Στην κατεδάφιση περίπου 5.000 αυθαιρέτων είναι έτοιμη να προχωρήσει η κυβέρνηση, ίσως και εντός του επόμενου μήνα. Το σχέδιο κατεδάφισης αφορά αυθαίρετα κτίσματα σε όλη τη χώρα, για τα οποία υπάρχουν τελεσίδικες αποφάσεις και οι ιδιοκτήτες τους έχουν εξαντλήσει όλα τα ένδικα μέσα που μπορούν να επικαλεστούν. Σύμφωνα με τον «Επενδυτή», φιλοδοξία της κυβέρνησης είναι οι μπουλντόζες να πιάσουν δουλειά από τον Ιούλιο, με στόχο η διαδικασία να ολοκληρωθεί σε λίγους μήνες. Τα χρήματα για την εκτέλεση του σχεδίου κατεδαφίσεων θα προέλθουν από το «Πράσινο Ταμείο» και θα φτάσουν, σύμφωνα με πληροφορίες, το ένα εκατομμύριο ευρώ.

Οι ρυθμίσεις του ΥΠΕΚΑ για την «τράπεζα γης» δημιουργούν ένα ηλεκτρονικό σύστημα που θα υπολογίζει με αυτόματο τρόπο την αξία των οικοπέδων των οικοδομικών συνεταιρισμών και θα επιτρέπει την ανταλλαγή τους με καθαρές εκτάσεις, καθώς και τη μεταφορά συντελεστή δόμησης. Με μαθηματικό τύπο και αυτόματο τρόπο, μέσω ηλεκτρονικού συστήματος, θα γίνεται ο υπολογισμός της αξίας των οικοπέδων, που θα ανταλλάσσουν οι οικοδομικοί συνεταιρισμοί και οι εταιρείες ιδιωτικής πολεοδόμησης με δημόσιες εκτάσεις, στο πλαίσιο της λειτουργίας της «τράπεζας γης». Ο νέος θεσμός, που καθιερώνει το υπουργείο Περιβάλλοντος από το ερχόμενο φθινόπωρο, θα δώσει τη δυνατότητα σε εκατοντάδες χιλιάδες ιδιοκτήτες οικοδομικών συνεταιρισμών, που έχουν τίτλους ιδιοκτησίας, μέσω της ανταλλαγής οικοπέδων να αποκτήσουν δυνατότητα δόμησης σε νέες καθαρές μη δασικές εκτάσεις. Ταυτοχρόνως, επίσης μέσω της «τράπεζας γης», με τη μέθοδο της μεταφοράς συντελεστή δόμησης θα μπορούν να αποζημιώνονται και απλοί ιδιώτες για πολεοδομικά δικαιώματα που παραχωρούν από διατηρητέα κτήρια, ρυμοτομούμενα οικόπεδα, αλλά και για την απόσυρση παλαιών ακινήτων, προκειμένου να γίνονται αστικές αναπλάσεις, σε πυκνοδομημένες και υποβαθμισμένες περιοχές.

Παγίδα για τους ιδιοκτήτες θα αποτελέσει και η περίφημη ηλεκτρονική ταυτότητα του κτιριου. Η εφαρμογή τουμέτρου θα γίνει ως εξής:

1 Αμέσα, από την έναρξη εφαρμογής του θεσμού:

α) Για όλα τα ακίνητα, παλαιά και νέα, προκειμένου να μεταβιβαστούν. Η πρόβλεψη που ισχύει σήμερα, ότι για τις μεταβιβάσεις ακινήτων είναι υποχρεωτική τεχνική έκθεση του μηχανικού και η έκδοση πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης του ακινήτου, θα ενσωματωθεί σε μία πράξη, που μαζί με όλα τα άλλα στοιχεία θα περιλαμβάνεται στην ταυτότητα του ακινήτου.

β) Για όλες τις νέες οικοδομές. Η υποχρέωση δημιουργίας της «ηλεκτρονικής ταυτότητας του κτηρίου» θα αρχίζει με την ολοκλήρωση των εργασιών τοιχοποιίας και θα ολοκληρώνεται εντός είκοσι ημερών από τη σύνδεση του ακινήτου με τα δίκτυα κοινής ωφέλειας (ηλεκτρικό, νερό, τηλέφωνο κ.λπ).

γ) Για τους χιλιάδες ιδιοκτήτες αυθαιρέτων που αναμένεται να υπαχθούν στις ρυθμίσεις του νέου νόμου του ΥΠΕΚΑ, καθώς η «ηλεκτρονική ταυτότητα του κτηρίου» θα είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη νομιμοποίηση όλων των αυθαιρέτων που ανεγέρθηκαν πριν απότο 1983.

