Εκατομμύρια φορολογούμενοι θα δουν «φουσκωμένο» τον φορολογικό τους λογαριασμό, με τις μεγαλύτερες επιβαρύνσεις να προκύπτουν για τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους με χαμηλά και υψηλά εισοδήματα, τους φορολογούμενους που εισπράττουν εισοδήματα από ενοίκια και τους ελεύθερους επαγγελματίες με μεσαία και υψηλά εισοδήματα. Αντίθετα, κερδισμένοι θα είναι οι περισσότεροι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, καθώς θα διαπιστώσουν ότι φέτος θα κληθούν να πληρώσουν μικρότερα ποσά φόρου σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, ενώ ειδικά πολλοί οι αγρότες θα έχουν επιστροφή φόρου.

Πριν από το ετήσιο ραντεβού με την Εφορία οι φορολογούμενοι θα πρέπει να γνωρίζουν τα εξής:

1 Φορολογούμενοι 18 ετών και άνω. Οποιος έχει συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του υποχρεούται να δηλώνει όλα τα εισοδήματά του, πραγματικά ή τεκμαρτά, τα φορολογούμενα με οποιονδήποτε τρόπο (π.χ. βάσει κλιμακίων ή αυτοτελώς) ή απαλλασσόμενα. Εξαιρετικά, δεν υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης όσοι δεν έχουν καθόλου εισοδήματα ούτε περιουσιακά στοιχεία που να αποτελούν τεκμήρια (κατοικία, αυτοκίνητο κ.λπ.) εφόσον φιλοξενούνται σε σπίτια συγγενών ή φίλων.

2 Οι φορολογούμενοι οι οποίοι έχουν κάνει έναρξη επιτηδεύματος υποχρεούνται σε υποβολή δήλωσης σε κάθε περίπτωση.

3 Φοιτητές. Δεν εξαιρούνται από την υποχρέωση υποβολής δήλωσης τα ενήλικα τέκνα, ακόμα και εάν αυτά αναγνωρίζονται ως εξαρτώμενα μέλη του φορολογούμενου, εφόσον αποκτούν εισόδημα.

4 Διακοπή συμβίωσης: Οι σύζυγοι και όσοι έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης υποβάλλουν χωριστή δήλωση, ο καθένας για τα εισοδήματά του, εφόσον έχει διακοπεί η συμβίωση κατά τον χρόνο υποβολής της δήλωσης ή ο ένας από τους δύο είναι σε κατάσταση πτώχευσης ή έχει υποβληθεί σε δικαστική συμπαράσταση. Το βάρος της απόδειξης για τη διακοπή φέρει ο φορολογούμενος.

5 Δηλώσεις αποβιωσάντων: Υποβάλλονται αποκλειστικά σε χειρόγραφη μορφή στη Φορολογική Διοίκηση.

6 Ανήλικα: Οπως τα ενήλικα τέκνα και τα μέλη της οικογενείας του φορολογούμενου με αναπηρία 67% και άνω θεωρείται ότι τον βαρύνουν εφόσον συνοικούν με αυτόν και το ετήσιο φορολογητέο εισόδημά τους δεν υπερβαίνει τις 3.000 ευρώ ή τις 6.000 ευρώ αν παρουσιάζουν αναπηρία 67% και άνω.

7 Αλλαγές στην οικογενειακή κατάσταση: Οποιαδήποτε αλλαγή στην οικογενειακή κατάσταση του φορολογουμένου θα πρέπει πρώτα να έχει δηλωθεί στο μητρώο της ΔΟΥ, για να υποβληθεί σωστά η δήλωση.

8 Αποδείξεις: Διατηρείται ο κωδικός 049 στο Ε1, αλλά είναι απενεργοποιημένος. Μισθωτοί, συνταξιούχοι και αγρότες δικαιούνται την έκπτωση φόρου 1.900-2.100 ευρώ ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών.

9 Ανείσπρακτα ενοίκια: Μπορούν να δηλωθούν σε ξεχωριστό κωδικό και στο έντυπο Ε2 και στο έντυπο Ε1. Συγκεκριμένα, στο Ε2 πρέπει να δηλωθούν στη στήλη 16 της πρώτης σελίδας, και στο Ε1 στους κωδικούς 125-126 του πίνακα 4Δ2 στην 3η σελίδα. Για να μην φορολογηθούν, θα πρέπει έως την προθεσμία υποβολής της δήλωσης να έχει εκδοθεί εις βάρος του ενοικιαστή διαταγή πληρωμής ή διαταγή απόδοσης χρήσης μίσθιου ή δικαστική απόφαση αποβολής ή επιδίκασης μισθωμάτων ή να έχει ασκηθεί εναντίον του μισθωτή αγωγή αποβολής ή επιδίκασης μισθωμάτων.

