Αύξηση της αρτιότητας, δημιουργία οργανωμένου υποδοχέα τουριστικών δραστηριοτήτων, αλλά και αναβάθμιση του αγροτουρισμού προβλέπεται, μεταξύ άλλων, στο νέο ειδικό χωροταξικό πλαίσιο για τον τουρισμό που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Πιο συγκεκριμένα, με το νέο πλαίσιο: ομαδοποιείται με μεγαλύτερη σαφήνεια ο εθνικός χώρος βάσει κριτηρίων α) αναπτυξιακών (ένταση τουριστικής ανάπτυξης), β) γεωμορφολογικών (νησιωτικός, παράκτιος, ορεινός κλπ), γ) ευαισθησίας περιβαλλοντικών και πολιτιστικών πόρων και λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα, ώστε να προκύπτει ο σαφής διαχωρισμός της κάθε κατηγορίας του με ευδιάκριτη διατύπωση των ρυθμίσεων σε καθεμία από αυτές, ώστε να μην προκύπτουν επικαλύψεις εισάγονται νέα τουριστικά προϊόντα όπως οι οργανωμένοι υποδοχείς τουριστικών δραστηριοτήτων και τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα ήπιας ανάπτυξης, καθώς και οι οργανωμένοι υποδοχείς τουριστικών δραστηριοτήτων προτύπου χαρακτήρα.

Η κατηγοριοποίηση αφορά στην κλιμάκωση της επιτρεπόμενης δόμησης με βάση την περιβαλλοντική ευαισθησία της εκάστοτε περιοχής λαμβάνεται πρόνοια, προκειμένου να ενισχυθεί η εξωστρέφεια του ελληνικού τουρισμού με την προώθηση κατάλληλων τουριστικών προϊόντων και με στόχευση στην ποιότητα. Στο πλαίσιο αυτό: προωθείται η δημιουργία τουριστικών καταλυμάτων υψηλότερου αριθμού αστέρων, στις περιοχές, οι οποίες διαθέτουν τουριστικά αναπτυξιακά πλεονεκτήματα δίδονται κίνητρα για αναβάθμιση υφισταμένων τουριστικών καταλυμάτων (σε 4 και 5 αστέρων και σε σύνθετα τουριστικά καταλύματα) καταργούνται οι κατηγορίες «Περιοχές με περιθώρια ανάπτυξης μαζικού τουρισμού» και «Περιοχές τουριστικού ενδιαφέροντος με μειονεκτικά χαρακτηριστικά» που προβλέπονται από το ισχύον Πλαίσιο προτείνεται η προώθηση δράσεων αποφόρτισης και προστασίας των φυσικών και ανθρωπογενών πόρων που δέχονται υψηλές πιέσεις με στόχο την ποιοτική αναβάθμιση του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος και την υποστήριξη της ελκυστικότητάς τους. Στην κατεύθυνση αυτή προτείνεται στο σχέδιο δράσης πιλοτική δράση για την ανάπλαση των περιοχών αυτών λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα, ώστε η εγκατάσταση οργανωμένων υποδοχέων ήπιας ανάπτυξης σε περιοχές, που εντάσσονται στο σύστημα προστατευομένων περιοχών του ν. 3937/2911, να υλοποιείται έπειτα από αξιολόγηση και τεκμηρίωση της συμβατότητας του τουριστικού υποδοχέα με τα ειδικά χαρακτηριστικά και τους στόχους διατήρησης, προστασίας και ανάδειξης των εν λόγω περιοχών, όπως αυτά έχουν προβλεφτεί από ειδικότερα προεδρικά διατάγματα ή/και υπουργικές αποφάσεις. Ειδικότερα προβλέπεται η κατάρτιση Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης στην περίπτωση που δεν έχουν καθορισθεί ακόμη ειδικές διατάξεις για την προστασία τους. αυξάνεται η αρτιότητα στις εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών περιοχές για αποτροπή της διάχυσης και μειώνεται ο αριθμός κλινών ανά στρέμμα.

