Το τεκμήριο διαβίωσης για τις κατοικίες ενεργοποιείται από το πρώτο τετραγωνικό μέτρο και αφορά όχι μόνο όσους κατοικούν σε ιδιόκτητη κατοικία ή έχουν δευτερεύουσα ή εξοχική κατοικία. Αφορά και αυτούς που ζουν σε μισθωμένη κατοικία ή τους έχει παραχωρηθεί δωρεάν, αφού συνηθίζεται πολλοί γονείς να παραχωρούν την κατοικία τους στα παιδιά τους ή το αντίστροφο τα παιδιά στους γονείς.

Το τεκμήριο προκύπτει με βάση τα τετραγωνικά μέτρα της ιδιοκατοικούμενης ή της μισθωμένης ή της δωρεάν παραχωρούμενης κύριας κατοικίας. Συγκεκριμένα υπολογίζεται κλιμακωτά με βάση την επιφάνειά της ως ακολούθως: μέχρι και 80 τετραγωνικά μέτρα κύριων χώρων αυτής, με 40 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο, από 81 μέχρι και 120 τετραγωνικά μέτρα κύριων χώρων αυτής, με 65 ευρώ το τ.μ., από 121 μέχρι και 200 τετραγωνικά μέτρα κύριων χώρων αυτής, με 110 ευρώ το τ.μ., από 201 έως 300 τετραγωνικά μέτρα κύριων χώρων αυτής, με 200 ευρώ το τ.μ., και από 301 τετραγωνικά μέτρα κύριων χώρων αυτής, με 400 ευρώ το τ.μ.

Για τον υπολογισμό της ετήσιας αντικειμενικής δαπάνης των βοηθητικών χώρων της κύριας κατοικίας ορίζεται ποσό 40 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο, ανεξάρτητα από το μέγεθος της επιφάνειας. Ως βοηθητικοί χώροι σε περίπτωση πολυκατοικίας θεωρείται ο ανεξάρτητος χώρος της αποθήκης ή του γκαράζ μέσα στην ίδια οικοδομή, ενώ στην περίπτωση μονοκατοικίας η αποθήκη, ο χώρος στάθμευσης, το λεβητοστάσιο, η αποθήκη καυσίμων, το κλιμακοστάσιο εφόσον οι χώροι αυτοί βρίσκονται σε λειτουργική ενότητα με αυτή και δεν είναι κοινόχρηστοι. Τεκμήρια για ιδιοκτήτες και ενοικιαστές Οι φορολογούμενοι θα πρέπει να γνωρίζουν ακόμη ότι:

1 Για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με τιμή ζώνης, από 2.800 έως 4.999 ευρώ το τ.μ., τα ποσά προσαυξάνονται κατά 40% και για περιοχές με τιμή ζώνης από 5.000 ευρώ και άνω το τ.μ., κατά 70%.

2 Οταν υπάρχει μονοκατοικία τα ποσά προσαυξάνονται κατά 20%.

3 Το τεκμήριο διαβίωσης σε μια κατοικία το έχει αυτός που τη χρησιμοποιεί, είτε αυτή η κατοικία είναι ιδιόκτητη είτε είναι μισθωμένη είτε του έχει παραχωρηθεί δωρεάν.

4 Αν η κατοικία μισθώνεται ορισμένους μήνες μέσα στο έτος, το ετήσιο τεκμήριο διαβίωσης επιμερίζεται με βάση τους μήνες που διαρκεί η μίσθωση. Παράδειγμα: Φορολογούμενος διαμένει σε μισθωμένη κατοικία από την 1η Απριλίου μέχρι και την 31η Δεκεμβρίου. Το συνολικό ετήσιο τεκμήριο της κατοικίας αυτής είναι 5.000 ευρώ. Το τεκμήριο διαβίωσης που θα βαρύνει το φορολογούμενο είναι 3.750 ευρώ και προκύπτει ως ακολούθως: 5.000 Χ 9=3.750.

5 Δεν υπολογίζεται τεκμήριο διαβίωσης στις περιπτώσεις των κενών κατοικιών. Προκειμένου για κατοικίες που παραμένουν κενές για διάστημα μεγαλύτερο των έξι μηνών, απαιτείται η προσκόμιση φωτοαντίγραφων λογαριασμών της Δ.Ε.Η. ή οποιοδήποτε άλλο στοιχείο (π.χ. λογαριασμοί ύδρευσης, κοινοχρήστων κ.λπ.) από το οποίο να αποδεικνύεται ότι το ακίνητο ήταν κενό για όλο το υπόψη διάστημα.

