Δεν είναι λίγοι εκείνοι που αναρωτιούνται για την επόμενη μέρα της αγοράς κατοικίας. Αυτό άλλωστε μαρτυρούν και τα ερωτήματα που υποβάλλουν οι περισσότεροι καταναλωτές και τα οποία συνοψίζονται σε μία φράση: «ήλθε η ώρα να αγοράσω ή να περιμένω ακόμη » Στην πραγματικότητα πίσω από το ερώτημα αυτό κρύβεται μία μεγάλη αλήθεια .Στην αγορά εξακολουθεί να υπάρχει ζήτηση αφού υπάρχουν πολλοί έλληνες που διαθέτουν και κεφάλαια και διάθεση για να επενδύσουν σε κατοικία αλλά τηρούν προς το παρόν στάση αναμονής. Πρόκειται για μία ακόμη ελληνική ιδιαιτερότητα . Μία ακόμα αλήθεια είναι, ότι το ποσοστό των ακινήτων που έχουν βάρη (προσημείωση ή υποθήκη) στο σύνολο του αποθέματος ακινήτων εξακολουθεί να είναι περιορισμένο σε σύγκριση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές αγορές και τις ΗΠΑ Σε όλα αυτά πρέπει να προστεθεί και το γεγονός ότι η μικροϊδιοκτητες είναι μία πραγματικότητα που αποτελεί μεγάλη ασπίδα του έλληνα στην αντιμετώπιση της κρίσης. Οι τρείς αυτές γραμμές άμυνας καθιστούν την ελληνική αγορά ακινήτων λιγότερο ευάλωτη στο δηλητήριο της κρίσης σε σύγκριση με την Ισπανία , την Μεγάλη Βρετανία και τις ΗΠΑ. Το σίγουρο είναι ότι για τους περισσότερους αναλυτές αυτές οι γραμμές άμυνας αποτελούν τα πιο απτά σημάδια υπανάπτυκτης αγοράς. Η αλήθεια είναι όμως ότι αυτή η ανάπτυξη «α λα ελληνικά» είναι ταυτόχρονα και η θωράκιση της απέναντι στην κρίση.

Το πιο πιθανό είναι ότι στην επόμενη κρίση αυτά τα τείχη θα έχουν γκρεμιστεί αφού θα έχουν θυσιασθεί στο αμφιλεγόμενο στόχο της εναρμόνισης της ελληνικής με τις υπόλοιπες ανεπτυγμένες αγορές. Όμως σήμερα τα τείχη αυτά υπάρχουν και λειτουργούν. Φυσικά τα προβλήματα είναι υπαρκτά. Χιλιάδες δανειολήπτες βρίσκονται σε αδυναμία να αποπληρώσουν το στεγαστικό δάνειο που έχουν πάρει. Χιλιάδες άλλοι πιστεύουν ότι με την εκποίηση ενός περιουσιακού τους στοιχείου μπορούν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα ρευστότητας που αντιμετωπίζουν είτε οι ίδιοι είτε οι επιχειρήσεις τους. Εκατοντάδες κατασκευαστές βρίσκονται με ένα σημαντικό αδιάθετο απόθεμα κατοικιών και το οποίο αδυνατούν να πουλήσουν , αλλά και –το σημαντικότερο- δεν επιθυμούν να εκποιήσουν.

