Μέχρι και 10 δόσεις προβλέπει το νέο σχέδιο του υπουργείου Οικονομικών για την εξόφληση του ΕΝΦΙΑ του 2015, προκειμένου να διευκολυνθούν ακόμη περισσότερο οι ιδιοκτήτες και να τους δοθεί η δυνατότητα να εξοφλήσουν με μεγαλύτερη ευκολία τις δόσεις τους προς την Εφορία. Αυτό όμως ουσιαστικά σημαίνει ότι οι υπόχρεοι που θα εξοφλήσουν τις φετινές δόσεις του ΕΝΦΙΑ τον Φεβρουάριο θα είναι υποχρεωμένοι να συνεχίσουν, έως το τέλος του επομένου έτους, να πληρώνουν κάθε μήνα έως τον Δεκέμβριο 2015. Το σίγουρο πάντως είναι ότι και το επόμενο έτος οι ιδιοκτήτες ακινήτων θα κληθούν να πληρώσουν τον ΕΝΦΙΑ με βάση τις φετινές αντικειμενικές αξίες, ακόμη και στην περίπτωση που το 2015 οι αντικειμενικές τιμές μειωθούν στο ύψος των εμπορικών. Με δεδομένη άλλωστε και την πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, το οικονομικό επιτελείο υποχρεούται άμεσα και εντός εξαμήνου να προχωρήσει στην αναπροσαρμογή τους, αφού οι τιμές παραμένουν «στάσιμες» από το 2007. Υπενθυμίζεται πάντως ότι η κυβέρνηση έχει ήδη δεσμευτεί ότι το επόμενο έτος θα προχωρήσει και σε νέες διορθώσεις όσον αφορά τον υπολογισμό του ΕΝΦΙΑ, ακόμη και σε μείωση των συντελεστών που ισχύουν, με τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης που καταγράφεται φέτος, προκειμένου ο φόρος να γίνει δικαιότερος και να επιβεβαιωθεί το «σλόγκαν» που κατά περιόδους έχει ακουστεί από κυβερνητικά στελέχη «λίγα από πολλούς»!

​

Τρόπο για να παρακάμψει την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας περί αναθεώρησης των αντικειμενικών τιμών στα ακίνητα έχει βρει το υπουργείο Οικονομικών. Στόχος της «παράκαμψης» δεν είναι άλλος από τη διατήρηση των εισπράξεων του ΕΝΦΙΑ στο ύψος τους και το 2015 προκειμένου να μην διευρυνθεί περαιτέρω το δημοσιονομικό κενό που υπολογίζει η τρόικα. Στα ψιλά γράμματα του κειμένου της πρότασης της κυβέρνησης προς την τρόικα για την κάλυψη του δημοσιονομικού κενού για το επόμενο έτος αναφέρεται ότι η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας δεν πρόκειται να επηρεάσει το ύψος των προβλεπόμενων εσόδων από τον ΕΝΦΙΑ. Ο τρόπος με τον οποίο θα «προστατευθούν» τα κρατικά έσοδα από την εφαρμογή της απόφασης του ανώτατου δικαστηρίου δεν αποκαλύπτεται. Ωστόσο, έχει βρεθεί. Οι πληροφορίες από το υπουργείο Οικονομικών αναφέρουν ότι η αναπροσαρμογή των αντικειμενικών τιμών στα ακίνητα θα γίνει κανονικά στο τέλος της εξάμηνης προθεσμίας που έθεσε η τρόικα, δηλαδή εντός του Μαϊου, ωστόσο, οι τιμές με βάση τις οποίες θα υπολογιστεί ο ΕΝΦΙΑ θα είναι αυτές που ισχύουν σήμερα. Αυτό γίνεται μέσω της πρόβλεψης του φόρου ότι επιβάλλεται με βάση τα δικαιώματα σε ακίνητα που έχουν οι φορολογούμενοι στην κατοχή τους την 1η Ιανουαρίου κάθε έτους. Την 1η Ιανουαρίου οι αντικειμενικές αξίες θα είναι ίδιες με τις σημερινές και έτσι τα ποσά του ΕΝΦΙΑ που πρόκειται να βεβαιωθεί δεν θα παρουσιάζουν μεγάλες αλλαγές, πέραν την παλαιότητας των ακινήτων που θα οδηγήσει σε οριακά χαμηλότερη βεβαίωση εσόδων. Από τον ΕΝΦΙΑ το υπουργείο Οικονομικών έχει προϋπολογίσει ότι θα εισπράξει φέτος τουλάχιστον το ποσό των 2,65 δισεκατομμυρίων ευρώ. Στο δημόσιο ταμείο έως το τέλος Οκτωβρίου είχαν εισρεύσει από το φόρο περίπου 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ. Με άλλες τέσσερις δόσεις να υπολείπονται από το ΥΠΟΙΚ θεωρούν δεδομένο ότι ο εισπρακτικός στόχος που έχει συμφωνηθεί με την τρόικα πρόκειται να υπερκαλυφθεί.