6 Δεν υπολογίζεται τεκμήριο διαβίωσης για δευτερεύουσες κατοικίες που μισθώνουν μόνιμοι κάτοικοι εξωτερικού για τουριστικούς λόγους.

7 Σε περίπτωση συνιδιοκτησίας του ακινήτου, το τεκμήριο διαβίωσης θα υπολογίζεται με βάση τη συνολική επιφάνεια της κατοικίας και στη συνέχεια θα γίνεται ο επιμερισμός της, μεταξύ των συνιδιοκτητών, με βάση τα ποσοστά συνιδιοκτησίας τους. Διευκρινίζεται ότι σε περίπτωση συνιδιοκτησίας μιας κατοικίας (π.χ. από δύο συνιδιοκτήτες όπου ο ένας έχει παραχωρήσει το ποσοστό ιδιοκτησίας του στον άλλο προκειμένου ο τελευταίος να χρησιμοποιήσει την κατοικία στο σύνολό της), το τεκμήριο διαβίωσης που προκύπτει από τη συνολική επιφάνεια της κατοικίας θα βαρύνει τον ιδιοκτήτη που χρησιμοποιεί την κατοικία αυτή.

8 Για την κατοικία των φοιτητών - σπουδαστών σε άλλη πόλη υπολογίζεται τεκμήριο διαβίωσης. Ειδικότερα υπολογίζεται τεκμήριο ως δευτερεύουσα κατοικία του γονέα ο οποίος, ως συνήθως, εμφανίζεται ως ενοικιαστής στο σχετικό μισθωτήριο συμβόλαιο.

9 Σε περίπτωση φιλοξενίας ο φιλοξενούμενος δεν βαρύνεται με τεκμήριο διαβίωσης έστω και αν είναι ψιλός κύριος του ακινήτου και ανεξάρτητα αν είναι συγγενικό πρόσωπο ή όχι. Το τεκμήριο διαβίωσης το έχει αυτός ο οποίος τον φιλοξενεί.

10 Αν έχει τακτοποιηθεί ημιυπαίθριος χώρος τότε για τον υπολογισμό του τεκμηρίου λαμβάνεται η επιφάνεια που έχει προκύψει μετά την τακτοποίηση. Αν για παράδειγμα φορολογούμενος έχει μια κατοικία με κύριους χώρους 100 τ.μ. και τακτοποιημένο ημιυπαίθριο 20 τ.μ. ως κύριο χώρο τότε στη δήλωση θα αναγράψει επιφάνεια της κατοικίας 120 τ.μ.

11 Αναγράφεται υποχρεωτικά ο αριθμός παροχής ρεύματος για τις κατοικίες είτε αυτές είναι ιδιοκατοικούμενες είτε μισθωμένες είτε δωρεάν παραχωρούμενες.

Στον πίνακα 5 του Ε1 έχουν προστεθεί νέοι κωδικοί: 231-233 και 234-236 τους οποίους θα πρέπει να συμπληρώσουν όσοι τακτοποίησαν αυθαίρετους χώρους με τον νόμο 4178/2013. Συγκεκριμένα θα δηλωθούν ξεχωριστά η επιφάνεια των κύριων χώρων που νομιμοποιήθηκαν αλλά και των αντίστοιχων βοηθητικών χώρων. Με την αναγραφή των συγκεκριμένων χώρων αυξάνεται η επιφάνεια των κατοικιών και κατά συνέπεια το τεκμήριο διαβίωσης.

