Έτοιμοι για νέο σοκ θα πρέπει να είναι οι κάτοχοι ακινήτων αλλά και στεγαστικών δανείων από την επερχόμενη αύξηση των ευρωπαϊκών επιτοκίων. Το Euribor που είναι συνδεδεμένο με τα περισσότερα Ελληνικά στεγαστικά δάνεια έχει ήδη πάρει την ανιούσα και το επιτόκιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας έχει σχεδόν ανακοινωθεί ότι θα αυξηθεί άμεσα. Οι αντιδράσεις θα είναι αλυσιδωτές και θα επηρεάσουν την πλειονότητα των δανειοληπτών που –λογικά στο παρελθόν- επέλεξαν ένα δάνειο κυμαινόμενου επιτοκίου που έμοιαζε ως η λογική λύση. Ωστόσο φαίνεται πως το τα κέρδη που ακολουθούσαν την επιλογή ενός κυμαινόμενου επιτοκίου, στο μέλλον μπορεί να γίνουν ζημίες.

Οι δανειολήπτες αντιμετωπίζουν ήδη προβλήματα, με τα εισοδήματά τους να μειώνονται σταθερά –για να μην αναφέρουμε τις περιπτώσεις ανέργων- και ήδη οι τράπεζες ενημερώνουν ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο. Μάλιστα, ενώ στο παρελθόν τα στεγαστικά δάνεια δεν είχαν κακοπληρωτές, για ευνόητους λόγους, η σημερινή οικονομική κατάσταση δεν αφήνει κανέναν ανεπηρέαστο. Τα «μαξιλαράκια» των ελλήνων δανειοληπτών, δηλαδή οι γονείς του ζευγαριού που συμμετείχαν οικονομικά σε μία δύσκολη περίπτωση αδυνατούν πλέον να συνδράμουν. Οι μειώσεις στις συντάξεις δεν τους αφήνουν περιθώρια όπως παλαιότερα. Στη νέα κατάσταση, οι τράπεζες προσπαθούν να αντιδράσουν προσφέροντας επιμήκυνση του δανείου με μικρότερη δόση, κίνηση ωστόσο που μπορεί τελικά να επιβαρύνει το δάνειο με σημαντικά υψηλότερο επιτόκιο. Ωστόσο, οι τράπεζες φαίνεται ότι επιθυμούν διακαώς να βρουν τη χρυσή τομή.

Άλλωστε, ο πλειστηριασμός ενός ακινήτου σε περίοδο που η ακίνητη περιουσία χάνει την αξία της και οι τράπεζες αναζητούν μετρητό, δεν έχει κέρδος για την τράπεζα. Φήμες μιλούν για μειώσεις ποινών υπερημερίας και άρα της τελικής οφειλής σε μία προσπάθεια να καταφέρει ο ιδιώτης να αποπληρώσει το δάνειο. Αντίστοιχα, πελάτες με στεγαστικά σε Ελβετικό Φράγκο που δεν αντιμετωπίζουν ακόμα πρόβλημα εξυπηρέτησης του δανείου αλλά βλέπουν τις δόσεις τους να αυξάνονται κάθε μήνα, ετοιμάζονται να το γυρίσουν σε ευρώ. Οι ειδικοί πάντως συστήνουν υπομονή, καθώς μία «εύκολη» απόφαση για ένα δάνειο που έχει ακόμα 30 χρόνια πορεία, μπορεί να μην είναι τελικά η σωστή. Οι επόμενοι μήνες θα είναι κρίσιμοι για την στεγαστική πίστη. Οι εξελίξεις αναμένονται εντυπωσιακές και οι δανειολήπτες καλό θα είναι να περιμένουν μέχρι να έχουν μπροστά τους όλες τις εναλλακτικές λύσεις πριν προβούν στην τελική κίνηση.

Τις προϋποθέσεις για τη συμμετοχή των δικαιούχων στο πρόγραμμα επιδότησης ενοικίου του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας καθορίζει απόφαση του υφυπουργού Εργασίας Β.Κεγκέρογλου. Η επιδότηση αφορά ενοίκια που καταβλήθηκαν το 2009.

Παράλληλα, με απόφαση του υπουργείου Εργασίας, παρατείνεται έως τις 31 Μαΐου, η διακοπή παραλαβής αιτήσεων χορήγησης δανείων από τα δανειοδοτικά προγράμματα του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας (Ο.Ε.Κ.). Το "πάγωμα" των προγραμμάτων αποφασίστηκε αρχικά τον περασμένο Ιούλιο εξαιτίας των οικονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο Οργανισμός, και είχε δοθεί νέα παράταση ως το τέλος Φεβρουαρίου.

