Αφού τσάκισαν τα ακίνητα με τους φόρους τώρα έχουν βάλει στο τραπέζι σχέδια για το πως θα τα αρπάξουν. Και η αρχή θα γίνει με τις κληρονομιές καθώς εξετάζεται να ενεργοποιηθεί ο νόμος, ο οποίος προβλέπει τη δυνατότητα αποπληρωμής του φόρου κληρονομιάς με παραχώρηση ακινήτου από τον φορολογούμενο στο Δημόσιο. Η διάταξη υπάρχει, ήδη, στην υφιστάμενη νομοθεσία και αυτό που απομένει είναι η υπουργική απόφαση, η οποία, αφενός, θα την θέτει σε ισχύ, αφετέρου, θα διευκρινίζει όλες τις παραμέτρους για τον τρόπο υλοποίησής της. Τα ζητήματα που πρέπει να διευκρινιστούν αφορούν, μεταξύ άλλων, στο ύψος του φόρου κληρονομιάς πάνω από το οποίο θα μπορεί να γίνεται χρήση του μέτρου αυτού, όπως και τον τρόπο που θα γίνεται η αποτίμηση της αξίας του ακινήτου που θα παραχωρείται. Σε κάθε περίπτωση, όπως διευκρινίζουν αρμόδιοι παράγοντες του υπουργείο Οικονομικών, το μέτρο δεν θα αφορά στην πληρωμή άλλων φόρων π.χ. φόρο εισοδήματος, ΕΝΦΙΑ κτλ. Θα εφαρμόζεται αποκλειστικά για τη φορολογία κληρονομιών. Στο υπουργείο Οικονομικών υπάρχουν σκέψεις να τεθεί ένα κατώτατο όριο φόρου κληρονομιάς πάνω από το οποίο θα μπορεί να ενεργοποιείται το μέτρο, όπως για παράδειγμα για φόρο κληρονομιάς πάνω από 5.000 ευρώ ή και υψηλότερα. Παράλληλα, η βασική σκέψη είναι η αποτίμηση της αξίας του ακινήτου που θα παραχωρεί ο φορολογούμενος να γίνεται με βάση τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων. Το αντικειμενικό σύστημα προσδιορισμού των αξιών, παρά τις αδυναμίες του, θεωρείται το πλέον αξιόπιστο αυτή τη στιγμή απαλλάσσοντας τις αρμόδιες υπηρεσίες από χρονοβόρες διαδικασίες που απαιτεί ο προσδιορισμός της εμπορικής αξίας των ακινήτων και από τριβές με τους φορολογούμενους. Βεβαίως θα πρέπει να επιλυθούν και άλλα ζητήματα, όπως για παράδειγμα με τι κριτήρια θα επιλέγεται το ακίνητο που θα παραχωρείται από τον φορολογούμενο για την εξόφληση του φόρου κληρονομιάς. Από το υπουργείο Οικονομικών διευκρινίζουν ότι σε κάθε περίπτωση η αξία του ακινήτου που θα επιλέγεται θα πρέπει να είναι στα επίπεδα του φόρου, αφού δεν θα προβλέπεται διαδικασία επιστροφής χρημάτων προς τον φορολογούμενο, ούτε η αξιοποίηση του και για πληρωμές άλλων φόρων τώρα ή στο μέλλον. Η ρύθμιση αυτή αναμένεται να συμβάλλει και στον περιορισμό του φαινομένου αποποίησης κληρονομιών που παρουσιάζει αύξηση τα τελευταία χρόνια. Βεβαίως, δεν είναι μόνο – ούτε κυρίως – οι φόροι που οδηγούν πολλούς στην αποποίηση κληρονομιάς ακίνητης περιουσίας. Αφού τις περισσότερες φορές ο βασικός λόγος είναι η επιδίωξη αποποίησης των χρεών του κληρονομούμενου που οδηγεί στην πρακτική αυτή. Πάντως σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν κατατεθεί στη Βουλή το 2016 υπέβαλλαν αίτηση αποποίησης κληρονομιάς 54.422 φορολογούμενοι έναντι 45.628 το 2015, 41.388 το 2014 και 29.199 το 2013.