Αν λοιπόν το πρόβλημα που απασχολεί το μυαλό εκείνων που είναι υπεύθυνοι για την χάραξη και την υλοποίηση της οικονομικής πολιτικής είναι η στήριξη της αγοράς κατοικίας, τότε η απάντηση έχει δοθεί ήδη από την ίδια την αγορά : «δεν απαιτείται στήριξη». Αυτό που προβάλλει πλέον ως επιτακτικό είναι ,να σταματήσει να δέχεται συνεχώς πλήγματα και «κτυπήματα κάτω από την ζώνη» από εκείνους που είναι εντεταγμένοι να την προστατεύουν. Από το υπουργείο Οικονομικών το οποίο αντιμετωπίζει το ακίνητο ως μία «αγελάδα» που φέρνει φόρους. Από την κεντρική τράπεζα η οποία δεν βάζει φρένο στις αυθαίρετες και –κάποιες φορές αποδεδειγμένα- καταχρηστικές συμπεριφοράς των πιστωτικών ιδρυμάτων και από τις τράπεζες οι οποίες έχουν γνώμονα τις περισσότερες φορές την βραχυπρόθεσμη κερδοφορία τους και όχι την μακροπρόθεσμη ισορροπία της αγοράς. Τελικά αυτό που χρειάζεται η ελληνική αγορά είναι να βρεθεί κάποιος να την προστατέψει από εκείνους που είναι ταγμένοι να την φυλάσσουν. Δηλαδή χρειάζεται το ...αυτονόητο.

Η τηλεοπτική εικόνα τις περισσότερες φορές είναι αδυσώπητη. Σήμερα το πρωί , η τηλεοπτική κάμερα κατέγραψε την εικόνα εκατοντάδων ανθρώπων που συνωθούνταν μπροστά σε ένα γκισέ για να καταθέσουν τις πινακίδες κυκλοφορίας των ΙΧ τους. Η εικόνα που έφτανε στους τηλεοπτικούς δέκτες εκατομμυρίων στην πραγματικότητα ήταν ένα μνημόσυνο σε ένα από τα τρία «όνειρα» του έλληνα.

Το τρίπτυχο «κεραμίδι, ΙΧ και εξοχικό» ήταν το όνειρο μίας ολόκληρης γενιάς ελλήνων οι οποίοι για περισσότερο από τριάντα χρόνια προσπάθησαν να το κάνουν πραγματικότητα. Στην προσπάθεια τους αυτή μάλιστα έβαλαν σε κίνηση ολόκληρους κλάδους της ελληνικής οικονομίας δημιουργώντας θέσεις εργασίας και ανάπτυξη. Πολύ φοβούμαι ότι , αν συνεχιστεί η πολιτική που ακολουθείται , η εικόνα αυτή , σύντομα δε θα αφορά μόνο τους ΙΧηδες αλλά και τους ιδιοκτήτες ακινήτων, πολλοί από τους οποίους κρατούν ήδη με «νύχια και δόντια» το ακίνητο τους.

Τι έγινε στην αγορά ΙΧ; Η κυβέρνηση του «λεφτά υπάρχουν», έκανε το κόστος διατήρησης τους δυσβάστακτό. Φορολογία καυσίμων, τέλη κυκλοφορίας , ασφάλιστρα κ.α. απορροφούν κάθε μέρα όλο και μεγαλύτερο ποσοστό του ήδη «κουτσουρεμένου» εισοδήματος τους και έτσι η λύση εγκατάλειψης έγινε μονόδρομος.

