Πρόβλημα με την έγκαιρη έκδοση των εκκαθαριστικών σημειωμάτων του ΕΝΦΙΑ έχει ανακύψει εξαιτίας ελλείψεων που διαπιστώθηκαν στα πληροφοριακά στοιχεία της ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων του υπουργείου Οικονομικών. Ειδικότερα διαπιστώθηκε ότι στα έντυπα Ε9 παλαιότερων χρήσεων δεν υπήρξε πρόβλεψη για την καταχώριση ορισμένων δεδομένων απαραίτητων για τον ορθό υπολογισμό του φόρου των κτισμάτων, όπως για παράδειγμα τους έτους ανέγερσης, βάσει του οποίου προσδιορίζεται η παλαιότητα.

Για να ξεπεραστεί ο συγκεκριμένος «σκόπελος» έχει αποφασιστεί να εκδοθεί, πιθανότατα εντός της τρέχουσας εβδομάδας, υπουργική απόφαση, με την οποία οι ελλείψεις στοιχείων για τον υπολογισμό του νέου φόρου ακινήτων θα επιχειρηθεί να καλυφθούν με συγκεκριμένες «παραδοχές».

Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τον αρχικό προγραμματισμό του υπουργείου Οικονομικών η εκκαθάριση του φόρου ακινήτων θα έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί έως τις 18 Ιουνίου, ώστε να δοθεί χρόνος στους φορολογούμενους για να πληρώσουν την πρώτη από τις έξι μηνιαίες δόσεις έως το τέλος Ιουλίου. Πλέον λόγω των καθυστερήσεων η εκκαθάριση του ΕΝΦΙΑ θα ολοκληρωθεί περί τα μέσα του τρέχοντα μήνα, με αποτέλεσμα 5,5 εκατομμύρια ιδιοκτήτες ακινήτων μόλις λάβουν το ηλεκτρονικό μήνυμα για την εκκαθάριση να πρέπει να σπεύσουν άμεσα στις τράπεζες για την πληρωμή της πρώτης δόσης.

Ο νέος φόρος ακινήτων αναμένεται να φέρει στα δημόσια ταμεία τουλάχιστον 2,65 δισ. ευρώ μέχρι το τέλος του έτους. Αν και στο υπουργείο Οικονομικών δεν αποκλείουν τα έσοδα να είναι τελικά κατά πολύ υψηλότερα. Όπως λένε χαρακτηριστικά, η αντικειμενική αξία της ακίνητης περιουσίας των Ελλήνων κατά τον σχεδιασμό του φόρου είχε υποεκτιμηθεί.

Άγνωστο είναι το πότε θα εκδοθούν τα εκκαθαριστικά του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων. Η κάλυψη των ερμηνευτικών κενών για τον υπολογισμό της αξίας των ακινήτων σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει οικοδομική άδεια δεν έχει ακόμη γίνει με αποτέλεσμα να μην μπορεί να προχωρήσει και η εκκαθάριση που αρχικά είχε προγραμματιστεί για τις 18 Ιουνίου.

Στο ΥΠΟΙΚ υποστηρίζουν ότι οι προθεσμίες πληρωμής του φόρου δεν πρόκειται να αλλάξουν και η πρώτη δόση από τις έξι μηνιαίες δόσεις θα πρέπει να πληρωθεί έως το τέλος Ιουλίου.

Σημειώνεται ότι η προβλεπόμενη βεβαίωση εσόδων από τον ΕΝΦΙΑ θα ξεπεράσει τα 3 δισ. ευρώ με εκτιμώμενη είσπραξη τουλάχιστον 2,65 δισ. ευρώ. Ωστόσο, στο ΥΠΟΙΚ δεν αποκλείουν μια θετική έκπληξη με σημαντικά αυξημένα έσοδα λόγω της πολύ μεγάλης πιθανότητας υποεκτίμησης της αντικειμενικής αξίας των ακινήτων των φορολογούμενων. Υπενθυμίζεται ότι φέτος οι φορολογούμενοι καλούνται να πληρώσουν συνολικούς φόρους ακινήτων άνω των 4 δισ. ευρώ καθώς εκτός από τον ΕΝΦΙΑ έχουν ήδη πληρώσει και δυο δόσεις του χαρατσιού, αλλά και δυο δόσεις του ΦΑΠ.