Η ώρα των φορολογικών δηλώσεων έφτασε και η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων δίνει στους φορολογούμενους έναν οδηγό με τις συχνότερες ερωτήσεις-απορίες και τις απαντήσεις σε αυτές. Το σύστημα έχει ανοίξει για την υποβολή των δηλώσεων.

1.Πώς θα συμπληρώσω στον πίνακα 5.1 την ιδιοκατοίκηση;

Θα επιλέξετε το κίτρινο πλαίσιο, θα ανοίξει ο υποπίνακας στον οποίο δίνεται η δυνατότητα επιλογής εμφάνισης είτε της περσινής εικόνας δήλωσης ακινήτων, είτε της εικόνας του Ε9. Δηλώνετε όποια ακίνητα ιδιοκατοικείτε, τα χαρακτηρίζετε ανάλογα (κύρια - 1η δευτερεύουσα - 2η δευτερεύουσα και λοιπές), τα καταχωρείτε και τέλος επιλέγετε μεταφορά στη δήλωση.

Στην περίπτωση που δεν εμφανίζονται τα ακίνητα που θέλετε να δηλώσετε θα επιλέξετε εισαγωγή νέου ακινήτου και θα καταχωρήσετε όλα τα στοιχεία του ακινήτου.

2.Έχω αλλάξει κύρια κατοικία μέσα στο 2015, πώς το δηλώνω;

Θα επιλέξετε το κίτρινο πλαίσιο και θα εισάγετε και τα στοιχεία της άλλης κατοικίας, θα τη χαρακτηρίσετε, θα την καταχωρήσετε και θα επιλέξετε μεταφορά στη δήλωση. Τέλος, θα επιλέξετε την τελευταία κύρια κατοικία και ξανά μεταφορά στη δήλωση. Τα στοιχεία της τελευταίας κύριας κατοικίας θα εμφανισθούν στον πίνακα 5.1α, ενώ το ποσό της αντικειμενικής δαπάνης της άλλης κύριας κατοικίας, θα μεταφερθεί στον κωδικό 707 για τον υπόχρεο και 708 για τη σύζυγο.

Χρειάζεται προσοχή στα μηνύματα που εμφανίζονται κατά την εισαγωγή των στοιχείων των ακινήτων.

Επιλέγοντας το κίτρινο πλαίσιο στον πίνακα 5.1 ιδιοκατοίκησης εμφανίζονται π.χ. 2 ακίνητα, εκ των οποίων το ένα έχει πωληθεί. Πώς θα το διαγράψω;

Χαρακτηρίζετε ΜΟΝΟ το ακίνητο που έχετε στην κατοχή σας και ιδιοκατοικείτε και επιλέγετε Μεταφορά στη Δήλωση (το ακίνητο που έχει πουληθεί δεν το χαρακτηρίζετε).

3.Πώς μπορώ να τροποποιήσω τα στοιχεία ενός ακινήτου;

Θα επιλέξετε το κίτρινο πλαίσιο για να σας ανοίξει ο πίνακας με την εικόνα των ακινήτων σας. Επιλέγοντας τα ακίνητα που σας ενδιαφέρουν, μπορείτε να τροποποιήσετε τα περιγραφικά στοιχεία τους όπως εμφανίζονται και να τα χαρακτηρίσετε ως κύρια ή δευτερεύουσα κατοικία. Στη συνέχεια κάνετε Μεταφορά στη Δήλωση με τα διορθωμένα στοιχεία. Οι αλλαγές αυτές αφορούν αποκλειστικά τη συμπλήρωση της δήλωσης Ε1 και δεν επηρεάζουν την περιουσιακή σας εικόνα.