Τι γίνεται στην αγορά των ακινήτων; Η Κυβέρνηση ακολουθεί σχεδόν την ίδια πολιτική. Αυξάνει με κάθε τρόπο το κόστος διατήρησης τους, καθιστώντας για εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους, την ιδιοκτησία εφιάλτη. Ας πάρουμε ως παράδειγμα ένα δημόσιο υπάλληλο, οι αποδοχές του οποίου με βάση το νέο μισθολόγιο μειώθηκαν 25%. Φυσικά είχαν προηγηθεί από το 2010 και άλλες μειώσεις. Ο άνθρωπος αυτός προσπάθησε για το «κεραμίδι» και πριν 10 χρόνια αγόρασε με δάνειο ένα σπίτι για την οικογένεια του . Οι φόροι επί του ακινήτου και στο εισόδημα και οι δόσεις του δανείου πριν τον κύριο «λεφτά υπάρχουν» απορροφούσαν πχ το 40% του ετήσιου εισοδήματος του. Σήμερα με δεδομένη την μείωση των αποδοχών και την αύξηση της φορολογίας στην καλύτερη περίπτωση θα πρέπει να καταβάλλει για τις ίδιες υποχρεώσεις άνω του 60% των χρημάτων που εισπράττει. Που οδηγείται; Το ίδιο παράδειγμα μπορεί να εφαρμοστεί σε χειρότερη εκδοχή στην περίπτωση ενός ανέργου ή ενός μαγαζάτορα που αναγκάστηκε να κλείσει το μαγαζί του ή ακόμα και για ένα συνταξιούχου που βλέπει την σύνταξη του να «κουτσουρεύεται». Με μαθηματική ακρίβεια όλοι αυτοί οδηγούνται στην απόφαση να …καταθέσουν τις «πινακίδες της ιδιοκτησίας τους». Το μόνο που δεν είναι γνωστό είναι το πόσο θα αντέξουν αν εξακολουθήσει η πολιτική αυτή. Η μεγαλύτερη υποκρισία είναι ότι οι πολιτικοί κτυπούν την ακίνητη περιουσία με δυνατό κάθε τρόπο.

Αντί λοιπόν να αναγνωρίσουν την προσπάθεια εκατομμυρίων ιδιοκτητών να διατηρήσουν το ακίνητο τους , και να τους υποστηρίξουν στο τιτάνιο αγώνα τους βάζουν και άλλες τρικλοποδιές. Θέλετε ένα παράδειγμα; Η εγκληματικότητα. Σήμερα, σχεδόν το 1/3 του αποθέματος των κατοικιών του κέντρου της Αθήνας έχει οδηγηθεί σε γκετοποίηση επειδή κανείς δεν κάνει κάτι για να αντιμετωπίσει την μάστιγα των ναρκωτικών και της πορνείας. Υπουργοί, δήμαρχος , αστυνομία και όλοι οι εμπλεκόμενοι βλέπουν γειτονιές ολάκαιρες να γίνονται όμηροι του εγκλήματος και σιωπούν. Ήδη οι αξίες των ακινήτων στις περιοχές αυτές είναι χαμηλότερες 40% από το μέσο όρο της χώρας. Σύντομα αυτό το 40% θα γίνει 50% και 55% . Θέλετε ακόμα ένα; Οι ελεύθεροι χώροι και χώροι πρασίνου οι οποίοι σιγά σιγά εξαφανίζονται παραχωρώντας τη θέση τους σε …σταθμούς αυτοκίνητων. Θέλετε παραδείγματα; Το Μετς , η Κυψέλη , τα Πατήσια. Έτσι λοιπόν οδηγούν τους ιδιοκτήτες στην απόσυρση.

Πίσω από το δράμα της οικοδομής και της αγοράς ακινήτων πάντα βρίσκονται ανθρώπινες ιστορίες. Τις περισσότερες φορές, ακόμα και οι δημοσιογράφοι βολεύονται να κρύβονται πίσω από τους αριθμούς και να αγνοούν το γεγονός ότι πίσω από τις στατιστικές κρύβονται άνθρωποι με οικογένειες ,με δουλειές και με όνειρα που ξαφνικά βρέθηκαν σε μία δίνη για την οποία δεν είχαν καθόλου ευθύνες. Οι δημοσιογράφοι του realestatenews.gr, τους τελευταίους μήνες έχουν ξεκινήσει μία μεγάλη έρευνα με θέμα «Οι άνθρωποι πίσω από την κρίση». Καταγράφουν ιστορίες ανθρώπων από τους οποίους προήλθαν οι στατιστικές της φρίκης.

