Νομιμοποίηση πολεοδομικών υπερβάσεων σε κτήρια που έχουν ανεγερθεί με οικοδομική άδεια και τακτοποίηση αυθαιρέτων με εξαίρεση από την κατεδάφιση για 30 ή 40 χρόνια, και στις δύο περιπτώσεις με την καταβολή εφάπαξ προστίμου σε έως 48 δόσεις, θα προβλέπει το νέο πολεοδομικό νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος. Οσοι έχουν ήδη τακτοποιήσει κάποια αυθαιρεσία για να τη νομιμοποιήσουν για πάντα, αρκεί να τη δηλώσουν στην «ταυτότητα του κτηρίου» χωρίς άλλο παράβολο ή πρόστιμο Παράλληλα, θα καθιερωθεί στην πράξη το «φακέλωμα» παλαιών και νέων ακινήτων με την υποχρεωτική εφαρμογή της ηλεκτρονικής «ταυτότητας του κτηρίου».

Οι ειδικοί του υπουργείου Περιβάλλοντος, που έχουν αναλάβει με εντολή του αναπληρωτή υπουργού Περιβάλλοντος, , να ολοκληρώσουν με ταχύτατους ρυθμούς, εντός του Μαρτίου, το νέο θεσμικό πλαίσιο για τα αυθαίρετα, αξιοποιούν ως κεντρικό μηχανισμό εφαρμογής της νέας πολεοδομικής πολιτικής την «ταυτότητα του κτηρίου». Το μέτρο αυτό προβλέφθηκε από το Ν. 3843/10 για τις τακτοποιήσεις των ημιυπαίθριων χώρων και εκκρεμεί η έκδοση σχετικού Προεδρικού Διατάγματος για την εφαρμογή του. Η ταυτότητα του κτηρίου, της οποίας το κόστος δημιουργίας δεν έχει ακόμη προσδιοριστεί, αλλά θα επιβαρύνει τους ιδιοκτήτες, θα ισχύει για δέκα χρόνια και ακολούθως θα ανανεώνεται.

Ειδικότερα, προβλέπεται για τις νέες οικοδομές αλλά και για όσα ακίνητα θα εντάσσονται πλέον στις ρυθμίσεις νομιμοποίησης ή τακτοποίησης αυθαιρέτων η δημιουργία ενός ψηφιακού αρχείου στο οποίο θα περιλαμβάνονται όλα τα δεδομένα του κτηρίου (αρχιτεκτονικά σχέδια, τοπογραφικά διαγράμματα, φωτογραφίες, συμβόλαια κ.λπ.) από τη φάση της μελέτης μέχρι την ολοκλήρωση της κατασκευής του. Το υλικό αυτό, σε καθιερωμένες φόρμες, με τη μορφή CD και ευθύνη του μηχανικού, θα υποβάλλεται και στο υπουργείο Περιβάλλοντος, δημιουργώντας το ηλεκτρονικό αρχείο του κτηριακού αποθέματος της χώρας, το οποίο θα δίνει χρήσιμες πληροφορίες σε όλους τους φορείς. Πληροφορίες που η διασταύρωσή τους θα οδηγεί αμέσως στον εντοπισμό αυθαιρεσιών και πολεοδομικών υπερβάσεων. Παράλληλα, βεβαίως, δημιουργείται μια νέα βάση δεδομένων για την άσκηση φορολογίας επί των ακινήτων.

Οι βασικές ρυθμίσεις που θα περιλαμβάνονται στο νέο νομοσχέδιο, σύμφωνα με τις μέχρι τώρα πληροφορίες, είναι:

* Κατηγοριοποίηση των πολεοδομικών αυθαιρεσιών και παραβάσεων, ώστε να διακρίνονται οι δυνατότητες τακτοποίησης ή νομιμοποίησης καθεμιάς από αυτές.

* Οι πολεοδομικές αυθαιρεσίες και παραβάσεις χωρίζονται σε τρεις υποκατηγορίες, ανάλογα με τη βαρύτητά τους, οι οποίες είναι:

1 Για αυθαίρετα χωρίς οικοδομικές άδειες ή με μεγάλες υπερβάσεις στη δόμηση. Για τα ακίνητα αυτής της κατηγορίας θα προβλεφθεί στο νέο νόμο μια εφάπαξ και τελική ρύθμιση για ένα κλειστό χρονικό διάστημα, το οποίο δεν έχει ακόμη καθοριστεί, π.χ. τριμήνου, μέσα στο οποίο οι ενδιαφερόμενοι ιδιοκτήτες θα μπορούν να κάνουν τακτοποίηση με την καταβολή προστίμου, όπως ακριβώς προβλέπεται στο Ν. 4014/11, και με αντάλλαγμα την τακτοποίηση για διάστημα 30 ή 40 ετών. Οσοι δεν μπουν στη ρύθμιση μετά το πέρας της προθεσμίας θα είναι εκτεθειμένοι σε υψηλά πρόστιμα και τα ακίνητά τους θα κρίνονται κατεδαφιστέα.