4.Ποιος είναι ο Αριθμός Παροχής Ρεύματος;

Θα τον αναζητήσετε στους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος που σας αποστέλλονται από τον πάροχο ηλεκτρικής ενέργειας ή πάνω στον μετρητή κατανάλωσης. Θα αναγράψετε τα εννέα πρώτα ψηφία χωρίς κενά. Στην περίπτωση που στο ακίνητο δεν υπάρχει μετρητής κατανάλωσης για να ηλεκτροδοτείται θα συμπληρώσετε 999999999.

5.Το ακίνητο μου δεν ηλεκτροδοτείται μετά από αίτηση διακοπής που είχα καταθέσει στη ΔΕΗ και επομένως δεν έχω αριθμό παροχής. Τι πρέπει να συμπληρώσω στον αντίστοιχο κωδικό;

Δεν είναι σωστό ότι δεν έχετε αριθμό παροχής αφού είναι ένας μοναδικός αριθμός ο οποίος αναγράφεται πάνω στον μετρητή κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος (ρολόι) και χαρακτηρίζει τη σύνδεση του συγκεκριμένου ακινήτου με το δίκτυο παροχής ηλεκτρικού ρεύματος. Θα τον αναζητήσετε σε παλιότερους λογαριασμούς που σας έχουν αποσταλεί.

Το ακίνητο μου δεν έχει ηλεκτροδοτηθεί και δεν υπάρχει μετρητής κατανάλωσης. Τι θα συμπληρώσω στον αντίστοιχο κωδικό;

Η συμπλήρωση του αριθμού παροχής για όλα τα ακίνητα είναι υποχρεωτική. Στην περίπτωση που δεν υπάρχει μετρητής θα συμπληρώσετε τον εννεαψήφιο αριθμό 999999999.

6.Πώς δηλώνεται η δωρεάν παραχώρηση κατοικίας μέχρι 200 τ.μ. από γονέα σε παιδί και αντίστροφα;

Αυτός που το παραχωρεί το δηλώνει μόνο στο Ε2 σαν δωρεάν παραχώρηση.  Αυτός που το κατοικεί, το δηλώνει στον πίνακα 5.1α επιλέγοντας τον κωδικό 203 (δωρεάν παραχωρημένη κατοικία).

Γενικά η δωρεάν παραχώρηση μιας κύριας κατοικίας επιφάνειας μέχρι 200 τ.μ γίνεται από γονείς σε παιδιά και αντίστροφα, προς ανιόντες (παππούδες, γιαγιάδες κ.λπ.) και προς κατιόντες (παιδιά, εγγόνια κ.λπ.) εξ αίματος και εξ αγχιστείας.

7.Οι γονείς μου μένουν σε ιδιόκτητο διαμέρισμα του 1ου ορόφου μιας πολυκατοικίας. Στην κατοχή τους έχουν ένα δεύτερο διαμέρισμα στον 3ο όροφο στο οποίο διαμένω. Πώς θα δηλώσω τη διαμονή μου στη φορολογική μου δήλωση;

Στην περίπτωσή σας δεν διαμένετε στο ίδιο σπίτι με τους γονείς σας ώστε να είστε φιλοξενούμενός τους αλλά σας έχει δοθεί ένα ξεχωριστό σπίτι να κατοικείτε. Επομένως πρέπει να συμπληρώσετε τον πίνακα 5.1α επιλέγοντας τον κωδικό 203 ενώ οι γονείς σας στο Ε2 που υποβάλλουν αναγράφουν το ακίνητο ως δωρεάν παραχωρημένο σε εσάς. Υπενθυμίζουμε ότι δωρεάν παραχώρηση μιας κύριας κατοικίας επιφάνειας μέχρι 200 τ.μ γίνεται από γονείς σε παιδιά και αντίστροφα, προς ανιόντες (παππούδες, γιαγιάδες κ.λπ.) και προς κατιόντες (παιδιά, εγγόνια κ.λπ.) εξ αίματος και εξ αγχιστείας.