Στις ελληνικές καλένδες στέλνει η τρόικα τα σχέδια του υπουργείου Οικονομικών να διορθώσει τα τραγικά λάθη που έχει κάνει στο τελευταίο φορολογικό νομοσχέδιο. Οι ελεγκτές διατυπώνουν ενστάσεις αναφορικά με τις αλλαγές που σχεδιάζει το οικονομικό επιτελείο, σχετικά με την εξαίρεση από το φόρο υπεραξίας των ακίνητων παλαιότητας άνω των 25 ετών, αλλά και με τη μείωση των εξοντωτικών προστίμων της εφορίας. Πολύ χαμηλά βρίσκουν τα νέα πρόστιμα οι δανειστές Πολύ χαμηλά βρίσκουν τα νέα πρόστιμα οι δανειστές Πληροφορίες αναφέρουν ότι ήδη τα τεχνικά κλιμάκια απαίτησαν από την ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών να μη γίνει καμία αλλαγή στο φόρο και να εφαρμοστεί ακριβώς όπως ψηφίστηκε (με συντελεστή 15% σε περίπτωση κέρδους από πώληση ακινήτου). Παράλληλα οι δανειστές, στο θέμα του προσδιορισμού της αρχικής αξίας του ακινήτου, ζητούν να γίνεται από τους φορολογουμένους και όχι από τους συμβολαιογράφους. Η άρνηση της τρόικας οφείλεται στο γεγονός ότι θεωρούν πως αν υπάρχουν εξαιρέσεις από το φόρο υπεραξίας, θα χαθούν σημαντικά δημόσια έσοδα. Οι δανειστές εμφανίζονται αντίθετοι και στη μείωση των προστίμων, καθώς θεωρούν ότι τα νέα πρόστιμα θα είναι πολύ χαμηλά. Οι ενστάσεις της τρόικας καθυστερούν την κατάθεση του νομοσχεδίου από το υπουργείο Οικονομικών, στο οποίο σχεδίαζε να προβλέπεται η απαλλαγή από το φόρο υπεραξίας των ακινήτων που έχουν διακρατηθεί για περισσότερα από 25 έτη, ο πληθωρισμός της αξίας κτήσης και ο υπολογισμός του φόρου με βάση μαθηματικό τύπο. Αναφορικά με τις διορθώσεις στα πρόστιμα, το υπουργείο Οικονομικών σχεδίαζε να μειώσει τα πρόστιμα από τα 2.500 για υπόχρεους με διπλογραφικά και 1.000 ευρώ για υπόχρεους με απλογραφικά βιβλία για σειρά παραβάσεων όπως η μη υποβολή δήλωσης ΦΠΑ ή η μη έκδοση αποδείξεων, σε 500 και 250 ευρώ αντίστοιχα.

«Παγωμένες» είναι εδώ και δύο μήνες οι αγοραπωλησίες ακινήτων. Οι εξωπραγματικοί φόροι, που προκύπτουν με το ισχύον σύστημα και τις εικονικές αντικειμενικές αξίες, αναγκάζουν το οικονομικό επιτελείο να διορθώσει τον νόμο με στόχο αφενός να μειωθούν οι επιβαρύνσεις, αφετέρου να διευκολυνθούν οι συμβολαιογράφοι, που έχουν αναλάβει σε σημαντικό βαθμό την εφαρμογή του νόμου. Στελέχη του ΥΠΟΙΚ αναφέρουν ότι ο φόρος υπεραξίας θα ξεκινήσει από τα τέλη Μαρτίου. Στο πολυνομοσχέδιο θα συμπεριληφθούν νέες διατάξεις που θα προβλέπουν απαλλαγή από τον φόρο υπεραξίας, με συντελεστή 15%, των πωλήσεων ακινήτων τα οποία έχουν μείνει στην κατοχή των πολιτών για διάστημα μεγαλύτερο των 25 ετών. Για τα υπόλοιπα ακίνητα, ο φόρος περιορίζεται σε συνάρτηση με τον πληθωρισμό. Αλλαγές θα επέλθουν και στον τρόπο απόδοσης του φόρου στο Δημόσιο. Οι πωλητές ακινήτων θα περνούν πρώτα από την εφορία προκειμένου να ελεγχθεί ο φόρος υπεραξίας ακινήτων που προκύπτει κατά την πώληση του ακινήτου και εν συνεχεία θα ολοκληρώνεται η συμβολαιογραφική πράξη. Ο συμβολαιογράφος θα είναι υπεύθυνος μόνο για την παρακράτηση και απόδοση του φόρου υπεραξίας. Η δήλωση υπεραξίας θα υποβάλλεται από τον πωλητή στη ΔΟΥ πριν από την υπογραφή του συμβολαίου, θα ελέγχεται, θα βεβαιώνεται ο φόρος και θα εκδίδεται η ταυτότητα οφειλής. Πάντως η ταλαιπωρία των ιδιοκτητών ακινήτων δεν φαίνεται να τελειώνει. Και αυτό, διότι το ΥΠΟΙΚ αποφάσισε περίπου 1-1,5 εκατ. ιδιοκτήτες να υποβάλουν εκ νέου το έντυπο Ε9. Εκτός από τους φορολογούμενους που το 2013 μεταβλήθηκε η περιουσιακή τους κατάσταση, υποχρέωση υποβολής του εντύπου έχουν και όσοι τακτοποίησαν ημιυπαίθριους χώρους, οι οποίοι μέχρι σήμερα δεν ήταν υποχρεωμένοι να δηλώσουν τους χώρους αυτούς παρά μόνο αν μεταβίβαζαν το ακίνητο, όσοι νομιμοποίησαν αυθαίρετα κτίσματα, όσοι έχουν αγροτικά κτίσματα τα οποία απαλλάσσονται από τον ΕΝΦΙΑ ή πληρώνουν μειωμένο φόρο. Οπως προκύπτει από ανακοίνωση του υπουργείου, οι επιφάνειες και τα κτίσματα που «τακτοποιήθηκαν» ή νομιμοποιήθηκαν πρέπει να δηλωθούν πλέον στη νέα τους κατάσταση ώστε η εικόνα του Ε9 να συμφωνεί με τις δηλώσεις των μηχανικών για την τακτοποίηση. Έντυπη