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στις αναπτυγμένες περιοχές η αρτιότητα αυξάνεται στα 20 στρέμματα (από 15 με το προϋφιστάμενο), ενώ στις αναπτυσσόμενες περιοχές στα 10 ή 15 στρέμματα (από τα 8 στρέμματα στο προϋφιστάμενο) ανάλογα με τη μορφή του τουριστικού προϊόντος. διευρύνονται και επικαιροποιούνται οι ειδικές – εναλλακτικές μορφές τουρισμού με στόχο τη διαφοροποίηση του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και την αξιοποίηση ανενεργών τουριστικών πόρων (ενσωμάτωση τουρισμού «κρουαζιέρας», «σκαφών αναψυχής», «αλιευτικού» κλπ) εξειδικεύονται οι κατευθύνσεις για την επίλυση συγκρούσεων του τουρισμού με άλλες χρήσεις Επίσης τροποποιούνται κριτήρια χωροθέτησης τουριστικών δραστηριοτήτων και αίρονται περιορισμοί με στόχο την τόνωση του τουρισμού και συγκεκριμένα αφορούν: στην επιτρεπόμενη δόμηση στο νησιωτικό χώρο (αίρονται περιορισμοί όπως π.χ του ποσοστού των ετήσιων κλινών) στη χωροθέτηση οργανωμένων υποδοχέων ήπιας ανάπτυξης σε νησιά με επιφάνεια μικρότερη των 90 τετρ. χιλιομέτρων στην επιτρεπόμενη δόμηση από τα όρια των οικισμών (αίρεται ο περιορισμός των 500 μ.) στην έκταση των ακατοίκητων νησιών όπου επιτρέπεται η δόμηση (από 500 στρ σε 300 στρ) στον επανακαθορισμό των κριτηρίων για τον χαρακτηρισμό της κατηγορίας του ορεινού χώρου (από 600 μ. στα 800 μ.)

Κατηγορίες υποδοχέων και συντελεστές δόμησης «Οργανωμένος υποδοχέας τουριστικών δραστηριοτήτων» ορίζεται η περιοχή που αναπτύσσεται σύμφωνα με συγκεκριμένες διατάξεις προκειμένου να λειτουργήσει –κατά κύριο λόγο- ως χώρος ανάπτυξης δραστηριοτήτων τουρισμού –αναψυχής και άλλων συνοδευτικών με τον τουρισμό δραστηριοτήτων. Σε ό,τι αφορά τους οργανωμένους υποδοχείς πρότυπου χαρακτήρα, με το νέο Σχέδιο οι συντελεστές δόμησης καθορίζονται ανάλογα με το μέγεθος της έκτασης και όχι ανάλογα με την περιοχή, όπως ίσχυε μέχρι τώρα. Έτσι, για έκταση από 300 έως 2.000 στρέμματα ορίζεται ως ανώτατος μεικτός συντελεστής δόμησης 0,05. Για έκταση από 2.000 έως 4.000 στρέμματα ο συντελεστής δόμησης ορίζεται σε 0,03, ενώ για μεγαλύτερες εκτάσεις ο συντελεστής δόμησης περιορίζεται στο 0,01. Σε ό,τι αφορά τους οργανωμένους υποδοχείς ήπιας ανάπτυξης, συνδέονται οι επενδύσεις με δράσεις οικολογικού και πολιτιστικού χαρακτήρα και ενσωμάτωση καινοτόμων τεχνολογιών. Για τους οργανωμένους υποδοχείς ήπιας ανάπτυξης, ο συντελεστής δόμησης είναι γενικά 0,05. Μέσω αυτών των επενδύσεων γίνεται προσπάθεια για την ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού που συνδέονται λειτουργικά με εγκαταστάσεις και υποδομές ανάδειξης και αξιοποίησης περιβαλλοντικών, γεωλογικών, γεωμορφολογικών, αρχιτεκτονικών, ιστορικών, θρησκευτικών ή πολιτιστικών στοιχείων της περιοχής, οι οποίες είτε βρίσκονται στο γήπεδο εκμετάλλευσης είτε εντός της οικείας δημοτικής ενότητας. Κατηγοριοποίηση υπάρχει και για τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα. Τα γενικά, που αναπτύσσονται σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου 2160/1993 και τα ήπιας ανάπτυξης όπου ο συντελεστής δόμησης είναι 0,05 που συνδέονται λειτουργικά με εγκαταστάσεις και υποδομές ανάδειξης και αξιοποίησης περιβαλλοντικών, γεωλογικών, γεωμορφολογικών, αρχιτεκτονικών, ιστορικών, θρησκευτικών ή πολιτιστικών στοιχείων της περιοχής, οι οποίες είτε βρίσκονται στο γήπεδο εκμετάλλευσης, είτε εντός της οικείας δημοτικής ενότητας.