2 Για αυθαιρεσίες οι οποίες βρίσκονται εντός του περιγράμματος του κτηρίου που έχει ανεγερθεί με νόμιμη άδεια, δηλαδή μια ρύθμιση ανάλογη με εκείνη της τακτοποίησης των ημιυπαίθριων χώρων. 3 Για τις μικρές πολεοδομικές παραβάσεις (πέργκολες, περιφράξεις, δώματα κ.λπ.). Και για τις δύο τελευταίες κατηγορίες, ο μηχανισμός τακτοποίησης θα γίνει με το νέο νόμο μόνιμος και θα μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη νομιμοποίηση έναντι της τακτοποίησης που ισχύει σήμερα.

Η διαδικασία νομιμοποίησης θα έχει ως εξής: Για τις μεν πολύ μικρές πολεοδομικές παραβάσεις θα αρκούν η καταβολή του παραβόλου (το ίδιο που καταβάλλεται και σήμερα μέσω του Ν. 4014/11) και η δήλωση της «τακτοποιημένης» παρανομίας στην ταυτότητα του κτηρίου για να γίνεται η πλήρης νομιμοποίηση της πολεοδομικής υπέρβασης. Για τις «μεσαίες» παραβάσεις, ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να καταβάλει πρώτα το προβλεπόμενο πρόστιμο και κατόπιν να δηλώσει το χώρο στην ταυτότητα του κτηρίου.

Οσοι έχουν ήδη τακτοποιήσει κάποια αυθαιρεσία μικρού ή μέσου μεγέθους μέσω του Ν. 4014/11 ή του 3843/10, για να τη νομιμοποιήσουν για πάντα, θα αρκεί να τη δηλώσουν στην ταυτότητα του κτηρίου χωρίς άλλο παράβολο ή πρόστιμο.

Κύκλοι του ΥΠΕΚΑ προσανατολίζονται σε ακόμη μεγαλύτερες διευκολύνσεις των ιδιοκτητών, ενώ αποκλείουν μείωση των προστίμων και των παραβόλων τακτοποίησης, καθώς κάτι τέτοιο θα άνοιγε κύκλο τριβών και διεκδικήσεων της διαφοράς από τους ιδιοκτήτες που ήδη εντάχθηκαν στη ρύθμιση. Αξιοσημείωτο είναι ότι και με το νέο νομοσχέδιο δεν θα δίνεται δυνατότητα τακτοποίησης ή νομιμοποίησης αυθαιρεσιών σε κτήρια των οποίων ο φέρων οργανισμός ολοκληρώθηκε μετά τις 28/7/11, όπως επίσης σε κτήρια που βρίσκονται σε δάση, αιγιαλό, αρχαιολογικούς χώρους κ.λπ.

Το υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) προκειμένου να δώσει περισσότερα κίνητρα στους πολίτες ετοιμάζει νέες ρυθμίσεις ώστε να δίδεται η δυνατότητα πλήρους νομιμοποίησης σε κτίρια με άδεια, ενώ θα παραμείνει η «τακτοποίηση» για 30 χρόνια στις αυθαιρεσίες μεγάλης κλίμακας. Για να γίνει αυτό θα πρέπει κατ' αρχάς να προχωρήσει η κατηγοριοποίηση των πολεοδομικών αυθαιρεσιών ανάλογα με τη βαρύτητά τους. Οι βασικές κατηγορίες αναμένεται ότι θα είναι τρεις: κτίρια χωρίς οικοδομική άδεια ή με μεγάλες υπερβάσεις, αυθαιρεσίες εντός του περιγράμματος νομίμως υφιστάμενων κτιρίων και μικρές πολεοδομικές παραβάσεις (μπάρμπεκιου, περίφραξη κ.ά.). Παράλληλα, αναμένεται να προχωρήσει η δημιουργία της «ταυτότητας κτιρίου» που προβλέπεται στον νόμο Μπιρμπίλη για την τακτοποίηση των ημιυπαιθρίων (3843/2010) και αποτελεί πάγιο αίτημα και του ΤΕΕ. Εκεί θα δηλώνονται τακτοποιημένα αυθαίρετα με μικρές παραβάσεις προκειμένου να νομιμοποιηθούν αλλά και όσα έχουν ήδη τακτοποιηθεί είτε με τον 3843/2010 είτε με τον 4014/2011 (μικρές παραβάσεις).