Αλλαγές στον τρόπο υπολογισμού του φόρου υπεραξίας κατά τη μεταβίβαση ακινήτων φέρνει με απόφασή του ο υφυπουργός Οικονομικών Γ. Μαυραγάνης. Οι αλλαγές αυτές αφορούν σε περιπτώσεις κατεδαφιστέων κτισμάτων, αυθαίρετων κατασκευών, ημιτελών κτισμάτων και ακινήτων που προήλθαν μερικώς από ανέγερση κ.λπ. Μεταξύ άλλων, η απόφαση προβλέπει:

1. Ανακατανομή χιλιοστών. Σε περίπτωση απόκτησης οριζόντιας ή κάθετης ιδιοκτησίας και εν συνεχεία ανακατανομής χιλιοστών επί του κοινού οικοπέδου, ως χρόνος και τιμή κτήσης λογίζεται ο χρόνος και η τιμή κτήσης των οριζόντιων και κάθετων ιδιοκτησιών των οποίων ανακατανεμήθηκε το ποσοστό ιδιοκτησίας.

2. Κατεδάφιση κτίσματος. Σε περίπτωση που έχει αποκτηθεί οικόπεδο ή αγροτεμάχιο με κτίσμα και στη συνέχεια κατεδαφισθεί το κτίσμα και μεταβιβασθεί το ακάλυπτο οικόπεδο, η τιμή κτήσης του μεταβιβαζόμενου ακινήτου προσδιορίζεται με τη χρήση του Δείκτη Τιμών Κατοικιών.

3. Πολεοδομική τακτοποίηση εξ ολοκλήρου αυθαίρετης κατασκευής. Σε περίπτωση απόκτησης ακάλυπτου οικοπέδου/αγροτεμαχίου και εν συνεχεία ανέγερσης επ’ αυτού κτίσματος, χωρίς οικοδομική άδεια ανέγερσης και στη συνέχεια τακτοποίησης αυτού ως εξ ολοκλήρου αυθαιρέτου, ως τιμή κτήσης λαμβάνεται η τιμή κτήσης του ακάλυπτου οικο πέδου/αγρο τεμαχίου προσαυξημένη με συντελεστή 20%.

4. Μεταβίβαση ενιαίας οικοδομής. Σε περίπτωση μεταβίβασης ενιαίας οικοδομής, η οποία έχει ανεγερθεί με αυτεπιστασία τμηματικά με διαφορετικές άδειες, ως χρόνος κτήσης λογίζεται ο χρόνος έκδοσης της τελευταίας οικοδομικής άδειας ανέγερσης και η τιμή κτήσης προσδιορίζεται με τη χρήση του Δείκτη Τιμών Κατοικιών.

5. Μεταβίβαση ακινήτου που προήλθε μερικώς από ανέγερση. Σε περίπτωση πώλησης ακινήτου-κτίσματος, το οποίο αποκτήθηκε κατά ιδανικό μερίδιο ως οικόπεδο και ανεγέρθηκε από τον πωλητή με αυτεπιστασία είτε με το σύστημα της αντιπαροχής, και απόκτησης από το ίδιο πρόσωπο, πριν από την πώληση, έτερου ποσοστού από άλλη αιτία (επαχθή ή χαριστική), η συνολική τιμή κτήσης του μεταβιβαζόμενου κτίσματος υπολογίζεται με την αναγωγή της αξίας του ποσοστού που αποκτήθηκε από άλλη αιτία στη συνολική αξία του μεταβιβαζόμενου ακινήτου.

