Μικρότερες επιβαρύνσεις για τους ιδιοκτήτες ακριβών κατοικιών προκύπτουν με το τελικό σχέδιο για τη φορολόγηση των ακινήτων που κατατίθεται πιθανόν την Τρίτη στη Βουλή. Οι επιβαρύνσεις για τις «ακριβές» κατοικίες περιορίζονται σε σχέση τόσο με το αρχικό σχέδιο που είχε δημοσιοποιηθεί όσο και με το υφιστάμενο σύστημα φορολόγησης (Εκτακτο Ειδικό Τέλος και ΦΑΠ). Οσοι όμως έχουν στην κατοχή τους ένα οικόπεδο ή ένα αγροτεμάχιο πιθανόν να κληθούν να πληρώσουν περισσότερους φόρους το 2014. Συγκριτικά με το ισχύον σύστημα, όσοι διαθέτουν μόνο κατοικίες θα πληρώσουν λιγότερα το 2014 σε σχέση με τους φόρους που πληρώνουν σήμερα. Πάντως, ο επιμερισμός των φόρων γεννά ερωτήματα, δεδομένου ότι η νέα κλίμακα για τη φορολόγηση των κατοικιών δεν έχει καμία αναλογικότητα. Για παράδειγμα, το τέταρτο κλιμάκιο φορολόγησης των κατοικιών έχει συντελεστή 4,5 ευρώ ανά τ.μ., ενώ το πέμπτο κλιμάκιο έχει συντελεστή 6 ευρώ ανά τ.μ. Δηλαδή, από το τέταρτο κλιμάκιο στο πέμπτο κλιμάκιο ο συντελεστής αυξάνεται κατά 33,3%. Αντίστοιχα στα ακριβότερα ακίνητα και συγκεκριμένα στο όγδοο και ένατο κλιμάκιο ο συντελεστής αυξάνεται κατά 3,2% (βλ. πίνακα φορολόγησης κτισμάτων).

Στελέχη του υπουργείου Οικονομικών αναφέρουν ότι «αναγκάσθηκαν να τροποποιήσουν τους συντελεστές με στόχο να μειωθούν οι επιβαρύνσεις στα ακίνητα μεγάλης αντικειμενικής αξίας». Ολες οι αλλαγές, σημειώνουν τα ίδια στελέχη, έγιναν προκειμένου οι κοινοβουλευτικές ομάδες της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ να εγκρίνουν το σχέδιο νόμου. Η ίδια λογική ακολουθήθηκε και για τα αγροτεμάχια, με στόχο να πληρώσουν οι αγρότες και γενικότερα οι ιδιοκτήτες αγροτεμαχίων ακόμα μικρότερους φόρους. Τι προβλέπει το σχέδιο για τη φορολόγηση των ακινήτων:

1. Ενιαίος Φόρος Ιδιοκτησίας Ακινήτων. Θα επιβαρύνει όλες τις κατηγορίες ακινήτων, δηλαδή κτίσματα, οικόπεδα εντός σχεδίου ή οικισμών και αγροτεμάχια. Θα επιβάλλεται αυτοτελώς σε κάθε ακίνητο και θα υπολογίζεται επί των επιφανειών ως εξής:

Κτίρια: Ο συντελεστής του βασικού φόρου θα κυμαίνεται από 2 έως 13 ευρώ ανά τ.μ., ανάλογα με την τιμή ζώνης στην οποία βρίσκεται κάθε ακίνητο. Συνολικά προβλέπονται 12 φορολογικά κλιμάκια. Για τα κτίρια ειδικών συνθηκών (διατηρητέα, υπό απαλλοτρίωση κ.λπ.) προβλέπεται μειωτικός συντελεστής ο οποίος θα περιορίζει τον τελικό φόρο έως 60%. Για τα ημιτελή μη ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα προβλέπεται μειωτικός συντελεστής 0,4. Οι βοηθητικοί χώροι για κάθε είδους κτίριο θα φορολογούνται με το 10% του κανονικού συντελεστή βασικού φόρου. Απαλλάσσονται πλήρως από τον φόρο τα γεωργικά και κτηνοτροφικά κτίσματα (μαντριά, στάνες, στάβλοι, κοτέτσια, θερμοκήπια, χώροι αποθήκευσης προϊόντων φυτικής παραγωγής κ.λπ.).

Οικόπεδα εντός σχεδίου ή οικισμών: Ο βασικός φόρος θα κυμαίνεται από 3 ευρώ το στρέμμα έως 9.000 ευρώ το στρέμμα σε 25 κλιμάκια. Υπολογίζεται ότι θα είναι χαμηλότερος από 70% έως 90% σε σχέση με το αρχικό σχέδιο που είχε δοθεί σε δημόσια διαβούλευση.