Νησιά

Για τα ακατοίκητα νησιά και τις βραχονησίδες με έκταση μέχρι 300 στρέμματα (από 500 με το προϋφιστάμενο καθεστώς) δεν επιτρέπεται καμία τουριστική επένδυση. Το ίδιο συμβαίνει και για βραχονησίδες και ακατοίκητα νησιά (ανεξαρτήτως έκτασης) που βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των 10νμ από τα θαλάσσια σύνορα. Για τα ακατοίκητα νησιά και τις βραχονησίδες με έκταση πάνω από 300 στρέμματα που βρίσκονται σε απόσταση μεγαλύτερη από 10 ναυτικά μίλια από τα θαλάσσια σύνορα, επιτρέπεται αποκλειστικά η δημιουργία οργανωμένων υποδοχέων τουριστικών δραστηριοτήτων πρότυπου χαρακτήρα, που συνδέονται υποχρεωτικά με τη δημιουργία και προβολή πρότυπων εγκαταστάσεων και δράσεων οικολογικού και πολιτιστικού χαρακτήρα με ενσωμάτωση καινοτόμων τεχνολογιών και σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων ήπιας ανάπτυξης. Προϋπόθεση για τέτοιες τουριστικές αναπτύξεις είναι η συμβατότητα με τυχόν υφιστάμενα ειδικά καθεστώτα (αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία, ιστορικοί τόποι, περιοχές του Εθνικού Συστήματος Προστατευομένων Περιοχών, δάση και δασικές εκτάσεις) και να βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των 10 ναυτικών μιλίων του νησιού από παράκτιες περιοχές του ηπειρωτικού τμήματος της χώρας ή από νησιά που διαθέτουν ακτοπλοϊκή πρόσβαση Στην (ενιαία, πλέον) κατηγορία των ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων νησιών προστίθενται τα νησιά Αλόννησος, Κύθνος, Αμοργός, Αστυπάλαια, Ίος, Κέα, Μήλος, Σαμοθράκη, Τήνος και Φολέγανδρος, ενώ μεταφέρονται στην κατηγορία των μικρών ή με προβλήματα ανάπτυξης νησιών η Κίμωλος και η Ανάφη. Δηλαδή στην κατηγορία των ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων νησιών ανήκουν πλέον τα εξής νησιά: Αίγινα, Αλόννησος, Αμοργός, Άνδρος, Αντίπαρος, Αστυπάλαια, Ζάκυνθος, Θάσος, Θήρα, Ιθάκη, Ικαρία, Ίος, Κάλυμνος, Κάρπαθος, Κάσος, Κέα, Κέρκυρα, Κεφαλονιά, Κύθηρα, Κύθνος, Κως, Λέρος, Λευκάδα, Λέσβος, Λήμνος, Μήλος, Μύκονος, Νάξος, Πάρος, Πάτμος, Πόρος, Ρόδος, Σαμοθράκη, Σάμος, Σέριφος, Σίφνος, Σκιάθος, Σκόπελος, Σκύρος, Σπέτσες, Σύμη, Σύρος, Τήνος, Ύδρα, Φολέγανδρος, Χίος. Σε αυτή την κατηγορία επιτρέπονται πλέον μόνο νέες μονάδες τεσσάρων και πέντε αστέρων, οργανωμένοι υποδοχείς και σύνθετα τουριστικά καταλύματα σύμφωνα με τις προβλέψεις που ισχύουν γενικότερα για τις ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες περιοχές. Στην κατηγορία «σχετικά μικρά νησιά με προβλήματα ανάπτυξης» ανήκουν όλα τα υπόλοιπα κατοικημένα νησιά της χώρας (εκτός Κρήτης και Εύβοιας που στο Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο για τον Τουρισμό αντιμετωπίζονται ως ηπειρωτικός χώρος). Στα μικρά νησιά αυτής της κατηγορίας, η αρτιότητα για τις εκτός σχεδίου περιοχές ορίζεται στα 15 στρέμματα και επιτρέπονται 8, 9 και 10 κλίνες ανά στρέμμα σε πέντε, τεσσάρων και τριών αστέρων μονάδες αντίστοιχα. Για νέα ξενοδοχεία (εντός σχεδίου ή οικισμού) επιτρέπεται μόνο η ανέγερση μονάδων τριών, τεσσάρων και πέντε αστέρων και μέχρι 100 κλίνες συνολικά. Όλες οι ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις θα εντάσσονται στα μορφολογικά πρότυπα των υφιστάμενων οικισμών.