Ιστορία Νο 1

Σε ένα νησί των Κυκλάδων , την δεκαετία του ΄80 ένας οικοδόμος, τότε 30αρης ,αποφάσισε να κάνει το μεγάλο άλμα. Αγόρασε ξυλεία και άρχισε τις εργολαβίες. Στην αρχή μικρά σπίτια ντόπιων. Στην συνέχεια , μικρά εξοχικά και κάπου στα τα τέλη της δεκαετίας του ΄90 ξεκίνησε την κατασκευή συγκροτημάτων εξοχικών κατοικιών. Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 , πήρε το γιό του στην δουλειά . Ανήσυχο πνεύμα ο νεαρός προσπάθησε να ανοίξει τις ξένες αγορές. Πήγε στην έκθεση της MIPIM στις Κάννες, καλούσε στο νησί για αφιερώματα, δημοσιογράφους ξένων περιοδικών πληρώνοντας από τη τσέπη και δεν δίσταζε να χρηματοδοτήσει προωθητικές καμπάνιες έχοντας ως γνώμονα την άποψη ότι όσοι περισσότεροι μαθαίνουν το νησί τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να πουλήσει. Περί τα μέσα της δεκαετίας του 2000, επεκτάθηκε σε διπλανά νησιά. Έκανε και εκεί μικρά συγκροτήματα ελπίζοντας ότι μαθαίνοντας τις αγορές , θα γίνει καταρχήν αποδεκτός από τις τοπικές κοινωνίες και στη συνέχεια ακολουθώντας την ίδια προωθητική και εμπορική πολιτική θα κατόρθωνε να κάνει την εταιρία του πρότυπο . Το 2008, απασχολούσε συνεργεία με πάνω από 150 ανθρώπους. Κτίστες, σοβατζήδες, ηλεκτρολόγους … Όταν η κρίση εμφανίστηκε δεν απελπίστηκε. Όμως απομακρύνθηκε από τις αγορές των άλλων νησιών και περιορίστηκε στην δική του. Ζήτησε την βοήθεια του δήμου και των συναδέλφων του για να ξεκινήσει μία καμπάνια προώθησης του νησιού. Παντού άρνηση. Πριν δύο εβδομάδες, ανακοίνωσε στους φίλους του ότι απασχολεί πλέον 10 ανθρώπους αλλά και για αυτούς υπάρχει δουλειά μέχρι τον Ιούνιο . Επίσης είπε ότι εφεξήςι περιορίζει στο ελάχιστο την δραστηριότητα στην οικοδομή καθώς θα στραφεί στον κλάδο της ψυχαγωγίας. Οι 140 εργαζόμενοι του απλώς κάνουν σποραδικά μεροκάματα ενώ πολλοί από τους αλλοδαπούς εγκατέλειψαν το νησί.

