Βραχυπρόθεσμα στην Κύπρο, εκτιμάται ότι θα συνεχιστεί η στάση αναμονής από επενδυτές, λόγω των αβέβαιων οικονομικών συνθηκών και θα ασκηθούν περαιτέρω πτωτικές πιέσεις στα επίπεδα των μισθωμάτων και αύξηση των αποδόσεων. Σε γενικότερο πλαίσιο, εκτιμάται ότι μακροπρόθεσμα, η αγορά γραφείων θα προσελκύσει το ενδιαφέρον των εγχώριων χρηστών και επενδυτών, ενώ θα ακολουθήσουν και οι διεθνείς εταιρείες με τη προϋπόθεση της σταδιακής βελτίωσης της οικονομίας και της παροχής ισχυρών κινήτρων για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της προσέλκυσης ξένων επενδύσεων στην Κύπρο. Όσον αφορά στις κατοικίες, είναι πλέον σαφές ότι η αύξηση των επισφαλειών, η αύξηση των φόρων και η πιστωτική συρρίκνωση θα συνεχίσουν να επηρεάζουν αρνητικά την οικιστική αγορά. Όμως, καθώς ο βαθμός ανάπτυξης νέων οικιστικών μονάδων επιβραδύνεται, θα οδηγήσει το 2013 σε σχετική ισορρόπηση την προσφορά και τη ζήτηση. Σημαντικές ευκαιρίες παρουσιάζονται στις κατοικίες αλλά και στα εμπορικά ακίνητα. Ωστόσο ακόμα, λίγοι είναι οι Κύπριοι ιδιοκτήτες που αναγκάζονται να προσαρμοστούν στη νέα τάξη πραγμάτων και να δεχτούν συνεπώς μικρότερα τιμήματα. Μία από τις κατηγορίες που έχει επηρεαστεί περισσότερο, είναι αυτή των επενδυτικών ακινήτων, καθώς οι αποδόσεις που προσδοκούν οι επενδυτές είναι σαφώς πιο αυξημένες (λόγω επιτοκίων και πολλών άλλων παραγόντων) από παλαιότερα, ενώ συγχρόνως έχουν μειωθεί και τα ενοίκια αυτών (έσοδα επένδυσης). Συνεπώς, η αξία των επενδυτικών ακινήτων έχει επηρεαστεί πολύ. Η

κρίση έχει επιπλέον επηρεάσει την παραθεριστική κατοικία και τα τουριστικά ακίνητα που αποτελούν είδη πολυτελείας. Η αγορά γης αποτελεί ασφαλή επένδυση, δεδομένου του σχετικά μικρού οικονομικού κύκλου που τη διέπει, γεγονός που υποστηρίζεται από το πόσο δύσκολα ρευστοποιήσιμη είναι.

Για την Κύπρο πρέπει να υπολογίσουμε πέραν της οικονομικής κρίσης και άλλους τρεις αρνητικούς παράγοντες:

1. Την τραγωδία – έκρηξη στη Ναυτική Βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» στο Μαρί στις 11/07, η οποία στοίχισε στην Κύπρο 13 νεκρούς, αλλά και ζημιά 3 δις € στην κυπριακή οικονομία

2. Το άλυτο κυπριακό πρόβλημα και τις πιέσεις που ασκούνται.

3. Την συνεχή κατασκευή κτιρίων διαμερισμάτων αλλά και επαγγελματικών χώρων που πολλαπλασιάζουν την προσφορά και ενδέχεται να πιέσουν τις τιμές ακινήτων στην Λευκωσία και την Λεμεσό. Στον αντίποδα, η έναρξη εργασιών που αφορούν στην εξόρυξη φυσικού αερίου, η συμμαχία με το Ισραήλ και η ανάληψη της Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2ο εξάμηνο του 2012, ενεργούν θετικά στη ψυχολογία και στο υπό διαμόρφωση κλίμα στη Κυπριακή οικονομία.

Τέλος, η παρατηρηθείσα μείωση στις εκδοθείσες άδειες για νέες κατασκευές θα επιδράσει μεσοπρόθεσμα, θετικά στην σταθεροποίηση της προσφοράς και στη στήριξη της ζήτησης. Ήδη στην Κυπριακή αγορά υπάρχει διόρθωση τιμών, η οποία προβλέπεται να συνεχίσει, όσο η χώρα αντιμετωπίζει την κρίση δανεισμού. Αν τα δεδομένα αλλάξουν απότομα, ενδέχεται και οι τιμές να επηρεαστούν αναλόγως, ωστόσο θα πρέπει να καταστεί σαφές πως η έλλειψη πράξεων δεν συνάδει απαραίτητα με μεγάλη πτώση τιμών – απλά με πάγωμα της αγοράς.