Στην απόφαση προβλέπονται, μεταξύ άλλων, τα εξής:

1. Μεμονωμένα άτομα. Απαιτούνται 2.800 τουλάχιστον ημέρες εργασίας. Για τους μακροχρόνια ανέργους χρειάζονται 2.200 οι απαιτούμενες ημέρες εργασίας. Ειδικές ρυθμίσεις προβλέπονται για τους εποχικούς εργαζόμενους (που παίρνουν το επίδομα από τον ΟΑΕΔ) και τους οικοδόμους. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται να έχουν πραγματοποιήσει 1.700 τουλάχιστον ημέρες.

2. Δικαιούχοι έγγαμοι χωρίς παιδιά. Πρέπει να έχουν 2.500 ημέρες εργασίας

3. Δικαιούχοι έγγαμοι με ένα παιδί. Απαιτούνται 2.200 ημέρες εργασίας

4. Δικαιούχοι έγγαμοι με δύο παιδιά. Πρέπει να έχουν συμπληρωθεί 1.900 τουλάχιστον ημέρες εργασίας

5. Δικαιούχοι έγγαμοι με τρία παιδιά. Χρειάζονται 1.600 ημέρες εργασίας.

6. Ζευγάρια που παντρεύτηκαν την τελευταία διετία. Χρειάζονται 1.900 ημέρες εργασίας. Ειδικές ρυθμίσεις προβλέπονται για συγκεκριμένες περιοχές της χώρας (π.χ. παραμεθόριοι νομοί, νησιά), όπου απαιτούνται λιγότερες ημέρες εργασίας.

Αν σχεδιάζετε να πάρετε στεγαστικό δάνειο η επιλογή του επιτοκίου είναι καθοριστική για το ύψος της δόσης του δανείου σας. Και αυτό την ώρα που ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας κ. Ζαν Κλωντ Τρισέ, άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο για αύξηση των επιτοκίων ύστερα από σχεδόν 2 χρόνια που το βασικό επιτόκιο του ευρώ διαμορφώνεται στο ιστορικό χαμηλό 1%. Τo βασικό ερώτημα είναι σταθερό ή κυμαινόμενο επιτόκιο;

Το σταθερό θα σας εγκλωβίσει για ορισμένο χρονικό διάστημα στην καταβολή συγκεκριμένης δόσης, ανεξάρτητα από την πορεία των επιτοκίων. Όσοι είχαν «κλειδώσει» τα δάνεια τους σε σταθερό επιτόκιο δεν επωφελήθηκαν από τη μεγάλη μείωση των τελευταίων δύο ετών, καθώς το βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ υποχώρησε στο 1% (από 4%). Αντίθετα το κυμαινόμενο επιτόκιο ακολουθεί τις διακυμάνσεις των επιτοκίων και η δόση αυξομειώνεται ανάλογα με την πορεία τους.

Για παράδειγμα στα τέλη του 2008 οι δανειολήπτες που είχαν στεγαστικά με επιτόκιο αναφοράς το euribor για διάστημα περίπου 12 μηνών είδαν τις δόσεις τους σταδιακά να απογειώνονται καθώς το επιτόκιο αυτό ακολούθησε μία ξέφρενη ανοδική πορεία που έφτασε σχεδόν στο 5%. Αν δηλαδή κάποιος είχε στεγαστικό ύψους 200.000 ευρώ με διάρκεια αποπληρωμής τα 20 χρόνια και επιτόκιο 3% (1,5% euribor +1,5 περιθώριο) πλήρωνε δόση 1.110 ευρώ το μήνα. Όταν το κυμαινόμενο επιτόκιο αναφοράς αυξήθηκε στο 4,5% το τελικό επιτόκιο διαμορφώθηκε στο 6% και η μηνιαία δόση στα 1.432 ευρώ. Δηλαδή η μηνιαία επιβάρυνση για τον δανειολήπτη ήταν 322 ευρώ.

