Αναδρομικό ΕΝΦΙΑ μέχρι και πέντε ετών θα κληθούν να πληρώσουν οι ιδιοκτήτες ακινήτων που διόρθωσαν τα τετραγωνικά των ακινήτων τους στους δήμους ή τακτοποίησαν ημιυπαίθριους και αυθαίρετους χώρους. Μετά την υποβολή των διορθώσεων στα τετραγωνικά των ακινήτων που έγιναν στην ηλεκτρονική πλατφόρμα της ΚΕΔΕ ή τους δήμους έρχεται η ώρα των τροποποιητικών δηλώσεων στοιχείων ακινήτων Ε9.

Οι φορολογούμενοι που νομιμοποίησαν ημιυπαίθριους χώρους και αυθαίρετες επιφάνειες θα πρέπει να ενημερώσουν και την εφορία για τις αλλαγές που έχουν επέλθει στην εικόνα της περιουσιακής τους κατάστασης.Μετά την ηλεκτρονική υποβολή διορθωτικής δήλωσης για ένα ή περισσότερα έτη θα εκδοθεί νέο εκκαθαριστικό για τον ΕΝΦΙΑ, ο οποίος υπολογίζεται αναδρομικά και μπορεί να πάει πίσω στον χρόνο για πέντε χρόνια.

Αν για παράδειγμα δηλωθούν στο Ε9 τα τετραγωνικά μέτρα ημιυπαίθριου χώρου ο οποίος τακτοποιήθηκε το 2011, αναζητείται αναδρομικός ΕΝΦΙΑ για όλη την περίοδο από το 2015 και μετά.Η αναδρομικότητα υπολογίζεται για τα έτη για τα οποία ο ΕΝΦΙΑ υπολογιζόταν σε λιγότερα τετραγωνικά. Δηλαδή, αν το ακίνητο είναι στην κατοχή του τωρινού ιδιοκτήτη από το 2018, θα πληρώσει αναδρομικό ΕΝΦΙΑ για τα επιπλέον τετραγωνικά για τρία έτη. Σύμφωνα με τα Νέα ο ΕΝΦΙΑ θα υπολογιστεί αυξημένος τόσο για φέτος όσο και για όσα χρόνια στο παρελθόν το εμβαδόν των ακινήτων ήταν μικρότερο εκείνου που δηλώθηκε στην πλατφόρμα της ΚΕΔΕ. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο τον Σεπτέμβριο υποβλήθηκαν περισσότερες από 200.000 δηλώσεις για ρύθμιση αυθαίρετων κτισμάτων και αυθαίρετων επιφανειών.

Προσφάτως ο υπουργός Οικονομικών σε  τηλεοπτική του συνέντευξη για τον χρόνο αλλαγής των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων, υποστήριξε ότι αυτό θα γίνει μέσα στο 2021 εφόσον βέβαια οι συνθήκες με την πανδημία το επιτρέψουν.Το πιθανότερο -αν όχι βέβαιο- είναι ότι η αλλαγή των αντικειμενικών αξιών θα συνδυαστεί και με αλλαγή στους συντελεστές υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ.

Η πρώτη αλλαγή αφορά στην αύξηση των εκπτωτικών συντελεστών του φόρου κατοχής ακινήτων –από 10% έως 30% που είναι σήμερα σε 10-50%- και η δεύτερη στην ενδεχόμενη κατάργηση του συμπληρωματικού φόρου που επιβαρύνει όσους ιδιοκτήτες έχουν ατομική περιουσία άνω των 250.000 ευρώ.

Αυτή η αλλαγή, την οποία άφησε ανοιχτή και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, συνδέεται και με την επικείμενη μεταρρύθμιση για μεταφορά του φόρου κατοχής ακινήτων στους δήμους. Το δεδομένο είναι ότι εκατομμύρια φορολογούμενοι μέσα στο 2021 θα πληρώσουν σαφώς λιγότερο ΕΝΦΙΑ. Ειδικά όσοι έχουν ακίνητα σε περιοχές όπου δεν θα υπάρξει αύξηση της τιμής ζώνης ή όσοι έχουν ακίνητα σε περιοχές όπου η ανατίμηση δεν θα ξεπερνά το 10-20%, μπορούν να είναι από τώρα σίγουροι ότι το εκκαθαριστικό της επόμενης χρονιάς θα είναι λιγότερο "φουσκώμενο" σε σχέση με το αντίστοιχο φετινό.

Ουσιαστικά, τρεις κατηγορίες φορολογουμένων θα δουν σίγουρα μειωμένο ΕΝΦΙΑ

1. Η πρώτη ομάδα, περιλαμβάνει τους ιδιοκτήτες ακινήτων σε περιοχές όπου θα υπάρξει μείωση της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου. Αυτή η ομάδα θα είναι διπλά κερδισμένη καθώς θα ωφεληθεί διπλά καθώς θα κερδίσει και από τη μείωση του συντελεστή φορολόγησης και από τη μείωση της φορολογητέας ύλης δηλαδή της αξίας του ακινήτου.

2. Η δεύτερη ομάδα, θα περιλαμβάνει αυτούς με ακίνητα σε περιοχές όπου δεν θα αλλάξει η τιμή ζώνης. Αυτοί θα δουν το εκκαθαριστικό τους να "ξεφουσκώνει" κατά τουλάχιστον 10% καθώς θα εφαρμοστεί χαμηλότερος εκπτωτικός συντελεστής επί ίδιας αξίας.