Αγροτεμάχια, αγροί, βοσκότοποι και λοιπές εκτάσεις γης εκτός σχεδίων πόλεων ή οικισμών: Ο βασικός φόρος ορίζεται στο 1 ευρώ ανά στρέμμα. Προβλέπεται επίσης συντελεστής θέσης κλιμακούμενος από 1 έως 3, συντελεστής άρδευσης 1,1, συντελεστής χρήσης 0,1 για τις δασικές εκτάσεις, 0,5 για τους βοσκοτόπους, 2 για τις καλλιέργειες κάθε είδους, 5 για τα λατομεία. Για τις εκτάσεις που περιλαμβάνουν και κατοικία εξοχική ή κύρια άνω των 150 τετραγωνικών μέτρων, θα εφαρμόζεται συντελεστής κατοικίας 5.

2. Συμπληρωματικός φόρος. Θα επιβάλλεται στο σύνολο της αξίας των κτισμάτων και των εντός σχεδίου ή οικισμών οικοπέδων με αφορολόγητο όριο και προοδευτική κλίμακα. Το αφορολόγητο όριο θα είναι αυξημένο στις 300.000 ευρώ από 200.000 ευρώ που ισχύει σήμερα στον ΦΑΠ. Οι συντελεστές θα ξεκινούν από 0,1% για ακίνητα συνολικής αξίας πάνω από το αφορολόγητο όριο των 300.000 ευρώ και θα φθάνουν το 1% για περιουσίες αξίας άνω του 1.000.000 ευρώ.

Το σχέδιο νόμου για τα ακίνητα θα προβλέπει επίσης εκπτώσεις για τους ανέργους και τους αναπήρους εφόσον πληρούνται συγκεκριμένα εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια. Ο νέος φόρος ιδιοκτησίας ακινήτων θα καταβληθεί σε έξι μηνιαίες δόσεις από τον Ιούλιο του 2014.

Σε επιστροφή των φόρων σε όσους «τακτοποίησαν» αυθαίρετους χώρους σε πρώτη κατοικία προχωρεί το υπουργείο Οικονομικών, αλλά σε διάστημα τριετίας από την ημερομηνία καταβολής. Αυτό θα γίνει, ύστερα από αίτηση του υπόχρεου, και εντός τριετίας από την ημερομηνία καταβολής. Η απαλλαγή από τους φόρους μεταβίβασης ακινήτου χορηγείται εφόσον έχει περαιωθεί η διαδικασία καταβολής του ειδικού προστίμου ή έχει καταβληθεί ποσοστό 30% του συνολικού ποσού προστίμου ή του σχετικού παραβόλου. Για την πιστοποίηση της χρήσης του χώρου προκειμένου να χορηγηθεί η απαλλαγή της πρώτης κατοικίας, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η τεχνική έκθεση του μηχανικού, η οποία είναι αναπόσπαστο μέρος της βεβαίωσης περαίωσης της διαδικασίας υπαγωγής στη ρύθμιση και στην οποία περιγράφεται με σαφήνεια ο δηλούμενος χώρος με τη χρήση που έχει. Σύμφωνα με εγκύκλιο του υπουργείου Οικονομικών, οι ιδιοκτήτες ακινήτων που έχουν υπαχθεί στις διατάξεις του ν. 4178/2013 περί αυθαιρέτων, έχουν τώρα το δικαίωμα να πάρουν πίσω τυχόν επιπλέον φόρους μεταβίβασης που πλήρωσαν κατά την απόκτηση των κατοικιών, εφόσον είχαν ενταχθεί στις ρυθμίσεις περί απαλλαγής λόγω πρώτης κατοικίας. Συγκεκριμένα, διευκρινίζεται ότι οι «τακτοποιημένοι» χώροι θα έχουν απαλλαγή από τους φόρους μεταβίβασης ακινήτου, κληρονομιών και γονικών παροχών για την απόκτηση πρώτης κατοικίας. Στην περίπτωση όπου έχουν καταβληθεί τέτοιου είδους φόροι, Σημειώνεται ότι για όλους τους χώρους τόσο σε υπόγειες στάθμες όσο και σε εσωτερικούς χώρους και σοφίτες, κατά τον υπολογισμό της φορολογητέας αξίας εφαρμόζεται μειωτικός συντελεστής 50%, επί του αντίστοιχου εντύπου χώρου χρήσης κατοικίας (έντυπα 1, Κ1 και Κ2 κατά περίπτωση).