8.Πώς θα συμπληρώσω τη δήλωσή μου όταν έχω ενοίκιο κύριας κατοικίας;

Θα πρέπει να συμπληρώσετε τον πίνακα 5.1. Επιλέγοντας το κίτρινο πλαίσιο, θα καταχωρήσετε τα στοιχεία της κατοικίας, θα τη χαρακτηρίσετε και θα επιλέξετε μεταφορά στη δήλωση. Προσοχή: θα πρέπει να κλικάρετε τον κωδικό 203. Στη συνέχεια θα συμπληρώσετε και τον πίνακα 6.12

Στην περίπτωσή σας δεν διαμένετε στο ίδιο σπίτι με τους γονείς σας ώστε να είστε φιλοξενούμενός τους αλλά σας έχει δοθεί ένα ξεχωριστό σπίτι να κατοικείτε. Επομένως πρέπει να συμπληρώσετε τον πίνακα 5.1α επιλέγοντας τον κωδικό 203 ενώ οι γονείς σας στο Ε2 που υποβάλλουν αναγράφουν το ακίνητο ως δωρεάν παραχωρημένο σε εσάς. Υπενθυμίζουμε ότι δωρεάν παραχώρηση μιας κύριας κατοικίας επιφάνειας μέχρι 200 τ.μ γίνεται από γονείς σε παιδιά και αντίστροφα, προς ανιόντες (παππούδες, γιαγιάδες κ.λπ.) και προς κατιόντες (παιδιά, εγγόνια κ.λπ.) εξ αίματος και εξ αγχιστείας.

9.Πού θα συμπληρώσω το ενοίκιο της δευτερεύουσας ή της εξοχικής κατοικίας;

Θα πρέπει να συμπληρώσετε τον πίνακα 5.1. Επιλέγοντας το κίτρινο πλαίσιο, θα καταχωρήσετε τα στοιχεία της κατοικίας, θα τη χαρακτηρίσετε και θα επιλέξετε μεταφορά στη δήλωση.

Προσοχή : θα πρέπει να κλικάρετε τον κωδικό 207 ή 209.

Στον πίνακα 6.14 στον κωδικό 417 θα συμπληρώσετε τον ΑΦΜ του εκμισθωτή και στους κωδικούς 419, 420 το ενοίκιο της δευτερεύουσας ή της εξοχικής κατοικίας.

Όσοι φορολογούμενοι εισέπραξαν εντός του 2016 ενοίκια από εκμίσθωση ή υπεκμίσθωση κατοικιών ή και λοιπών κτισμάτων, όσοι παραχώρησαν δωρεάν κάποια ιδιόκτητη κατοικία τους στα παιδιά τους, στους γονείς τους ή σε τρίτους, όσοι χρησιμοποίησαν ένα ή περισσότερα δικά τους κτίσματα ως επαγγελματική στέγη (όσοι δηλαδή έκαναν ιδιόχρηση ή ιδιοχρησιμοποίηση επαγγελματικής στέγης) οφείλουν και φέτος να συμπληρώσουν και να υποβάλουν ηλεκτρονικά πρώτα το έντυπο Ε2 (αναλυτική κατάσταση μισθωμάτων από ακίνητα) και στη συνέχεια το κανονικό έντυπο Ε1 της φορολογικής δήλωσης. Στο έντυπο Ε2 οι φορολογούμενοι αυτοί πρέπει να δηλώσουν, ξεχωριστά για κάθε ακίνητό τους, τα ενοίκια που εισέπραξαν σε περίπτωση εκμίσθωσης ή υπεκμίσθωσης καθώς και τα τεκμαρτά μισθώματα που προκύπτουν από την ιδιόχρηση ή τη δωρεάν παραχώρηση ακινήτων τους σε τρίτους. Τα συνολικά ποσά από κάθε κατηγορία εισοδήματος από ακίνητα, όπως θα δηλωθούν στο Ε2, θα μεταφερθούν αυτόματα, από το σύστημα TAXISnet στους αντίστοιχους κωδικούς του πίνακα 4Ε του εντύπου Ε1. Φορολογούμενοι που έχουν προβεί σε δωρεάν παραχώρηση της χρήσης κύριας κατοικίας έως 200 τ.μ. προς τα παιδιά τους ή προς τους γονείς τους δεν χρειάζεται να δηλώσουν τεκμαρτό εισόδημα στο Ε2 ούτε στο Ε1, διότι το εισόδημα αυτό απαλλάσσεται από τη φορολογία. Στην περίπτωση αυτή, πρέπει να δηλώσουν στο Ε2 μόνο τα στοιχεία της κατοικίας, τη διάρκεια της δωρεάν παραχώρησης μέσα στο 2016, το ονοματεπώνυμο και τον ΑΦΜ ή μόνο τον ΑΦΜ του προσώπου στο οποίο παραχωρήθηκε το ακίνητο.