Δηλωμένο εισόδημα 20.000 ευρώ. Δίδακτρα ιδιωτικών σχολείων 9.000 ευρώ. Δύο Ι.Χ. αυτοκίνητα 1.600 και 2.500 κυβικών. Πληρωμή πιστωτικών καρτών και δανείων 5.000 ευρώ. Ενοικιαζόμενη κατοικία 120 τετραγωνικών με ετήσιο ενοίκιο 9.600 ευρώ. Με άλλα λόγια, ετήσιο εισόδημα 20.000 ευρώ και δαπάνες που ξεπερνούν τις 24.000 ευρώ.

Η διαφορά δηλώνεται από τον φορολογούμενο ότι καλύπτεται από την αποταμίευση που πραγματοποίησε τα προηγούμενα χρόνια. Δεν είναι μισθωτός, είναι ελεύθερος επαγγελματίας.

Η εντολή φορολογικού ελέγχου θεωρείται δεδομένη και το εισόδημά του θα υπολογιστεί με τις νέες έμμεσες τεχνικές προσδιορισμού του εισοδήματος, οι οποίες θα οδηγήσουν στην επιβολή πρόσθετου φόρου εισοδήματος. Το παραπάνω είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα φορολογούμενου που θα πιαστεί στα δίχτυα του νέου συστήματος φορολογικού ελέγχου, το οποίο θα αντικαταστήσει τα τεκμήρια.

Ο σχεδιασμός του υπουργείου Οικονομικών προβλέπει ότι από το νέο έτος πρόκειται να καταργηθούν τα τεκμήρια και ο ελεγκτικός φορολογικός μηχανισμός θα περάσει σταδιακά στη νέα μετά τεκμηρίων εποχή. Ο χρόνος υπάρχει, διότι για τα εισοδήματα του 2015 η σχετική φορολογική δήλωση θα υποβληθεί το 2016. Ωστόσο, εντός του έτους θα ξεκινήσει σταδιακά η εφαρμογή του νέου συστήματος το οποίο θα λειτουργεί ως εξής:

* Μέσα στο 2015 η Γ.Γ. Δημοσίων Εσόδων πρόκειται να δημιουργήσει μια ειδική ηλεκτρονική εφαρμογή στην οποία θα "φορτωθεί" το αναλυτικό εισοδηματικό και φορολογικό προφίλ κάθε φορολογούμενου. Για παράδειγμα, θα καταγραφούν στη μερίδα τους στοιχεία που ήδη αποστέλλονται στην ΓΓΔΕ όπως είναι οι δαπάνες του για ασφάλιστρα, δίδακτρα ιδιωτικών σχολείων, πληρωμές πιστωτικών καρτών, εξυπηρέτηση τραπεζικών δανείων κα.

Υπάρχει, επίσης, η σκέψη στο υπουργείο Οικονομικών να κληθούν οι φορολογούμενοι με τη φορολογική δήλωση του 2015 να δηλώσουν και πρόσθετα στοιχεία του φορολογικού τους προφίλ.

* Με βάση αυτό το προφίλ κάθε φορολογουμένου, θα προκύπτουν στόχοι για τη διενέργεια φορολογικού ελέγχου. Οι στόχοι θα επιλέγονται με κριτήρια για επικινδυνότητα όσον αφορά τη φοροδιαφυγή.