6. Νόμιμη προσθήκη κτίσματος. Σε περίπτωση απόκτησης οριζόντιας ή κάθετης ιδιοκτησίας με επαχθή ή χαριστική αιτία ή λόγω κληρονομικής διαδοχής και εν συνεχεία κατασκευής νόμιμης προσθήκης, ως χρόνος κτήσης του μεταβιβαζόμενου ακινήτου λαμβάνεται ο χρόνος έκδοσης της τελευταίας οικοδομικής άδειας. Η τιμή κτήσης προσδιορίζεται με τη χρήση του Δείκτη Τιμών Κατοικιών, εφόσον η επιφάνεια της προσθήκης υπερβαίνει κατά ποσοστό 75% την επιφάνεια της αρχικής ιδιοκτησίας. Σε διαφορετική περίπτωση ως τιμή κτήσης του μεταβιβαζόμενου ακινήτου λαμβάνεται αυτή της αρχικής ιδιοκτησίας.

7. Εγκριση πολεοδομικής μελέτης ή κύρωση πράξης εφαρμογής που αφορά μερική επιφάνεια του μεταβιβαζόμενου ακινήτου:

• Σε περιπτώσεις που μετά την κύρωση των οικείων πράξεων εφαρμογής μεταβιβάζονται οικόπεδα, τα οποία έχουν αποκτηθεί είτε ως οικόπεδα, είτε ως αγροτεμάχια με οποιοδήποτε τίτλο κτήσης, χρόνος κτήσης θεωρείται ο χρόνος κύρωσης της πράξης εφαρμογής.

• Σε περιπτώσεις που μετά την έγκριση πολεοδομικής μελέτης ή την έκδοση της αντίστοιχης διοικητικής πράξης καθορισμού των ορίων οικισμού μεταβιβάζονται οικόπεδα, τα οποία έχουν αποκτηθεί είτε ως οικόπεδα, είτε ως αγροτεμάχια με οποιοδήποτε τίτλο κτήσης, χρόνος κτήσης θεωρείται ο χρόνος έγκρισης της πολεοδομικής μελέτης ή έκδοσης της αντίστοιχης διοικητικής πράξης καθορισμού των ορίων οικισμού.

Ιδιαίτερο προβληματισμό προκαλεί στο οικονομικό επιτελείο το «μπαράζ» προσφυγών που αμφισβητούν την υπερφορολόγηση των ακινήτων τα τελευταία χρόνια, καθώς οι σχετικοί φόροι βασίζονται σε «φουσκωμένες» αντικειμενικές αξίες που αδιαφορούν για την καθίζηση της αγοράς, λόγω της οικονομικής κρίσης.

Σε «πιλοτικές δίκες» οδηγούνται περιπτώσεις οριακές, όπου οι τιμές μοιάζουν εξωπραγματικές και η φορολόγηση ισοδυναμεί ουσιαστικά με δήμευση ακίνητης περιουσίας. Hδη υποθέσεις παραπέμπονται σε μεγαλύτερες συνθέσεις με ιδιαίτερο προβληματισμό για το «φούσκωμα.

Ανησυχία έχει το Δημόσιο και για τις fast track επενδύσεις, την ιδιωτικοποίηση κρατικών φορέων, την αξιοποίηση ακινήτων μέσω του ΤΑΙΠΕΔ, καθώς εκκρεμεί «μπαράζ» αγωγών για σχετικές επιλογές του ΤΑΙΠΕΔ σε όλη τη χώρα.

Ωστόσο, οι προσφυγές που εκκρεμούν στα δικαστήρια από πολίτες που επλήγησαν ανεπανόρθωτα τα τελευταία έτη έχουν πάρει τη μορφή χιονοστιβάδας και εφόσον συνεχιστεί -έστω και εν μέρει- η δικαστική αμφισβήτηση των μνημονιακών μέτρων -και δεν αποδειχθεί πρόσκαιρη- η κυβέρνηση μπορεί να βρεθεί μπροστά στην υποχρέωση καταβολής υπέρογκων ποσών.