10 Τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων: Κάθε φορολογούμενος πρέπει να δηλώσει όλα τα χρηματικά ποσά που δαπάνησε μέσα στο 2016 για την ανέγερση οικοδομών, για αγορές ακινήτων, μετοχών εισηγμένων ή μη στο Χρηματιστήριο, ομολόγων και εντόκων γραμματίων του ελληνικού Δημοσίου, για σύσταση επιχειρήσεων και για συμμετοχή σε αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου εταιρειών.

Οι φορολογούμενοι θα έχουν χρονικό περιθώριο περίπου 3 μηνών για να συμπληρώσουν και να υποβάλουν ηλεκτρονικά τη φορολογική τους δήλωση, καθώς το Taxisnet θα παραμείνει ανοιχτό μέχρι τις 15 Ιουλίου. Οι φορολογούμενοι με χρεωστικό σημείωμα θα πρέπει να πληρώσουν τον φόρο που θα προκύψει από την εκκαθάριση είτε εφάπαξ είτε σε τρεις ίσες διμηνιαίες δόσεις, εκ των οποίων η πρώτη μέχρι 31 Ιουλίου, η δεύτερη μέχρι 29 Σεπτεμβρίου και η τρίτη έως 30 Νοεμβρίου. Και φέτος είναι προσυμπληρωμένοι οι κωδικοί που αφορούν μισθούς, συντάξεις, παρακρατούμενους και αναλογούντες φόρους, κατοικίες, αυτοκίνητα, τόκους καταθέσεων και τα ποσά που καταβλήθηκαν το 2016 για την εξυπηρέτηση των δανείων.

Αλλαγές στο έντυπο Ε2  που οι φορολογούμενοι θα δηλώσουν τα εισοδήματα που απέκτησαν από ακίνητα αλλά και τα ανείσπρακτα ενοίκια.

Ειδικότερα:

Για τη συμπλήρωση της στήλης 4 θα γίνεται επιλογή της κατηγορίας του δηλούμενου ακινήτου σύμφωνα με την ακόλουθη κατηγοριοποίηση των ακινήτων, που ισχύει για τη συμπλήρωση του εντύπου Ε9: Κατοικία, Μονοκατοικία, Επαγγελματική Στέγη, Οικόπεδο, Αποθήκη, Θέση Στάθμευσης, Σταθμός Αυτοκινήτων ΔΧ, Βιομηχανικό Κτίριο, Ξενοδοχείο, Νοσηλευτήριο, Εκπαιδευτήριο, Αθλητική Εγκατάσταση, Άλλο Κτίριο (Θέατρο, Κινηματογράφος, Μουσείο κ.λπ.), Αγροτεμάχιο, Άλλη Χρήση. Αντίστοιχη συμπλήρωση θα γίνεται και σε περίπτωση χειρόγραφης υποβολής της δήλωσης.

Οι στήλες 13, 14 και 15 συμπληρώνονται με το ακαθάριστο εισόδημα των ακινήτων που αναλογεί στον υπόχρεο κατά κατηγορία όπως εμφανίζεται στους τίτλους των στηλών. Στις στήλες αυτές συμπληρώνονται και τα ανείσπρακτα εισοδήματα από εκμίσθωση ακίνητης περιουσίας που δηλώθηκαν στο προηγούμενο φορολογικό έτος στους κ.α. 125-126 και εισπράχθηκαν κατά το έτος 2016.