Σήμερα που το επιτόκιο ΕΚΤ βρίσκεται στο επίπεδο του 1% (από τον Μάιο του 2009) το ίδιο δάνειο έχει επιτόκιο 2,5% και δόση 1.060 ευρώ το μήνα. Όπως αντιλαμβάνεστε οι διαφορές είναι ιδιαίτερα μεγάλες, άλλοτε εις βάρος και άλλοτε προς όφελος του δανειολήπτη. Το ίδιο δάνειο με σταθερό επιτόκιο π.χ. 5% τότε η δόση του καθ΄ όλη τη διάρκεια της σταθερής περιόδου (3, 5, 10 ακόμα και 15 χρόνια) είναι σταθερή στα 1.120 ευρώ το μήνα. Ένα άλλο θέμα που θα πρέπει να σας απασχολήσει είναι αυτό του περιθωρίου προσαύξησης στο επιτόκιο, καθώς υπάρχουν μεγάλες διακυμάνσεις από τράπεζα σε τράπεζα. Το περιθώριο προσαύξησης ξεκινά από το 1,9%. Ετσι με επιτόκιο αναφοράς το euribor τριμήνου (1,1%) το κυμαινόμενο επιτόκιο διαμορφώνεται στο 3%. Αν το περιθώριο φτάσει στο 4%, τότε το τελικό επιτόκιο θα είναι 5%. Στην περίπτωση αυτή για δάνειο 200.000 ευρώ με διάρκεια αποπληρωμής 25 χρόνια ο ένας δανειολήπτης θα πληρώνει δόση 948 ευρώ το μήνα και ο άλλος 1.170 ευρώ το μήνα.

Δηλαδή η διαφορά για το ίδιο δάνειο είναι 222 ευρώ το μήνα. Διαφορές όμως υπάρχουν και στα σταθερά επιτόκια που προσφέρουν οι τράπεζες. Για παράδειγμα τα σταθερά επιτόκια 5ετίας διαμορφώνονται από το 4,5% μέχρι 5,5%. Αν κάποιος δανειστεί 150.000 ευρώ για 20 χρόνια, με σταθερό επιτόκιο 4,5% για την πρώτη πενταετία, θα πληρώνει περίπου 945 ευρώ, το ίδιο δάνειο με σταθερό επιτόκιο 5,5%, θα έχει δόση 1.050 ευρώ. Διαφορά δηλαδή 105 ευρώ το μήνα.

Oι νέες εκταμιεύσεις στεγαστικών τα τελευταία 3 χρόνια παρουσιάζουν σημαντική μείωση και ποσοτικά, από 12,4 δισ. το 2008 έπεσαν σε περίπου 4,5 δισ. το 2010, δηλαδή πτώση 63,7% και με το μέσο ετήσιο ρυθμό μείωσης να κυμαίνεται γύρω στο 40%. Το 2010 τα υπόλοιπα των στεγαστικών δανείων μειώθηκαν, για πρώτη φορά, κατά 130 εκατ. ευρώ. Ενα χρόνο πριν ήταν αυξημένα κατά 2,8 δισ. ευρώ ενώ το 2008 ήταν 8,3 δισ. ευρώ. Πέρυσι τα νέα αιτήματα για λήψη στεγαστικού δανείου ήταν μειωμένα κατά 50% σε σύγκριση με το 2009. Εκτιμάται ότι το 2010 εκταμιεύθηκαν περίπου 45.000 δάνεια έναντι 70.000 το 2009 και 120.000 το 2008. Δηλαδή πέρυσι σε σύγκριση με το 2009 η ποσοστιαία πτώση στα εκταμιευθέντα δάνεια φτάνει το 35% ενώ σε σχέση με το 2008 ξεπερνά το 62%. Η Εθνική Τράπεζα προβλέπει ότι το 2011 τα δάνεια σταθερού επιτοκίου μέχρι 5 χρόνια θα βρεθούν στο επίκεντρο της ζήτησης των καταναλωτών. Παρά την οριακή μείωση στα υπόλοιπα των στεγαστικών δανείων το 2010, αυτά συνεχίζουν να αποτελούν το 31% της συνολικής χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα και το 68% του συνολικού χρέους των νοικοκυριών. Τέλος, το 2009 σημειώθηκαν αλλαγές στα μερίδια αγοράς των τραπεζών με Εθνική και Αγροτική να κερδίσουν πόντους. Μάλιστα η Εθνική άγγιξε το 25% του συνόλου των στεγαστικών δανείων, δηλαδή 1 στα 4 δάνεια. Το μερίδιο αγοράς των τριών μεγαλύτερων τραπεζών υπερβαίνει το 52%.