Καταρρέουν τα ακίνητα στις ακριβές γειτονιές καθώς οι ιδιοκτήτες πωλούν προκειμένου να γλιτώσουν την υψηλή φορολογία που βαρύνει την κτηματαγορά. Βίλες, μονοκατοικίες, πολυτελή διαμερίσματα, αλλά και μεζονέτες πωλούνται σε τιμές που κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί πριν πέντε χρόνια. Σύμφωνα με τα στοιχεία που δίνουν κατασκευαστές και μεσίτες, σε πολλές περιοχές της Αττικής και της Θεσσαλονίκης, τα ακίνητα έχασαν πάνω από 1.000 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο κατά μέσον όρο από το 2008 μέχρι σήμερα. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε πολλές περιπτώσεις στο 30%-40%, ενώ υπάρχουν περιπτώσεις... εκπτώσεων ακόμη και με 2.000 ευρώ/τ.μ. λιγότερα από τα ιστορικά υψηλά. Η υψηλή φορολόγηση για τα μεγάλα και ακριβά σπίτια, το χαράτσι στα ακίνητα μέσω της ΔΕΗ, το σενάριο του Ενιαίου Φόρου Ακινήτων που θα πλήξει τα σπίτια υψηλής αξίας, καθώς και ο φόβος της επιβολής φόρου ιδιοκατοίκησης έχουν οδηγήσει χιλιάδες ιδιοκτήτες να πουλήσουν ακόμη και αν οι προσφερόμενες τιμές δεν τους ικανοποιούν. Αυτό σημαίνει ότι κάποιος που διαθέτει μια βίλα αξίας 2 εκατ. σε κάποιο προβεβλημένο προάστιο, θα καλείται να πληρώνει πολύ υψηλό φόρο κάθε χρόνο, καθιστώντας ασύμφορη τη διατήρηση του ακινήτου στην κατοχή του. Σύμφωνα με πληροφορίες, τους τελευταίους μήνες έχουν καταγραφεί κάποιες αγοραπωλησίες ακριβών ακινήτων, αξίας δηλαδή άνω του 1 εκατ. ευρώ, με αγοραστές ξένες εταιρείες ή ακόμη και υπεράκτιες που ανήκουν σε Ελληνες. Το εντυπωσιακό είναι ότι πλέον είναι συνηθισμένο φαινόμενο να βγαίνουν στο σφυρί και σπίτια σε περιοχές που άλλοτε δεν υπήρχαν πωλητές. Για παράδειγμα στις περιοχή των Ανακτόρων μέχρι πριν από λίγα χρόνια διαμερίσματα προς πώληση έβγαιναν κάθε... 30 χρόνια, όπως λένε οι γνώστες της αγοράς. Πλέον υπάρχουν πολλά σπίτια μεγάλης αξίας, δίπλα στο Προεδρικό Μέγαρο και το Μαξίμου, με θέα τον Λυκαβηττό ή τον Εθνικό Κήπο, που αναζητούν αγοραστές. Διαμέρισμα 130 τ.μ. επί της οδού Ηρώδου Αττικού, του πιο ακριβού δρόμου της Ελλάδας μέχρι πρότινος, πωλείται αντί 1,2 εκατ. ευρώ ή 9.231 ευρώ/τ.μ. Επίσης, παλαιό διαμέρισμα πλήρως ανακαινισμένο 220 τ.μ. στη Ρηγίλλης πωλείται 1,5 εκατ. ευρώ.

Στο ναδίρ βρίσκονται οι επενδύσεις στην αγορά κατοικίας, καθώς όπως προκύπτει από τα σχετικά στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, κατά το φετινό πρώτο τρίμηνο κατασκευάστηκαν μόλις 5.237 νέες κατοικίες. Το 2007 ο σχετικός αριθμός είχε αγγίξει τις 104.000 νέες κατοικίες, προτού υποχωρήσει στο μισό, σε 52.325 κατοικίες το 2010 και μόλις 30.000 πέρσι. Είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα του πόσο οι κατασκευαστές κατοικιών απείχαν από την αγορά, στην προσπάθειά τους να διαθέσουν το απόθεμα των απούλητων κατοικιών τους, αλλά και να προφυλαχθούν από την περαιτέρω έκθεσή τους στην αγορά κατοικίας, όπου οι συνθήκες βαίνουν διαρκώς επιδεινούμενες. Σύμφωνα με το σχετικό δελτίο οικονομικών εξελίξεων της Alpha Bank, οι επενδύσεις σε κατοικίες αναμένεται να υποχωρήσουν κατά 17% φέτος, συγκριτικά με το προηγούμενο έτος, τη στιγμή μάλιστα που κατά το πρώτο τρίμηνο, η πτώση άγγιξε το 30,2%. Το 2011, η αντίστοιχη κάμψη ήταν της τάξεως του 23,6%, ενώ επιπλέον 18% ήταν η μείωση των επενδύσεων στην αγορά κατοικίας κατά τη διάρκεια του 2010. Δεδομένου ότι οι επενδύσεις υποχωρούν σταθερά από το 2007 και μετά, σήμερα έχουν φτάσει να βρίσκονται σε επίπεδα 70% χαμηλότερα από το 2000. Ειδικότερα, όπως επισημαίνει η Alpha Bank, oι επενδύσεις στην αγορά κατοικίας δεν θα ξεπεράσουν τα 6 δισ. ευρώ φέτος (σε σταθερές τιμές του 2005), έναντι 7,2 δισ. ευρώ το 2011, 9,6 δισ. ευρώ το 2010 και 23,8 δισ. ευρώ το 2006.