Η στήλη 16 συμπληρώνεται με τα ποσά των ανείσπρακτων εισοδημάτων από την εκμίσθωση ακίνητης περιουσίας, εφόσον έως την προθεσμία υποβολής της ετήσιας δήλωσης φορολογίας εισοδήματος έχει εκδοθεί εις βάρος του μισθωτή διαταγή πληρωμής ή διαταγή απόδοσης μίσθιου ή δικαστική απόφαση αποβολής ή επιδίκασης μισθωμάτων ή έχει ασκηθεί εναντίον του μισθωτή αγωγή αποβολής ή επιδίκασης μισθωμάτων. Εξαιρετικά και προκειμένου να δηλωθούν ανείσπρακτα εισοδήματα για το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την έκδοση της απόφασης αποβολής ή της διαταγής απόδοσης χρήσης μισθίου μέχρι την εκτέλεση αυτής, ή οποία έλαβε χώρα μέχρι τη λήξη της προθεσμίας υποβολής της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, αρκεί η υποβολή υπεύθυνης δήλωσης και έκθεσης αποβολής και εγκατάστασης που έχει συνταχθεί από το δικαστικό επιμελητή, ότι για το ανωτέρω διάστημα τα μισθώματα δεν έχουν εισπραχθεί. Επισημαίνεται ότι τα απαραίτητα δικαιολογητικά προσκομίζονται στην αρμόδια ΔΟΥ όπου ελέγχονται και καταχωρίζονται πριν από την υποβολή της δήλωσης.

Ξεκίνησαν οι σχεδιασμοί για το νέο έντυπο της φορολογικής δήλωσης (Ε1) που θα κληθούν να υποβάλουν στα μέσα Απριλίου περισσότεροι από 6 εκατ. φορολογούμενοι. Ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί το σύνολο των αλλαγών στο έντυπο Ε1, καθώς πολύ πιθανόν να χρειαστεί να γίνει διαχωρισμός κάποιων εισοδημάτων έτσι ώστε να είναι ευκολότερος ο προσδιορισμός των ασφαλιστικών εισφορών. Σε κάθε περίπτωση, τα φετινά εκκαθαριστικά σημειώματα θα είναι «τσιμπημένα» σε σχέση με το προηγούμενο έτος, εξαιτίας της αλλαγής του φορολογικού πλαισίου.

Συγκεκριμένα, το μειωμένο αφορολόγητο όριο για μισθωτούς και συνταξιούχους, το οποίο διαμορφώνεται ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση (αριθμός παιδιών), οι αλλαγές στη φορολογική κλίμακα και στην ειδική εισφορά αλληλεγγύης, η αύξηση της προκαταβολής φόρου για ελεύθερους επαγγελματίες και οι αυξημένοι συντελεστές φορολόγησης για όσους αποκτούν εισοδήματα από ακίνητα αναμένεται να διευρύνουν τις επιβαρύνσεις για τους περισσότερους φορολογουμένους. Με βάση τα ανωτέρω, οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι θα πληρώσουν αυξημένους φόρους, καθώς η οριστική εκκαθάριση των εισοδημάτων τους θα γίνει μετά την υποβολή των δηλώσεων. Και αυτό καθώς για το 2016 η μηνιαία παρακράτηση φόρου υπολογίστηκε τους πρώτους πέντε μήνες του έτους (από τον Ιανουάριο μέχρι τον Μάιο) με το έμμεσο αφορολόγητο όριο των 9.550 ευρώ και τις πιο ευνοϊκές κλίμακες, ενώ κατά τους επόμενους επτά μήνες, από τον Ιούνιο μέχρι τον Δεκέμβριο, η παρακράτηση φόρου υπολογίστηκε με βάση τα μειωμένα αφορολόγητα όρια και τις νέες φορολογικές κλίμακες. Αυτό σημαίνει ότι οι περισσότεροι μισθωτοί και συνταξιούχοι, με τα νέα εκκαθαριστικά σημειώματα, θα κληθούν να καταβάλουν πρόσθετους φόρους που θα αντιστοιχούν στις πρόσθετες διαφορές.

Σημειώνεται ότι η πρώτη δόση του φόρου εισοδήματος για όσους καλούνται να πληρώσουν στην εφορία λήγει τη Δευτέρα 31 Ιουλίου, ενώ οι επόμενες δύο στα τέλη Σεπτεμβρίου και Νοεμβρίου.

Στις σημαντικότερες αλλαγές που έχουν γίνει (θα ακολουθήσουν και άλλες) στο βασικό έντυπο Ε1 συγκαταλέγονται η δήλωση των δωρεών χρηματικών ποσών σε κόμματα και υποψήφιους βουλευτές, οι οποίες μάλιστα θα εκπίπτουν στο σύνολό τους από το φορολογητέο εισόδημα και οι νέοι κωδικοί για την υπεκμίσθωση αγροτεμαχίων.