Ιστορια Νο 2

Ήταν βιοτέχνης, στο χώρο της ένδυσης. Σε δύο ορόφους , σε μία πολυκατοικία στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας ,έραβε χιλιάδες πουκάμισα που εφοδίαζαν μαγαζιά στην περιφέρεια αλλά και αραβικές κυρίως χώρες. Η κρίση στην βιοτεχνία ρούχων τον είχε επηρεάσει αλλά δεν το είχε γονατίσει. Έβαλε τα παιδιά στη δουλειά και άρχισε να καλοβλέπει το εμπόριο. Το διπλανό κτίριο, ένα εγκαταλελειμμένο νεοκλασικό πολλών εκατοντάδων τετραγωνικών του είχε μπει στο μάτι. Βρήκε τον ιδιοκτήτη , και προσπάθησε να το αγοράσει. Αυτός αρνήθηκε και τότε του έκανε μία πρόταση: Θα νοίκιαζε το ακίνητο άμεσα, θα χρηματοδοτούσε την ανακατασκευή και για 20 χρόνια θα πλήρωνε ένα συμβολικό ενοίκιο . Πόνταρε στην άνετη χρηματοδότηση από τις τράπεζες που τον κυνηγούσαν να πάρει δάνεια. Το 2008, ξεκίνησε τις εργασίες. Όμως , ένα αγκάθι τον τριβέλιζε. Δύο τετράγωνα πιο κάτω , εκδίδονταν οι πόρνες από τη Νιγηρία και από άλλες αφρικανικές χώρες ενώ 100 μέτρα πιο πέρα η πιάτσα της ηρωίνης μεγάλωνε. Πήγε σε ένα βουλευτή της Αθήνας, στον αντιδήμαρχο αλλά και στο διοικητή του τοπικού αστυνομικού τμήματος . Όλοι το καθησύχαζαν ότι σύντομα θα αρχίσουν οι αστυνομικές εξορμήσεις που θα «καθάριζαν» την περιοχή. Το φθινόπωρο του 2009 έκανε τα εγκαίνια ενός μικρού εμπορικού κέντρου με επώνυμα ρούχα. Εκείνη την στιγμή έδινε δουλειά σε περισσότερους από 80 ανθρώπους. Οι δουλειές δεν πήγαιναν καλά. Οι άνθρωποι προτιμούσαν να ψωνίζουν στα μεγάλα εμπορικά κέντρα, ενώ φοβόντουσαν να κατέβουν το απόγευμα στο κέντρο όπου ο συνδυασμός πορνείας και ναρκωτικών είχε πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Και δεν έφταναν όλα αυτά. ¨Ένα πρωί, ο διευθυντής της τράπεζας του ανακοίνωσε ότι αυξάνει το περιθώριο και περιορίζει 30% την χρηματοδότηση. Τότε ξεκίνησε η κατρακύλα. Σε λιγότερο από ένα χρόνο , το όνειρο έγινε εφιάλτης. Το εμπορικό πολυκατάστημα έκλεισε, ο ιδιοκτήτης του ακινήτου διεκδικεί μισθώματα ετών, και ο βιοτέχνης αναζητεί μισθωτή για τον ένα από τους δύο ορόφους της βιοτεχνίας που εν τω μεταξύ πρόλαβε και την μεταβίβασε στα παιδιά του .

Οι άνθρωποι που έχουν πιστέψει στην αγορά ακινήτων είτε ως ιδιοκτήτες είτε ως επαγγελματίες , έχουν κάθε λόγο να αισθάνονται παραπλανημένοι. Όχι τόσο για την θεαματική πτώση της αγοράς και την ύφεση όσο για τον τρόπο που έγινε . Οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν στην διάρκεια των δύο τελευταίων ετών όχι μόνο ήταν αδιανόητες πριν από 27 μήνες αλλά οι περισσότεροι πίστευαν ότι η ύφεση στην παγκόσμια οικονομία θα άφηνε την αγορά ακινήτων αλώβητη. Άλλωστε , οι παλιότεροι είχαν κάθε λόγο να το πιστεύουν. Η κρίση της δεκαετίας του ΄80 που έκανε την παγκόσμια αγορά ακινήτων να παραπαίει ελάχιστα είχε επηρεάσει την ελληνική αγορά ή για να το πούμε καλύτερα απλώς είχε οδηγήσει σε πάγωμα τις ονομαστικές τιμές.

