή πολυώροφων κτηρίων.

4. Τέλος, πρέπει να αναφερθούμε στο κλίμα ανάδειξης νέων ιδεολογικών τάσεων και κινημάτων που εκφράζονται και στον χώρο της τέχνης. Έτσι, στην αρχιτεκτονική διαπιστώνεται μια σταδιακή τάση απομάκρυνσης από τον ακαδημαϊσμό, ενώ οι αρχές του μοντέρνου κινήματος αρχίζουν να διαφαίνονται και σταδιακά κερδίζουν έδαφος.

Εξετάζοντας τη διαδικασία παραγωγής και εξέλιξης της αθηναϊκής πολυκατοικίας και της αναπόφευκτης επίδρασης στην εικόνα της πόλης που αυτή συνεπάγεται, διακρίνουμε σαφώς τις εξής περιόδους:

α) Τριακονταετία 1900-1929: Πολυώροφα κτήρια κατοικίας εμφανίζονται σποραδικά στην πόλη (ενδεικτικά αναφέρονται ότι μέχρι το τέλος της περιόδου 1900-1919 κτίζονται μόνον 69 κτήρια). Το φαινόμενο της επιστροφής των ομογενών βρίσκεται σε ανάπτυξη και η τεχνολογία της κατασκευής χρησιμοποιεί ακόμα παραδοσιακές μεθόδους. Η πρωτοβουλία της ανέγερσης αφορά έναν ιδιοκτήτη παραγωγό και επικαρπωτή (τα λεγόμενα «αφεντάδικα»). Από την άποψη της τυπολογίας, στην κάτοψη παρουσιάζουν αρκετές ομοιότητες με τις κατοικίες της προηγούμενης περιόδου.

β) Περίοδος 1929-1940: Το 1929 θεωρείται χρονιά-σταθμός για την εξέλιξη της αστικής πολυκατοικίας. Δύο σημαντικά γεγονότα δικαιολογούν τον χαρακτηρισμό αυτό:

1. Θεσπίζεται ο Ν. 3741/29 ο οποίος προωθεί τον θεσμό της οριζόντιας ιδιοκτησίας. Έτσι εμφανίζονται οι πρώτοι κάτοχοι διαμερισμάτων με δικαιώματα συνιδιοκτησίας επί του συνολικού οικοπέδου (και εδώ επισημαίνουμε την ειδοποιό διαφορά από την προηγούμενη περίοδο όπου υπήρχε ένας ιδιοκτήτης για το σύνολο της οικοδομής). Το γεγονός αυτό επιδρά σημαντικά και στη μορφολογία των κατασκευών (εισάγεται μια αυστηρή τυποποίηση στην τυπολογία των ορόφων. Η τυποποίηση αυτή εμφανίζεται και στις όψεις).

2. Μπαίνει σε ισχύ ο πρώτος Οικοδομικός Κανονισμός του Κράτους (ΓΟΚ 29). Εισάγονται οι πρώτοι γενικοί κανόνες που διέπουν την κατασκευή και οι πρώτες δεσμεύσεις που ενισχύουν την τυποποίησή της. Παράλληλα, αρχίζει να διαφαίνεται το καθεστώς της αντιπαροχής, όπου ο εργολάβος χρηματοδοτεί την κατασκευή εξ ολοκλήρου, παραχωρώντας ένα ποσοστό της οικοδομής στον ιδιοκτήτη του οικοπέδου. Το γεγονός αυτό θεωρείται εξαιρετικά σημαντικό για την εξέλιξη της ποιότητας των οικοδομών, αφού με τον τρόπο αυτό εισάγεται παράλληλα ο λεγόμενος χρυσούς κανόνας των εργολάβων:

- Ελαχιστοποίηση του κόστους

- Μεγιστοποίηση του κέρδους

Νέα πτώση της τάξης του 15,3% παρουσίασαν οι οικοδομικές άδειες το Μάιο του 2011 και διαμορφώθηκαν σε 3.503, όπως προκύπτει από τα στοιχεία που δημοσιοποίησε σήμερα η ΕΛ.ΣΤΑΤ. Ειδικότερα, το μέγεθος της συνολικής Οικοδομικής Δραστηριότητας (Ιδιωτικής - Δημόσιας) στο σύνολο της χώρας μετρούμενο με βάση τις εκδοθείσες οικοδομικές άδειες, διαμορφώθηκε το Μάιο σε 3.503 οικοδομικές άδειες, που αντιστοιχούν σε 536,8 χιλιάδες m2 επιφάνειας και 1.960,7 χιλιάδες m3 όγκου. Παρουσίασε, δηλαδή, μείωση κατά 15,3% στον αριθμό των οικοδομικών αδειών, κατά 36,6% στην επιφάνεια και κατά 29,5% στον όγκο, σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2010. Το μέγεθος της Ιδιωτικής Οικοδομικής Δραστηριότητας, στο σύνολο της χώρας, διαμορφώθηκε σε 3.489 οικοδομικές άδειες, που αντιστοιχούν σε 532,0 χιλιάδες m2 επιφάνειας και 1.942,6 χιλιάδες m3 όγκου. Παρουσίασε, δηλαδή, μείωση κατά 15,2% στον αριθμό των οικοδομικών αδειών, κατά 36,7% στην επιφάνεια και κατά 29,3% στον όγκο σε σχέση με το Μάιο του 2010. Αντίστοιχα, το μέγεθος της Δημόσιας Οικοδομικής Δραστηριότητας διαμορφώθηκε σε 14 οικοδομικές άδειες, που αντιστοιχούν σε 4,8 χιλιάδες m2 επιφάνειας και 18,0 χιλιάδες m3 όγκου. Το ποσοστό συμμετοχής της Δημόσιας Οικοδομικής Δραστηριότητας στο συνολικό οικοδομικό όγκο, για το μήνα Μάιο 2011, είναι 0,9%. Κατά την περίοδο των τελευταίων δώδεκα μηνών, δηλαδή από το Ιούνιο 2010 έως το Μάιο 2011, το μέγεθος της συνολικής Οικοδομικής Δραστηριότητας (Ιδιωτικής-Δημόσιας) μετρούμενο με βάση τις εκδοθείσες οικοδομικές άδειες, στο σύνολο της χώρας, διαμορφώθηκε σε 42.260 οικοδομικές άδειες, που αντιστοιχούν σε 8.287,6 χιλιάδες m2 επιφάνειας και 30.290,7 χιλιάδες m3 όγκου. Παρατηρήθηκε δηλαδή, μείωση κατά 22,5% στον αριθμό των οικοδομικών αδειών, κατά 32,0% στην επιφάνεια και κατά 31,9% στον όγκο σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο Ιουνίου 2009 - Μαΐου 2010.

Στον «αέρα» είναι και η οικοδομή , καθώς οι τρείς ρυθμίσεις που προωθούνται σε συνδυασμό με την ανεπάρκεια των ανθρώπινων πόρων που υπάρχουν σήμερα στις πολεοδομίες θα οδηγήσουν σε «πάγωμα» ακόμα και των λιγοστών άδειων που εκδίδονται σήμερα λόγω της ύφεσης. Σύγκεκριμένα, η πρώτη παρέμβαση αφορά στο νέο τρόπο έκδοσης αδειών δόμησης και ελέγχου κατασκευών όπου καταργούνται τα πολεοδομικά γραφεία. Στο αίτημα του πολίτη η υπηρεσία του Δήμου θα χορηγεί τους δικαιούμενους όρους δόμησης και μόνο. Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Δόμησης της Αποκεντρωμένης Διοίκησης θα ελέγχει τις κατασκευές. Εκτιμάται ότι , εντός του Σεπτεμβρίου, θα αρχίσει η συζήτηση στη Βουλή. Η δεύτερη είναι η ριζική αλλαγή του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού (Γ.Ο.Κ και η τέλος η τρίτη παρέμβαση στις μελέτες για την καθιέρωση μορφολογικών κανόνων για τη δόμηση σε κάθε Δήμο της χώρας. Παράλληλα προωθούνται και οι δασικοί χάρτες και αναμένεται η ανάρτηση στους Δήμους Δροσιάς, Σταμάτας, Κηφισιάς, Φυλής αλλά και σε Βόλο και Δράμα.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις μηχανικών, το καθεστώς που επικρατεί στις πολεοδομίες και το οποίο χαρακτηρίζεται από τεράστιες ελλέιψεις προσωπικού σε συνδυασμό με την αντικειμενική αδυναμία προσαρμογής των υπηρεσιών στο νέο πλαίσίο θα οδηγήσει σε μεγάλες καθυστερήσεις τόσο στην έκδοση όσο και στην υλοποίηση της άδειας .Οι καθυστερήσεις στην εφαρμογή του νέου πλαισίου , οι γκρίζες ζώνες στην εφαρμογή του και η αδυναμία άμεσης προσαρμογής των υπηρεσιών στο νέο πλαίσιο είναι προβλήματα που θα πιέσουν ακόμα περισσότερο τις επενδύσεις σε κατοικία οι οποίες για το 2012 εκτιμάται ότι θα πέσουν κάτω και από τα 2 δις. ευρώ.