Εν τω μεταξύ,νέα μεγάλη μείωση 28,6% σημείωσε ο δείκτης παραγωγής στις κατασκευές το β΄τρίμηνο εφέτος, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του β΄ τριμήνου 2011, έναντι μείωσης 34,9% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση το 2011 προς το 2010. Ο ίδιος δείκτης, το β΄ τρίμηνο 2012 σε σύγκριση με το α΄ τρίμηνο 2012, παρουσίασε μείωση 2,7% έναντι αύξησης 21,8% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση το 2011. Σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), ο συγκεκριμένος δείκτης καλύπτει όλους τους τομείς στις κατασκευές (κτίρια- έργα πολιτικού μηχανικού). Στα κτίρια, περιλαμβάνονται οι μονοκατοικίες, διπλοκατοικίες, πολυκατοικίες, ξενοδοχεία, κτίρια γραφείων, βιομηχανικά και εμπορικά κτίρια, κτίρια δημόσιων θεαμάτων, εκπαιδευτήρια, νοσοκομεία και λοιπά οικιστικά κτίρια. Στα έργα πολιτικού μηχανικού, περιλαμβάνονται οι αυτοκινητόδρομοι, οδοί, αεροδρόμια, αθλητικές εγκαταστάσεις, γέφυρες, σήραγγες, υπόγειες διαβάσεις, αγωγοί μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου, δίκτυα τηλεπικοινωνιών, υδραυλικά και λιμενικά έργα, κ.λπ.

Η ακίνητη ιδιοκτησία πλήττεται περισσότερο από την οικονομική κρίση. Τα τελευταία στοιχεία που συγκέντρωσε το δίκτυο Global Property Guide, δείχνουν ότι η Ελλάδα, καταγράφει την τρίτη μεγαλύτερη υποχώρηση των τιμών το β' τρίμηνο 2012 σε ετήσια βάση. Σύμφωνα με την έρευνα του Global Property Guide, οι τιμές των διαμερισμάτων στην Ελλάδα υποχωρούν κατά 11,92% το β' τρίμηνο 2012 σε ετήσια βάση. Η μεγαλύτερη βουτιά των τιμών καταγράφεται στην Ιρλανδία με 16,85% και η δεύτερη στην Ισπανία με 13,18%. Την ελληνική αγορά ακολουθούν η Πορτογαλία με 10,95%, η Ολλανδία με 10,12% και η Πολωνία με 8,19%. Αξιοσημείωτη πτώση και για την Κύπρο με 7,68%, τη Σλοβακία με 6,61% και τη Σουηδία με 4,18%. Είναι φανερό ότι η κρίση χρέους, ειδικά στις χώρες με τα περισσότερα δημοσιονομικά προβλήματα, όπως Ελλάδα, Ισπανία και Πορτογαλία, σημαδεύει περισσότερο τα ακίνητα τα οποία διορθώνουν με πρωτοφανείς ρυθμούς. Οι ευρωπαϊκές χώρες που καταγράφουν άνοδο των τιμών είναι η Νορβηγία με αύξηση 6,26% σε ετήσια βάση, η Γερμανία με 5,24% με σημαντική βελτίωση από την πτώση 0,65% την ίδια περίοδο πέρυσι, η Ελβετία με 4,86%, η Εσθονία με 2,83%, η Τουρκία με 2,57%, η Ρίγα στη Λετονία με 2,5% και η Ισλανδία με 1,72%. Σε παγκόσμιο επίπεδο, πάντως, η μεγαλύτερη αύξηση στις τιμές καταγράφεται στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας με αύξηση 15,56%, και ακολουθούν :Νορβηγία με 6,26% και Ινδία με 6,23% . Σε 15 από 22 ευρωπαϊκές χώρες η τάση είναι έντονα πτωτική, ενώ σε παγκόσμιο επίπεδο από τις 39 χώρες οι τιμές μειώθηκαν σε 25.