2 Εντός 5ετίας για τους 1.250.000 ιδιοκτήτες που έχουν ήδη ενταχθεί στις ρυθμίσεις νομιμοποίησης του υπουργείου Περιβάλλοντος. Συγκεκριμένα:

α) Οι 750.000 ιδιοκτήτες ακινήτων που έχουν υπαχθεί στις ρυθμίσεις του νόμου 3843/2010 για την τακτοποίηση ημιυπαίθριων χώρων, υπερβάσεις δόμησης και αλλαγές χρήσης και

β) οι 500.000 ιδιοκτήτες ακινήτων που έχουν υπαχθεί στις ρυθμίσεις του νόμου 4014/2011 για την τακτοποίηση αυθαιρέτων.

Και στις δύο αυτές περιπτώσεις η έκδοση της «ηλεκτρονικής ταυτότητας» θα είναι προϋπόθεση για δικαιοπραξίες επί του ακινήτου. Επίσης όσα ακίνητα έχουν ανεγερθεί από το 1981 έως το 2011 και η τακτοποίησή τους αφορά πολεοδομικές παραβάσεις μέχρι 40% στην κάλυψη και μέχρι 20% στο ύψος - σε σχέση με όσα προβλέπονται από την οικοδομική άδεια, η έκδοση της ταυτότητας θα είναι υποχρεωτική για την οριστική νομιμοποίηση κλεισμένων χώρων, ώστε να μην παραμείνουν στο καθεστώς της τακτοποίησης για 40 χρόνια. Το υπουργείο διευκρινίζει σχετικά ότι όλα τα στοιχεία που υποβάλλονται στο πληροφοριακό σύστημα των αυθαιρέτων τροφοδοτούν αυτομάτως το πληροφοριακό σύστημα της ταυτότητας του κτηρίου και δεν θα χρειάζεται επανυποβολή.

3 Εντός δεκαετίας, δηλαδή μέχρι το 2023, για όλους τους ιδιοκτήτες ακινήτων, τόσο για τα δημόσια όσο και για τα ιδιωτικά κτήρια. Παράλληλα θα ισχύει υποχρέωση περιοδικών ελέγχων ανά 8 έως 15 χρόνια, ανάλογα με την κατηγορία του κτηρίου.

Η ιστορία της αυθαίρετης δόµησης στην Ελλάδα είναι τόσο µακρά όσο τουλάχιστον και η ύπαρξη του νέου ελληνικού κράτους, αν και στην πραγµατικότητα ολοκληρωµένη νοµοθεσία δόµησης έχουµε µετά το 1922. Η αυθαίρετη δόµηση αναπτύχθηκε σε µεγάλους ιστορικούς κύκλους και µε πολύ διαφορετικά κοινωνικά χαρακτηριστικά και τυπολογία χωρικής ανάπτυξης.

Ο πρώτος µεγάλος κύκλος, κυρίως στα χρόνια µετά τον πόλεµο (1950-60) περιλαµβάνει την ανάπτυξη των αυτογενών λαϊκών οικισµών σε αποµακρυσµένες και συχνά δύσβατες περιοχές, όπως η περίπτωση του Περάµατος, των Μετεώρων στη Θεσσαλονίκη κ.λπ., καθώς και στις παρυφές ή κατ' επέκταση περιοχών µε εργατικές - προσφυγικές κατοικίες (Καισαριανή, Δραπετσώνα κ.ά.). Είναι µια πρακτική που τη γεννά η παντελής έλλειψη κοινωνικών πολιτικών στέγης για τους βίαια αστικοποιηµένους αγροτικούς πληθυσµούς που συρρέουν στα αστικά κέντρα για λόγους επιβίωσης. Και είναι µια πρακτική που παράγει χώρο µε µέτρο την ανάγκη.

Ο δεύτερος κύκλος που έχει ως αφετηρία του τη νοµοθεσία για την τοποθέτηση «λυοµένων» σε εκτός σχεδίου περιοχές αναπτύσσεται αρχικά στη χουντική επταετία και αφορά κυρίως στη λαϊκή δεύτερη κατοικία.

Ο τρίτος κύκλος που διογκώνεται από τη δεκαετία του 1980 «αξιοποιώντας» κατά τ' άλλα ενδιαφέρουσες αλλαγές που έφερε ο ΓΟΚ του 1985 (ηµιυπαίθριοι, τρόπος ρευµατοδότησης κ.λπ.) φτάνει ως σήµερα και περιλαµβάνει µια γενικευµένη εξάπλωση της αυθαίρετης δόµησης που πολύ συχνά αφορά µεσαία και ανώτερα στρώµατα και έχει στόχο την κερδοσκοπία στη γη, την αύξηση της γαιπροσόδου και την «επιδεικτική» ανάδειξη πλούτου και κοινωνικής θέσης. Κοινό χαρακτηριστικό όλων των παραπάνω κατηγοριών είναι η «οµηρία» τους αλλά σπανιότερα και η σχέση τους µε ένα πελατειακό κράτος που χρησιµοποιεί τους νοµιµοποιητικούς µηχανισµούς ως «παροχές», πολύ συχνά εύγλωττα σε προεκλογικές περιόδους ή σε περιόδους κοινωνικών εντάσεων.