Ειδικότερα:

• Νέος κωδικός 021-022. Συμπληρώνεται από τους φορολογουμένους που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα και είναι ασφαλισμένοι στον ΟΓΑ.

• Νέος κωδικός 037-038: Θα συμπληρωθεί από τους κατ’ επάγγελμα αγρότες. Οι αγρότες θα φορολογηθούν με την κλίμακα μισθωτών -συνταξιούχων και συνεπώς δικαιούνται το έμμεσο αφορολόγητο των 8.636 - 9.545 ευρώ, ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών.

• Νέος κωδικός 011-012: Αφορά βουλευτές και ευρωβουλευτές που διαθέτουν ποσά της αποζημίωσης ή των συντάξεων στα κόμματα ή σε συνασπισμούς κομμάτων.

• Καταργείται ο κωδικός 007-008: Τον συμπλήρωναν όσοι κατοικούν μόνιμα σε νησί με πληθυσμό κάτω των 3.100 κατοίκων.

• Καταργείται ο κωδικός 011-012: Αφορούσε όσους επιβαρύνονταν με ειδική εισφορά αλληλεγγύης 8% επί του συνολικού εισοδήματος (Πρόεδρος της Δημοκρατίας, βουλευτές, υπουργοί, γενικοί γραμματείς).

• Νέος κωδικός 395-396: Δηλώνεται το ασφάλισμα ομαδικών ασφαλιστηρίων συνταξιοδοτικών συμβολαίων που καταβάλλονται από αλλοδαπούς φορείς χωρίς μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα.

• Νέος κωδικός 115-116: Θα συμπληρωθεί από τους φορολογουμένους που το 2016 απέκτησαν εισόδημα από υπεκμίσθωση γαιών - γης.

• Νέος κωδικός 421-422: Θα συμπληρωθούν τα ενοίκια που καταβάλλονται σε Ιερές Μονές Αγίου Ορους.

• Νέος κωδικός 055-056:  Τον κωδικό αυτό θα συμπληρώσουν όσοι χρηματοδότησαν το 2016 πολιτικό κόμμα ή συνασπισμό. Η ιδιωτική χρηματοδότηση των κομμάτων και μέχρι του ποσού των 20.000 ευρώ εκπίπτει στο σύνολό της από το φορολογητέο εισόδημα.

• Νέος κωδικός 057-058: Θα συμπληρωθεί από όσους έχουν χρηματοδοτήσει υποψήφιο ή/και αιρετό αντιπρόσωπο της Βουλής των Ελλήνων και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.  Στην περίπτωση αυτή, η ιδιωτική χρηματοδότηση μέχρι του ποσού των 5.000 ευρώ εκπίπτει εξ ολοκλήρου από το εισόδημα του φορολογουμένου.

Εκτός φορολογητέου εισοδήματος είναι τα ακίνητα που αποκτώνται με χρησικτησία, σύμφωνα με απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (Β΄ Τμήμα). Το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο έκανε δεκτή προσφυγή ζευγαριού και αναίρεσε απόφαση του διοικητικού πρωτοδικείου που επέβαλε φόρους και πρόστιμα ύψους 547.831,62 ευρώ για ακίνητο που είχε αποκτηθεί με χρησικτησία. Το ΣτΕ στην απόφασή του παραπέμπει στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, σύμφωνα με τον οποίο το θεσπιζόμενο τεκμήριο φορολογητέου εισοδήματος λόγω δαπάνης για την αγορά ακινήτου εφαρμόζεται μόνο στις περιπτώσεις που ο φορολογούμενος καταβάλλει πράγματι χρηματικό ποσό για την αγορά του ακινήτου. Σε περίπτωση «απόκτησης ακινήτου με έκτακτη χρησικτησία, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 1045 του Αστικού Κώδικα, ήτοι με άσκηση νομής επί εικοσαετία, για την οποία δεν συντρέχει η προϋπόθεση της πραγματικής καταβολής χρηματικού ποσού, το πιο πάνω τεκμήριο (σ.σ.: φορολογητέου εισοδήματος) δεν εφαρμόζεται», αναφέρει η απόφαση του ΣτΕ. Αντίθετα, το διοικητικό εφετείο είχε κρίνει ότι θεωρείται αγορά ακινήτου και η περίπτωση μεταγραφής ακινήτου με δικαστική απόφαση βάσει της οποίας αναγνωρίζεται η κυριότητα ακινήτου λόγω της συμπλήρωσης των όρων χρησικτησίας