* Όποιος επιλέγεται για έλεγχο θα υπόκεινται σε προσδιορισμό του εισοδήματός του με βάση τις έμμεσες τεχνικές προσδιορισμού. Την τεχνική «ανάλυσης ρευστότητας», την τεχνική «καθαρής θέσης» του φορολογούμενου και την τεχνική των «τραπεζικών καταθέσεων και δαπανών σε μετρητά». Όποια μέθοδος θα δίνει το υψηλότερο εισόδημα θα επιλέγεται από τους ελεγκτές.

Με την τεχνική της ανάλυσης ρευστότητας προσδιορίζεται το φορολογητέο εισόδημα αναλύοντας, τα έσοδα (φορολογητέα και μη), τις αγορές και δαπάνες (επαγγελματικές, ατομικές και οικογενειακές) και τις αυξήσεις και μειώσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων (επαγγελματικών, ατομικών και οικογενειακών) του ελεγχομένου. Κατά την τεχνική αυτή δημιουργείται ισοζύγιο με δύο βασικές στήλες, «Πηγές Κεφαλαίων/Εσόδων» και «Αναλώσεις Κεφαλαίων/Εσόδων». Το αποτέλεσμα του ισοζυγίου είναι και το προσδιοριζόμενο εισόδημα του ελέγχου.

Η τεχνική της καθαρής θέσης του φορολογουμένου ανασυνθέτει το οικονομικό ιστορικό του ελεγχομένου και προσδιορίζει φορολογητέο εισόδημα λαμβάνοντας υπόψη για περίοδο μεγαλύτερη ή ίση ενός ή περισσοτέρων ετών όλα τα περιουσιακά στοιχεία και τα διαθέσιμα κεφάλαια (ενεργητικό), τις υποχρεώσεις (παθητικό), τις ατομικές και οικογενειακές δαπάνες έως και τα εισοδήματα από άλλες πηγές (ατομικά και οικογενειακά). Κατά την τεχνική αυτή δημιουργείται πίνακας ενεργητικού και παθητικού για όλα τα ελεγχόμενα έτη και το έτος βάσης (το αμέσως προηγούμενο από το πρώτο ελεγχόμενο έτος). Στο ενεργητικό περιλαμβάνονται όλα τα περιουσιακά στοιχεία του ελεγχομένου, της συζύγου και των παιδιών (προσωπικά / οικογενειακά / επαγγελματικά), καθώς και οι καταθέσεις σε τράπεζες. Η αύξηση της καθαρής θέσης κάθε έτους αποτελεί και το εισόδημα που προσδιορίζει η τεχνική.

Η τεχνική αυτή αναλύει τις συνολικές καταθέσεις και τα διαθέσιμα σε χρηματοπιστωτικούς λογαριασμούς και τις αγορές και δαπάνες σε μετρητά τόσο σε επαγγελματικό όσο και σε οικογενειακό επίπεδο κατά τη διάρκεια της ελεγχόμενης χρήσης και τα συγκρίνει με τα συνολικά δηλωθέντα εισοδήματα.