Κρουαζιέρα

Δημιουργία εγκαταστάσεων εξυπηρέτησης επιβατών κρουαζιέρας (ports of call) σε λιμάνια που έχουν ήδη δυνατότητα, ή μπορούν να αποκτήσουν τη δυνατότητα να εξυπηρετούν μεγάλα κρουαζιερόπλοια και βρίσκονται σε περιοχές τουριστικού ενδιαφέροντος. Κατά προτεραιότητα οι περιοχές αυτές είναι: Πειραιάς, Θεσσαλονίκη, Κατάκολο, Ρόδος, Βόλος, Καβάλα, Κως, Πάτμος, Πύλος, Μύκονος, Σαντορίνη, Καλαμάτα, Κέρκυρα, Κρήτη. Ειδικά για την περίπτωση της Αττικής διερεύνηση της δυνατότητας δημιουργίας εγκαταστάσεων εξυπηρέτησης επιβατών κρουαζιέρας στον Πειραιά, στην ευρύτερη περιοχή του Φαληρικού Όρμου και στο Λαύριο. Πρόβλεψη διαχωρισμού λιμενικής ζώνης σε ζώνη για εξυπηρέτηση κρουαζιέρας και ζώνη εμπορικού / επιβατικού-ακτοπλοϊκού λιμένα και προσδιορισμός χρήσεων στην λιμενική ζώνη για εξυπηρέτηση τουρισμού κρουαζιέρας με αντίστοιχες λιμενικές και χερσαίες εγκαταστάσεις. Προστασία του προορισμού από τις ταυτόχρονες αφίξεις κρουαζιερόπλοιων που εξαντλούν τα όρια των διαθέσιμων υποδομών.

Καταδυτικός τουρισμός και υποβρύχια μουσεία

Ανάπτυξη τουρισμού καταδύσεων, αυτόνομων ή οργανωμένων, με στόχο τον εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος. Δημιουργία θαλάσσιων καταδυτικών πάρκων, τα οποία οριοθετούνται σε παράκτιες ή μη θαλάσσιες περιοχές, προστατευμένες από την αλιεία και από άλλες θαλάσσιες και υποθαλάσσιες δραστηριότητες, εντός των οποίων αναπτύσσονται και διεξάγονται καταδυτικές δραστηριότητες για λόγους αναψυχής. Τα θαλάσσια καταδυτικά πάρκα αναπτύσσονται σε περιοχές που διαθέτουν τους απαιτούμενους προς τούτο πόρους (υποθαλάσσιοι γεωλογικοί σχηματισμοί και πλούσια σε ιχθυοπανίδα οικοσυστήματα ή επιδεχόμενα αναβάθμισης σε αριθμό και μέγεθος ειδών με κατάλληλα μέτρα, ναυάγια, ενάλιες αρχαιότητες, στοιχεία ιδιαίτερης τεχνητής μορφολογίας κλπ), προσβασιμότητα και πληρούν τις προδιαγραφές που καθορίζονται από τη νομοθεσία, ιδίως επί θεμάτων υγείας και ασφάλειας. Για τη χωροθέτηση καταδυτικών και πάρκων και υποβρύχιων μουσείων, απαιτούνται επαρκής οδική προσβασιμότητα και λιμενική υποδομή σε απόσταση μικρότερη των 10 ν.μ. Επίσης προβλέπεται ανάπτυξη υποθαλάσσιων μουσείων με στόχο την αναψυχή και σε θαλάσσιες περιοχές με κατάλληλο ενάλιο απόθεμα, υπό τους όρους και τις δεσμεύσεις που αφορούν τη νομοθεσία για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς Με το νέο Ειδικό Χωροταξικό για τον Τουρισμό προωθείται η βελτίωση της προσβασιμότητας στα χιονοδρομικά κέντρα. Επίσης όσον αφορά τις μονάδες με γήπεδα γκολφ, μπορούν να χωροθετούνται στις περιοχές αστικών κέντρων ή/και κύριων τουριστικών προορισμών όπως η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, ο Βόλος, τα Ιωάννινα, η Κρήτη, η Κέρκυρα, η Ρόδος, η Ζάκυνθος και η Κως, ενώ μπορούν επίσης να χωροθετηθούν στις περιφερειακές ενότητες Ηλείας, Μεσσηνίας, Χαλκιδικής, Αχαΐας, Αργολίδας, Λευκάδας, Αιτωλοακαρνανίας και Κεφαλονιάς.