Τρέχουν και δεν φτάνουν στο υπουργείο Περιβάλλοντος προκειμένου να ολοκληρώσουν μέσα στον Μάρτιο τη νέα ρύθμιση για τα αυθαίρετα η οποία θα δίνει περισσότερα κίνητρα στους πολίτες για να τακτοποιήσουν ή και να νομιμοποιήσουν αυθαίρετα κτίσματα ή αυθαίρετες χρήσεις. Κι αυτό διότι τα τελευταία στοιχεία του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΕΕ) είναι απογοητευτικά.

Όπως δείχνουν, έως τις 20 Φεβρουαρίου, δηλαδή 17 μήνες μετά την έναρξη ισχύος του Ν. 4014/2011 για τα αυθαίρετα, τα έσοδα από την καταβολή παραβόλων και ειδικού προστίμου είναι μόνο 785 εκατ. ευρώ. Η κυβέρνηση προσδοκούσε έσοδα από παράβολα και πρόστιμα περί τα 2 δισ. ευρώ. Τους τελευταίους μήνες η εισροή εσόδων είναι πολύ μειωμένη. Ειδικότερα, ενώ τον Ιούνιο του 2012 είχαν εισπραχθεί περισσότερα από 54 εκατ. ευρώ και τον Ιούλιο περίπου 42 εκατ. ευρώ, από τον Αύγουστο και μετά ξεκίνησε ο κατήφορος. Τότε εισπράχθηκαν 26 εκατ. ευρώ, τον Σεπτέμβριο 28,5 εκατ. ευρώ, τον Οκτώβριο μόλις 14,5 εκατ. ευρώ, ενώ τον Οκτώβριο, Νοέμβριο και Δεκέμβριο περί τα 30 εκατ. ευρώ ανά μήνα. Η διαφορά είναι ακόμη μεγαλύτερη αν η σύγκριση γίνει με τον Δεκέμβριο του 2011 και τον Ιανουάριο του 2012 οπότε τα έσοδα ήταν 123 εκατ. ευρώ και 111 εκατ. ευρώ αντίστοιχα. Τον φετινό Ιανουάριο κατατέθηκαν 18.000 αιτήσεις, ενώ από την 1η ως τις 20 Φεβρουαρίου μόνο 9.000 αιτήσεις. Έως τις 20 Φεβρουαρίου από τα 496.806 αυθαίρετα που είχαν υπαχθεί στη ρύθμιση, σε επεξεργασία βρίσκονται 169.639 αιτήσεις, σε προσωρινή υπαγωγή 150.531 αιτήσεις (έχουν καταβάλει την πρώτη δόση), ενώ η διαδικασία έχει ολοκληρωθεί για 115.849 αυθαίρετα. Στο αρχικό στάδιο (έχουν υποβάλει φάκελο και έχουν πληρώσει το παράβολο) βρίσκονται 60.778 αιτήσεις. Επίσης έχουν εκδοθεί 331.269 βεβαιώσεις μεταβίβασης.

Πόσο εύκολα μπορούν να γίνουν αλλαγές χρήσης γης; Το ελληνικό δημόσιο θα πρέπει να έχει προβληματιστεί απο το παράδειγμα ενός οικοδομικού συνεταιρισμού. Συγκεκριμένα , το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κρίνοντας, στις 3 Μαΐου 2011, την προσφυγή του «Παραθεριστικού Οικοδομικού Συνεταιρισμού Στεγάσεως Υπαλλήλων της Τραπέζης της Ελλάδος» καταδίκασε την Ελλάδα για παραβίαση του δικαιώματος της περιουσίας και του δικαιώματος προσφυγής σε μία δίκαιη δίκη, επειδή το ελληνικό κράτος αυθαίρετα είχε προχωρήσει σε αλλαγή της χρήσης γης η οποία ανήκε στο συνεταιρισμό. Με πρόσφατη απόφαση, σχετικά με τον καθορισμό της δίκαιης ικανοποίησης του δικαιωθέντος συνεταιρισμού των τραπεζοϋπαλλήλων, το δικαστήριο αποφάσισε ότι η Ελλάδα πρέπει να του καταβάλει το ποσό των 500.000 ευρώ για υλική ζημιά, το ποσό των 4.000 ευρώ για ηθική βλάβη και να πληρώσει και 3.460 ευρώ για τα δικαστικά έξοδα.