Σύμφωνα με το σχέδιο που επεξεργάζεται το υπουργείο Οικονομικών, ο φόρος θα υπολογίζεται επί του πραγματικού τιμήματος που θα αναγράφεται στο συμβόλαιο (τόσο του συμβολαίου της πώλησης όσο και της δήλωσης που υποβλήθηκε κατά την κτήση του ακινήτου) και όχι επί της αντικειμενικής αξίας. Επίσης, για τον υπολογισμό του φόρου προωθούνται και οι ακόλουθες αλλαγές:

Δεν θα επιβάλλεται φόρος στα ακίνητα που αποκτήθηκαν πριν από 25 χρόνια

Η υπεραξία (τιμή πώλησης του ακινήτου μείον την τιμή αγοράς) θα απομειώνεται με βάση έναν συντελεστή αποπληθωρισμού για τον καθορισμό του οποίου θα λαμβάνεται υπόψη ο δείκτης τιμών καταναλωτή. Ο συντελεστής αυτός θα διαφοροποιείται ανάλογα με τα χρόνια που μεσολαβούν από την απόκτηση μέχρι την πώληση του ακινήτου. Για τα ακίνητα που έχουν διακρατηθεί περισσότερα από πέντε χρόνια, από την υπεραξία -μετά και την εφαρμογή του συντελεστή απομείωσης- θα αφαιρείται και το ποσό των 25.000 ευρώ.

Για τα ακίνητα για τα οποία δεν είναι δυνατόν να βρεθεί η τιμή κτήσης, θα προβλέπεται προσέγγιση της τιμής κτήσης με βάση μαθηματικό τύπο. Στην πράξη, θα λαμβάνεται υπόψη ως βάση υπολογισμού η τιμή πώλησης η οποία και θα απομειώνεται με βάση συγκεκριμένο συντελεστή. Αυτός θα προκύπτει από ένα κλάσμα με αριθμητή τον συντελεστή τιμών της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής κατά το έτος κτήσης και παρονομαστή τον συντελεστή τιμών της ΕΛΛΣΤΑΤ κατά το έτος πώλησης. Έτσι, θα υπολογίζεται η τιμή κτήσης η οποία θα αφαιρείται από την τιμή πώλησης. Στη συνέχεια θα εφαρμόζεται και πάλι ο συντελεστής αποπληθωρισμού, και θα αφαιρείται το ποσό των 25.000 αν υπάρχει διακράτηση άνω των πέντε ετών.

Σε κάθε περίπτωση, ο φόρος υπεραξίας θα υπολογίζεται με συντελεστή 15%. Ο φόρος θα παρακρατείται από τον συμβολαιογράφο κατά την υπογραφή των συμβολαίων και θα αποδίδεται στην εφορία.