Κανείς , δεν περίμενε ότι τριάντα χρόνια αργότερα , η ελληνική αγορά ακινήτων θα βρίσκονταν αντιμέτωπη με μία πρωτόγνωρη ύφεση . Το χειρότερο απ΄όλα είναι ότι η ύφεση στην κτηματαγορά προκλήθηκε από συγκεκριμένες αποφάσεις οι οποίες ενώ εφαρμόστηκαν εν ονόματι της δημοσιονομικής ισορροπίας όχι μόνο δεν έφεραν το φορολογικό αποτέλεσμα το οποίο προσδοκούσαν οι εμπνευστές της αλλά αντίθετα προκάλεσαν μία πρωτοφανή συρρίκνωση των φορολογικών εσόδων από την αγορά ακινήτων. Τυπικό παράδειγμα θα πρέπει να θεωρηθεί, η φορολογία που επιβάλλεται στις μεταβιβάσεις ακινήτων. Η πτώση των συναλλαγών είχε ως αποτέλεσμα , τα έσοδα από αυτή να περιοριστούν στο ελάχιστο. Ανάλογο είναι και το παράδειγμα της οικοδομής: η πτώση σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα είχε ως αποτέλεσμα να περιοριστούν τα έσοδα από ΦΠΑ, σε όλη την γκάμα των οικοδομικών προϊόντων αλλά και των υπηρεσιών που συνδέονται με το…τούβλο. Να πάμε και ένα βήμα παραπέρα στην εξοχική κατοικία. Η συρρίκνωση της οδηγεί σε οικονομικό μαρασμό χιλιάδες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε μικρά νησιά και σε ανεργία χιλιάδες αυτοαπασχολούμενους. Πλέον , μετά από τρείς δεκαετίες το φαινόμενο , νέοι άνθρωποι να εγκαταλείπουν το τόπο τους ελπίζοντας ότι θα βρουν εργασία στα μεγάλα αστικά κέντρα επανήλθε.

Όλα αυτά τα δεινά , τα οποία στη πράξη αποδεικνύονται άσκοπα , δυστυχώς για ολόκληρο το πολιτικό σύστημα, εξυπηρετούν  κάποιο συγκεκριμένο σκοπό: Την απαξίωση της αγοράς ακινήτων , η οποία από κάποιους εγκεφάλους του πλειοψηφώντας κόμματος χαρακτηρίστηκε ως μη παραγωγική επένδυση. Το δυστύχημα είναι ότι και τα υπόλοιπα κόμματα αντιμετώπισαν αυτή την εκδικητική στάση στην καλύτερη περίπτωση χλιαρά. Κατατέθηκαν κάποιες ερωτήσεις στην Βουλή από βουλευτές της αντιπολίτευσης και αυτό ήταν όλο. Η σιωπή τους αυτή, τους κατέστησε συνενόχους στο κλείσιμο χιλιάδων επιχειρήσεων του κλάδου και στο άγχος της ανεργίας 100.000 έλληνες . Φυσικά τους επόμενους μήνες, θα δούμε πολλούς από αυτούς , για ψηφοθηρικούς λόγους να ανακαλύπτουν την οικοδομή και την αγορά ακινήτων. Όμως η στάση τους στο παρελθόν είναι αρκετή για να τους αφαιρέσει κάθε επιχείρημα.

Το τελευταίο καιρό μάλιστα διατυπώθηκε  δια στόματος του αντιπροέδρου της Κυβέρνησης ένα νέο επιχείρημα για να αποκτήσει ηθική διάσταση η απαξίωση της αγοράς. Ο κ. αντιπρόεδρος ούτε λίγο ούτε πολύ ισχυρίστηκε ότι η φοροεπιδρομές έχουν στόχο να προστατεύσουν την αγορά από την απαξίωση. Δηλαδή είπε ότι βυθίζουμε στην αγορά για να μη βυθιστεί από μόνη της. Το σίγουρο είναι ότι η πολιτική αυτή οδηγεί την αγορά σε πλήρη ισοπέδωση. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι , με τον τρόπο αυτό, αντιμετωπίζεται η υπερτίμηση του παρελθόντος και όταν η αγορά θα βρει την ισορροπία τότε θα ξεκινήσει και η ανάκαμψη. Σίγουρα πρόκειται για οικονομική θεώρηση που έχει εφαρμοστεί στο παρελθόν σε χώρες όπως η Αργεντινή και που οδήγησε τον πλούτο της ακίνητης περιουσίας σε λιγοστά χέρια πολλά από τα οποία μάλιστα ήταν ξένων. Η διεθνής βιβλιογραφία , μάλιστα περιγράφει τις έγινε στην Αργεντινή και ειδικότερα που υλοποιήθηκε η επιχείρηση « Νέα Χέρια».