Ο ΕΝΦΙΑ είναι ο φόρος με τη μεγαλύτερη εισπραξιμότητα και αυτό φαίνεται πως οδηγεί τους δανειστές να λένε όχι σε οποιαδήποτε μείωσή του. Ωστόσο ο φόρος στα ακίνητα όπως όλα δείχνουν θα συνεχίσει να επιβάλλεται, τουλάχιστον για το 2017-2018, με τις πλασματικές αντικειμενικές αξίες και ενδεχομένως βαρύτερος, εφόσον προστεθούν και τα αγροτεμάχια στον συμπληρωματικό φόρο. Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες ούτε μια πιθανότητα στο ένα εκατομμύριο, δεν δίνουν στο υπουργείο Οικονομικών, προκειμένου να είναι έτοιμο ως τον Ιούνιο το νέο σύστημα υπολογισμού της αξίας των ακινήτων με βάση τις τρέχουσες εμπορικές τιμές κι έτσι ως λύση διαφαίνεται μια ακόμα οριζόντια μείωση των Τιμών Ζώνης του 2007. Παράλληλα καθυστερεί και η υποχρεωτική προσαρμογή των αντικειμενικών τιμών σε τέσσερις περιοχές (Ψυχικό, Φιλοθέη, Νέος Βουτζάς και Δελφοί) την οποία διέταξε έως τα τέλη του 2016 το Συμβούλιο της Επικρατείας, με αναδρομική ισχύ μάλιστα από τον Ιούνιο του 2016, μετά από προσφυγές φορολογουμένων. Συστάθηκαν τέσσερις ειδικές επιτροπές οι οποίες όμως δεν έχουν ολοκληρώσει ακόμα το έργο τους. Το θέμα έχει παραπεμφθεί στα Δημοτικά Συμβούλια των τεσσάρων περιοχών προκειμένου να γνωμοδοτήσουν. Άλλωστε οι προσαρμογές θα ισχύσουν βάση της απόφασης του ΣτΕ αναδρομικά, οδηγώντας σε επαναυπολογισμό ενδεχόμενων φόρων μεταβίβασης στις τέσσερις περιοχές, όχι όμως και στον ΕΝΦΙΑ. Βάση υπολογισμού του φόρου ακινήτων είναι η περιουσιακή κατάσταση κάθε φορολογούμενου όπως αυτή διαμορφώνεται – με τις ισχύουσες τιμές- την 1η Ιανουαρίου κάθε έτους. Αντίθετα, όπως όλα δείχνουν το θέμα του αφορολόγητου αναμένεται να κλείσει στα 5.500 ως 5.900 ευρώ ή στην καλύτερη περίπτωση στα 6.900-7.000 ευρώ. Αυτο εξαρτάται από το αν θα μειωθεί ο αρχικός συντελεστής φορολόγησης, από 22% που είναι σήμερα. Αν μειωθεί πχ σε 11% ή 15%, το αφορολόγητο θα πέσει στα 5.900 ευρώ, αν όμως παραμείνει περίπου 20%-22%, τότε θα εφαρμόζεται πάνω από τις 6.000 ευρώ.