Ξεπερνά τα 3 δισεκατομμύρια ευρώ το καπέλο στους φόρους ακινήτων που έχουν πληρώσει τα τελευταία πέντε χρόνια οι ιδιοκτήτες ακινήτων μέσω των εξωπραγματικών αντικειμενικών τιμών. Ενώ από το 2010, που ουσιαστικά η οικονομία βυθίστηκε στην ύφεση, οι τιμές των ακινήτων πηγαίνουν μόνο προς μία κατεύθυνση, δηλαδή προς τα κάτω, οι φόροι των ακινήτων πηγαίνουν προς την αντίθετη κατεύθυνση, προς τα πάνω. Και αυτή η αδικία σε βάρος των εκατομμυρίων ιδιοκτητών ακινήτων έγινε και εξακολουθεί να γίνεται μέσω ενός και μοναδικού τρόπου: της τεχνητής διατήρησης των αντικειμενικών τιμών των ακινήτων στα ύψη. Από το 2010, όταν το υπουργείο Οικονομικών άρχισε να αναζητά έσοδα για να εκπληρώσει τους δημοσιονομικούς στόχους του Μνημονίου, τα ακίνητα αποτέλεσαν τον αγαπημένο φοροεισπρακτικό στόχο του. Η πρώτη κίνηση που έγινε ήταν η επαναφορά το 2010 του Φόρου Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας με αφορολόγητο όριο 400.000 ευρώ. Το 2011 ο φόρος μετονομάστηκε σε Φόρο Ακίνητης Περιουσίας και το αφορολόγητο όριο μειώθηκε στα 200.000 ευρώ. Τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους επιβλήθηκε, παράλληλα με τον ΦΑΠ, και το Έκτακτο Ειδικό Τέλος Ηλεκτροδοτούμενων Δομημένων Επιφανειών (το γνωστό «χαράτσι»). Το ΕΕΤΗΔΕ με παραλλαγές διατηρήθηκε μέχρι φέτος, οπότε και αντικαταστάθηκε από τον ΕΝΦΙΑ, στον οποίο ενσωματώθηκε και ο ΦΑΠ. Τα έσοδα των παραπάνω φόρων που βεβαιώθηκαν στους φορολογουμένους ανέρχονται στο ποσό των 11,2 δισεκατομμυρίων ευρώ. Με δεδομένο ότι οι αντικειμενικές με βάση τις οποίες υπολογίστηκαν οι φόροι ακινήτων είναι κατά μέσο όρο τουλάχιστον 30% υψηλότερες από τις εμπορικές τιμές, προκύπτει ότι το ποσό με το οποίο επιβαρύνθηκαν οι φορολογούμενοι ξεπερνά τα 3 δισεκατομμύρια ευρώ. Το ποσό αυτό εκτιμάται ότι είναι πολύ μεγαλύτερο, εάν ληφθεί υπόψη ότι οι αντικειμενικές αποτελούν βάση για τον προσδιορισμό του περιουσιακού κριτηρίου, όπου αυτό υπάρχει. Για παράδειγμα, για την καταβολή του επιδόματος πετρελαίου θέρμανσης υπάρχει περιουσιακό κριτήριο αντικειμενικής αξίας ακινήτων, ενώ κάτι ανάλογο ισχύει και για το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, του οποίου η καταβολή πρόκειται να ξεκινήσει σύντομα. Επίσης, σε αυτόν τον λογαριασμό δεν περιλαμβάνονται φόροι όπως το Τέλος Ακίνητης Περιουσίας, που επιβάλλεται μέσω των λογαριασμών του ηλεκτρικού ρεύματος, και τα έσοδά του καταλήγουν στους δήμους, αλλά ούτε και τα τεκμήρια των ακινήτων που το ύψος τους καθορίζεται και από την τιμή ζώνης στην οποία βρίσκεται η κατοικία που δηλώνουν οι φορολογούμενοι. Οι εξωπραγματικές αντικειμενικές τιμές, που οδήγησαν σε εξοντωτική φορολόγηση των ιδιοκτητών, προκάλεσαν και τις προσφυγές τους στη Δικαιοσύνη. Μία από αυτές τις προσφυγές ήταν εξαιρετικά επιτυχημένη. Προήλθε από τον πρόεδρο της Δράσης, Θεόδωρο Σκυλακάκη, και στελέχη του κόμματος, με το Συμβούλιο της Επικρατείας –στο οποίο κατατέθηκε και η προσφυγή– να υποχρεώνει το υπουργείο Οικονομικών να προχωρήσει στην αναπροσαρμογή των αντικειμενικών τιμών μέσα στο επόμενο εξάμηνο. Το ανώτατο δικαστήριο επικαλείται τη νομοθεσία των αντικειμενικών τιμών του 1982, σύμφωνα με την οποία οι τιμές ζώνης θα πρέπει να αναπροσαρμόζονται ανά διετία. Η τελευταία φορά που αναπροσαρμόστηκαν οι αντικειμενικές τιμές ήταν το 2007, δηλαδή παραμένουν στο ύψος τους τα τελευταία επτά χρόνια.