Μια παγίδα ο νέος κώδικας φορολογίας εισοδήματος (ΚΦΕ), ο οποίος πρόκειται να τεθεί σε εφαρμογή από την Πρωτοχρονιά. Είναι η ρητή πρόβλεψη του νέου ΚΦΕ ότι για τον υπολογισμό του πόθεν έσχες στην αγορά ακινήτων, καταβαλλόμενο τίμημα θεωρείται η αντικειμενική αξία. Η παγίδα αυτή στήνεται από την αρχή του νέου έτους καθώς θα εφαρμόζεται πλέον πόθεν έσχες και για τις αγορές ακινήτων. Οι όποιες μεταβιβάσεις ακινήτων σήμερα γίνονται κατά κανόνα σε τιμές έως και 50% χαμηλότερες από τις αντικειμενικές. Με βάση όσα ορίζει όμως ο νέος Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος ο αγοραστής του ακινήτου θα κληθεί να δηλώσει στη φορολογική του δήλωση ως τίμημα την υψηλή αντικειμενική αξία, κινδυνεύοντας έτσι να πιαστεί στην τσιμπίδα του τεκμηρίου απόκτησης περιουσιακού στοιχείου και να πληρώσει πρόσθετο φόρο εισοδήματος. Και μάλιστα για εισόδημα που δεν απέκτησε ποτέ. Έμπειροι φοροτεχνικοί τονίζουν ότι και στον υφιστάμενο κώδικα φορολογίας εισοδήματος προβλέπεται ως τίμημα αγοράς η αντικειμενική αξία και ότι αυτό έχει οδηγήσει σε δικαστικές περιπέτειες όσους έχουν αμφισβητήσει τη σχετική διάταξη. Σημειώνουν παράλληλα ότι υπάρχει νομολογία που ορίζει ότι το τίμημα είναι το πραγματικά καταβαλλόμενο και όχι η αντικειμενική αξία. Παρά το γεγονός αυτό, όμως, η διάταξη του προηγούμενου ΚΦΕ για το τίμημα των ακινήτων μεταφέρθηκε αυτούσια στο νέο κώδικα φορολογίας εισοδήματος δημιουργώντας έτσι το υπόβαθρο για φορολογικές αδικίες και νέες δικαστικές περιπέτειες όσων την αμφισβητήσουν.

Κανονικά θα ισχύουν οι απαλλαγές από το φόρο μεταβίβασης και κληρονομιάς "τακτοποιημένοι" χώροι, σύμφωνα με εγκύκλιο του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων . Ειδικότερα, δόθηκε η διευκρίνιση ότι η απαλλαγή από τους φόρους μεταβίβασης ακινήτου, κληρονομιών και γονικών παροχών, για την απόκτηση πρώτης κατοικίας, χορηγείται και για τους χώρους που έχουν υπαχθεί στις διατάξεις του ν. 4178/2013 για τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων. Προϋπόθεση είναι να έχει περαιωθεί η διαδικασία καταβολής του ειδικού προστίμου ή να έχει καταβληθεί ποσοστό 30% του συνολικού ποσού προστίμου ή του σχετικού παραβόλου. Για την πιστοποίηση της χρήσης του χώρου, προκειμένου να χορηγηθεί η απαλλαγή της πρώτης κατοικίας, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η τεχνική έκθεση του μηχανικού, η οποία είναι αναπόσπαστο μέρος της βεβαίωσης περαίωσης της διαδικασίας υπαγωγής στη ρύθμιση και στην οποία περιγράφεται με σαφήνεια ο δηλούμενος χώρος με τη χρήση που έχει. Σε περιπτώσεις όπως υπόγειες στάθμες και εσωτερικοί χώροι και σοφίτες, κατά τον υπολογισμό της φορολογητέας αξίας, εφαρμόζεται μειωτικός συντελεστής 50%, επί του αντίστοιχου εντύπου χώρου χρήσης κατοικίας (έντυπα 1, Κ1 και Κ2 κατά περίπτωση). Τέλος ο φόρος μεταβίβασης κληρονομιών ή γονικών παροχών, ο οποίος καταβλήθηκε για την αξία ρυθμισθέντων χώρων κατά την υποβολή δηλώσεων, που υπήχθησαν στις διατάξεις της απαλλαγής πρώτης κατοικίας, μπορεί να επιστραφεί ως αχρεώστητα καταβληθείς εντός τριετίας από την ημερομηνία καταβολής, μετά από σχετική αίτηση του υπόχρεου.