Ωστόσο οι νοµιµοποιητικοί µηχανισµοί (νόµοι και διατάγµατα) από το Νόµο 720/77 του Στέφανου Μάνου ως σήµερα έχουν σηµαντικές διαφοροποιήσεις τόσο ως προς τον τρόπο που συντάχθηκαν όσο και ως προς τον πραγµατικό τους στόχο, παρότι σε όλες τις περιπτώσεις απέτυχαν και συνεχίζουν να αποτυγχάνουν στο να ελέγξουν την αυθαίρετη δόµηση και να προστατεύσουν το περιβάλλον.

Ο 1337/83 νόµος Τρίτση –ο πιο ολοκληρωµένος ως προς τα κριτήρια και την αξιολόγηση των αυθαιρέτων διατυπώθηκε ως κοµµάτι µιας συνολικότερης πολεοδοµικής και χωρικής ανασυγκρότησης γι' αυτό και αποτέλεσε για πολλά χρόνια ένα αξιόπιστο εργαλείο που όµως δεν πλαισιώθηκε τελικά µε την ολοκλήρωση των σχεδιαζόµενων χωρικών παρεµβάσεων και επιλογών. Αντίθετα ο πρόσφατος νόµος 4014/11 (που πρόσφατα κρίθηκε από το Συµβούλιο της Επικρατείας και αντισυνταγµατικός) δεν υπήρξε τίποτε περισσότερο από ένας εισπρακτικός µηχανισµός. Ο νόµος αυτός, που από την αρχή καταγγέλθηκε από το µεγαλύτερο µέρος του επιστηµονικού και επαγγελµατικού χώρου των µηχανικών ως καταστροφικός, στην πράξη ενθάρρυνε τη δηµιουργία µιας τέταρτης πρόσφατης γενιάς αυθαιρέτων. Η ιστορία την πρώτη φορά γράφεται σαν τραγωδία και τη δεύτερη σαν αθλιότητα Σήµερα η κυβέρνηση ετοιµάζεται να καταθέσει έναν ακόµα νόµο, για µια ακόµα φορά έξω από κάθε πλαίσιο χωρικού σχεδιασµού, διατηρώντας τη συνθήκη οµηρίας των αυθαιρετούχων αφού µιλά για εξαιρέσεις από κατεδάφιση για τριάντα χρόνια. Ταυτόχρονα:

• Νοµιµοποιεί συλλήβδην όλα τα προ του 1975 αυθαίρετα κτίσµατα έναντι 500 ευρώ!!!

• Επιτρέπει τις δικαιοπραξίες επί αυθαιρέτων σε προστατευόµενες περιοχές (παραδοσιακοί οικισµοί, αρχαιολογικοί χώροι, παράκτιες ζώνες κ.λπ.) εφόσον επιτρεπόταν η εκτέλεση οικοδοµικών εργασιών κατά το χρόνο δηµιουργίας τους χωρίς να εξετάζει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την εγκατάστασή τους. • Επιτρέπει την άτυπη κατάτµηση σε εκτός σχεδίου περιοχές.

• Δηµιουργεί ένα διάτρητο και ανοιχτό σε νέους πελατειακούς χειρισµούς πλαίσιο µορφολογικής και αισθητικής (!;) ένταξης των αυθαιρέτων!!!!

• Εξαιρεί τα αυθαίρετα του δηµοσίου και των ΟΤΑ, ακόµα και αυτά που διατίθενται σε εµπορική εκµετάλλευση (όπως π.χ. κατασκευές σε χιονοδροµικά κέντρα, µαρίνες κ.λπ.) από πρόστιµα! • Διατηρεί θολό το πεδίο της πρόνοιας διατήρησης του περιβαλλοντικού ισοζύγιου καθώς και της αξιοποίησης των πόρων του «πράσινου» ταµείου που προέρχονται από τις τακτοποιήσεις.

• Και για µια ακόµη φορά µεταφέρει το βάρος της ευταξίας στους µηχανικούς θεσπίζοντας βαρύτατες ποινές για «ανακριβείς» βεβαιώσεις ενώ αφήνει το όλο σύστηµα διάτρητο µέσα από την απουσία πρόσφατων αεροφωτογραφιών, κτηµατολογίου κ.λπ.