Άλλες προβλέψεις

Οι εγκαταλελειμμένοι οικισμοί της χώρας (συνήθως χωριά) εντάσσονται στην ίδια κατηγορία με τους παραδοσιακούς οικισμούς, ώστε σε περίπτωση τουριστικών αναπτύξεων να ισχύουν ειδικοί μορφολογικοί και άλλοι όροι προστασίας. Προωθείται η αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων ορεινών οικισμών που παρουσιάζουν αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, με τη μετατροπή κτιρίων σε καταλύματα ή και με νέες μεγαλύτερου μεγέθους επενδύσεις (αύξηση μέχρι και 20% της υφισταμένης δομημένης επιφάνειας), με κίνητρα είτε προς τους σημερινούς ιδιοκτήτες είτε προς ενδιαφερόμενους επενδυτές. Επιτρέπεται πλέον η δημιουργία μονάδων υδατοκαλλιεργειών σε ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες περιοχές σύμφωνα με τα όσα προβλέπονται για την λειτουργία τους από το Ειδικό Χωροταξικό για τις Υδατοκαλλιέργειες. Κρήτη και Εύβοια αντιμετωπίζονται ως ηπειρωτικός χώρος, δηλαδή δεν υπάρχουν οριζόντιες ρυθμίσεις για όλη τους την έκταση αλλά χωρίζονται σε παράκτια ζώνη, ενδοχώρα και ορεινή περιοχή. Στην περίπτωση έργων και δραστηριοτήτων που λαμβάνουν χώρα σε προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000, η περιβαλλοντική αδειοδότηση διενεργείται με βάση τις σχετικές προβλέψεις των ειδικότερων προεδρικών διαταγμάτων και υπουργικών αποφάσεων προστασίας. Σε περίπτωση έλλειψης σχετικών προβλέψεων υποβάλλεται, ως τμήμα της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 10 του ν. 4014/2011 (Α' 209). Σε κάθε περίπτωση ο συντελεστής δόμησης εντός των τμημάτων του οργανωμένου υποδοχέα ή του σύνθετου τουριστικού καταλύματος που εμπίπτουν σε προστατευόμενες περιοχές δεν μπορεί να υπερβαίνει το 0,05. Προβλέπεται επίσης ειδικό τέλος υπέρ των Φορέων Διαχείρισης, επί των δραστηριοτήτων του τουρισμού που αναπτύσσονται στις περιοχές αυτές, με σκοπό να χρησιμοποιείται για την προστασία, διαχείριση και ανάδειξη του φυσικού περιβάλλοντος και του τοπίου. Ενισχύεται ως νέα ειδική κατηγορία ειδικών μορφών τουρισμού ο αγροτουρισμός και ο οινοτουρισμός. Γενικά προωθείται η οργάνωση περιοχών της χώρας σε δίκτυα φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, που θα αναδεικνύουν και αξιοποιούν τον φυσικό πλούτο των περιοχών, το σύνολο των πολλαπλών πολιτιστικών στοιχείων τους (αρχαιολογικοί χώροι, ιστορικοί τόποι, παραδοσιακοί οικισμοί, ήθη και έθιμα) σε σύνδεση με τη σύγχρονη κοινωνική και πολιτιστική δραστηριότητα και την τοπική οικονομική δραστηριότητα με έμφαση στην παραγωγή ποιοτικών τοπικών αγαθών