Τι σημαίνει η κατάργηση των τεκμηρίων

Δηλωμένο εισόδημα 20.000 ευρώ. Δίδακτρα ιδιωτικών σχολείων 9.000 ευρώ. Δύο Ι.Χ. αυτοκίνητα 1.600 και 2.500 κυβικών. Πληρωμή πιστωτικών καρτών και δανείων 5.000 ευρώ. Ενοικιαζόμενη κατοικία 120 τετραγωνικών με ετήσιο ενοίκιο 9.600 ευρώ. Με άλλα λόγια, ετήσιο εισόδημα 20.000 ευρώ και δαπάνες που ξεπερνούν τις 24.000 ευρώ.

Η διαφορά δηλώνεται από τον φορολογούμενο ότι καλύπτεται από την αποταμίευση που πραγματοποίησε τα προηγούμενα χρόνια. Δεν είναι μισθωτός, είναι ελεύθερος επαγγελματίας.

Η εντολή φορολογικού ελέγχου θεωρείται δεδομένη και το εισόδημά του θα υπολογιστεί με τις νέες έμμεσες τεχνικές προσδιορισμού του εισοδήματος, οι οποίες θα οδηγήσουν στην επιβολή πρόσθετου φόρου εισοδήματος. Το παραπάνω είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα φορολογούμενου που θα πιαστεί στα δίχτυα του νέου συστήματος φορολογικού ελέγχου, το οποίο θα αντικαταστήσει τα τεκμήρια.

Ο σχεδιασμός του υπουργείου Οικονομικών προβλέπει ότι από το νέο έτος πρόκειται να καταργηθούν τα τεκμήρια και ο ελεγκτικός φορολογικός μηχανισμός θα περάσει σταδιακά στη νέα μετά τεκμηρίων εποχή. Ο χρόνος υπάρχει, διότι για τα εισοδήματα του 2015 η σχετική φορολογική δήλωση θα υποβληθεί το 2016. Ωστόσο, εντός του έτους θα ξεκινήσει σταδιακά η εφαρμογή του νέου συστήματος το οποίο θα λειτουργεί ως εξής:

* Μέσα στο 2015 η Γ.Γ. Δημοσίων Εσόδων πρόκειται να δημιουργήσει μια ειδική ηλεκτρονική εφαρμογή στην οποία θα "φορτωθεί" το αναλυτικό εισοδηματικό και φορολογικό προφίλ κάθε φορολογούμενου. Για παράδειγμα, θα καταγραφούν στη μερίδα τους στοιχεία που ήδη αποστέλλονται στην ΓΓΔΕ όπως είναι οι δαπάνες του για ασφάλιστρα, δίδακτρα ιδιωτικών σχολείων, πληρωμές πιστωτικών καρτών, εξυπηρέτηση τραπεζικών δανείων κα.

Υπάρχει, επίσης, η σκέψη στο υπουργείο Οικονομικών να κληθούν οι φορολογούμενοι με τη φορολογική δήλωση του 2015 να δηλώσουν και πρόσθετα στοιχεία του φορολογικού τους προφίλ.

* Με βάση αυτό το προφίλ κάθε φορολογουμένου, θα προκύπτουν στόχοι για τη διενέργεια φορολογικού ελέγχου. Οι στόχοι θα επιλέγονται με κριτήρια για επικινδυνότητα όσον αφορά τη φοροδιαφυγή.

* Όποιος επιλέγεται για έλεγχο θα υπόκεινται σε προσδιορισμό του εισοδήματός του με βάση τις έμμεσες τεχνικές προσδιορισμού. Την τεχνική «ανάλυσης ρευστότητας», την τεχνική «καθαρής θέσης» του φορολογούμενου και την τεχνική των «τραπεζικών καταθέσεων και δαπανών σε μετρητά». Όποια μέθοδος θα δίνει το υψηλότερο εισόδημα θα επιλέγεται από τους ελεγκτές.

Με την τεχνική της ανάλυσης ρευστότητας προσδιορίζεται το φορολογητέο εισόδημα αναλύοντας, τα έσοδα (φορολογητέα και μη), τις αγορές και δαπάνες (επαγγελματικές, ατομικές και οικογενειακές) και τις αυξήσεις και μειώσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων (επαγγελματικών, ατομικών και οικογενειακών) του ελεγχομένου. Κατά την τεχνική αυτή δημιουργείται ισοζύγιο με δύο βασικές στήλες, «Πηγές Κεφαλαίων/Εσόδων» και «Αναλώσεις Κεφαλαίων/Εσόδων». Το αποτέλεσμα του ισοζυγίου είναι και το προσδιοριζόμενο εισόδημα του ελέγχου.

Η τεχνική της καθαρής θέσης του φορολογουμένου ανασυνθέτει το οικονομικό ιστορικό του ελεγχομένου και προσδιορίζει φορολογητέο εισόδημα λαμβάνοντας υπόψη για περίοδο μεγαλύτερη ή ίση ενός ή περισσοτέρων ετών όλα τα περιουσιακά στοιχεία και τα διαθέσιμα κεφάλαια (ενεργητικό), τις υποχρεώσεις (παθητικό), τις ατομικές και οικογενειακές δαπάνες έως και τα εισοδήματα από άλλες πηγές (ατομικά και οικογενειακά). Κατά την τεχνική αυτή δημιουργείται πίνακας ενεργητικού και παθητικού για όλα τα ελεγχόμενα έτη και το έτος βάσης (το αμέσως προηγούμενο από το πρώτο ελεγχόμενο έτος). Στο ενεργητικό περιλαμβάνονται όλα τα περιουσιακά στοιχεία του ελεγχομένου, της συζύγου και των παιδιών (προσωπικά / οικογενειακά / επαγγελματικά), καθώς και οι καταθέσεις σε τράπεζες. Η αύξηση της καθαρής θέσης κάθε έτους αποτελεί και το εισόδημα που προσδιορίζει η τεχνική.

Η τεχνική αυτή αναλύει τις συνολικές καταθέσεις και τα διαθέσιμα σε χρηματοπιστωτικούς λογαριασμούς και τις αγορές και δαπάνες σε μετρητά τόσο σε επαγγελματικό όσο και σε οικογενειακό επίπεδο κατά τη διάρκεια της ελεγχόμενης χρήσης και τα συγκρίνει με τα συνολικά δηλωθέντα εισοδήματα.