3. Και η 3η ομάδα, περιλαμβάνει τους ιδιοκτήτες ακινήτων οι οποίοι αν και θα δουν αύξηση στην τιμή ζώνης του ακινήτου που έχουν στην ιδιοκτησία τους, αυτή δεν θα επηρεάσει το ύψος του ΕΝΦΙΑ οπότε η πρόσθετη έκπτωση που θα ψηφίσει η κυβέρνηση, θα φέρει τελικώς ελάφρυνση στο εκκαθαριστικό.

Ένα από τα πιο συνηθισμένα λάθη που εντοπίζονται στο Ε9 αφορά τα εμπράγματα δικαιώματα που έχουν οι φορολογούμενοι στα ακίνητα, δηλαδή με την επικαρπία, την ψιλή κυριότητα, την πλήρη κυριότητα.

Υπάρχουν περιπτώσεις φορολογουμένων που έχουν την ψιλή κυριότητα ή την επικαρπία επί ακινήτων και έχουν χρεωθεί αδίκως με επιπλέον ΕΝΦΙΑ, επειδή στο Ε9 δεν δήλωσαν ψιλή κυριότητα ή επικαρπία αλλά πλήρη κυριότητα, αναγράφοντας τον κωδικό 1 αντί των κωδικών 2 ή 3 στις σχετικές στήλες του Ε9 ή παραλείποντας να αναγράψουν κάποιον κωδικό στις συγκεκριμένες στήλες.

Σε κάθε τέτοια περίπτωση, κατά την εκκαθάριση του ΕΝΦΙΑ δεν έχει υπολογιστεί η έκπτωση επί της φορολογητέας αξίας του ακινήτου, η οποία προβλέπεται σε περίπτωση ψιλής κυριότητας ή επικαρπίας, ανάλογα με την ηλικία του επικαρπωτή, καθώς έχει θεωρηθεί αυτόματα ότι το ακίνητο ανήκει στον δηλούντα κατά πλήρη κυριότητα.

Το λάθος αυτό μπορεί να εντοπιστεί με έναν απλό έλεγχο στον κωδικό που αναγράφεται στη στήλη 15 ή στη στήλη 19 του πίνακα 1 του Ε9, αν πρόκειται για κτίσμα ή οικόπεδο εντός σχεδίου ή στη στήλη 18 του πίνακα 2 του Ε9, αν πρόκειται για αγροτεμάχιο. Για να διορθωθεί το λάθος θα πρέπει να υποβληθεί τροποποιητική-διορθωτική δήλωση Ε9 και να ξαναδηλωθούν τα στοιχεία του ακινήτου, με ορθή συμπλήρωση της στήλης που αφορά στο εμπράγματο δικαίωμα.

Συνιδιοκτησία

Σε περίπτωση μη αναγραφής ποσοστού συνιδιοκτησίας ή αναγραφής λανθασμένου ποσοστού συνιδιοκτησίας, το μηχανογραφικό σύστημα της ΑΑΔΕ υπολογίζει τον ΕΝΦΙΑ θεωρώντας ότι το ποσοστό συνιδιοκτησίας είναι 100%, δηλαδή ότι όλο το ακίνητο ανήκει στον φορολογούμενο, οπότε καταλογίζει στον ίδιο φορολογούμενο ολόκληρο τον ΕΝΦΙΑ του ακινήτου.

Στην περίπτωση αυτή, για να εξαλειφθεί αυτή η υπερχρέωση, θα πρέπει να υποβληθεί τροποποιητική δήλωση Ε9 στην οποία το ακίνητο για το οποίο έχει γίνει το λάθος πρέπει να δηλωθεί ξανά με συμπληρωμένο το σωστό ποσοστό συνιδιοκτησίας στην αντίστοιχη στήλη (στη στήλη 16 του πίνακα 1 αν πρόκειται για κτίσμα, στη στήλη 19 του πίνακα 1 αν πρόκειται για οικόπεδο εντός σχεδίου ή στη στήλη 20 του πίνακα 2 αν πρόκειται για εδαφική έκταση εκτός σχεδίου πόλεως ή οικισμού).

Τη σταδιακή μείωση ή ακόμα και την κατάργηση του συμπληρωματικού ΕΝΦΙΑ, όταν το επιτρέψουν οι υγειονομικές συνθήκες, εξετάζει η κυβέρνηση. Στόχος είναι να καταστεί η φορολόγηση της ακίνητης περιουσίας πιο δίκαιη και να στηριχθεί η μεσαία τάξη, αφού τον φόρο πληρώνουν περίπου 450.000 ιδιοκτήτες που έχουν κτίσματα εντός σχεδίου και οικόπεδα αντικειμενικής αξίας άνω των 250.000 ευρώ.

Η σταδιακή μείωση ή ακόμα και η κατάργηση του φόρου θα εξαρτηθεί από τα δημοσιονομικά περιθώρια που θα προκύψουν από την επέκταση του συστήματος αντικειμενικών αξιών των ακινήτων. Οι νέες αντικειμενικές τιμές, μετά και το «ξεπάγωμα» της σχετικής διαδικασίας, αναμένεται να τεθούν σε εφαρμογή το επόμενο έτος, αν δεν υπάρξουν δραματικές εξελίξεις στο δημοσιονομικό μέτωπο που θα έχουν ευρύτερες επιπτώσεις στην εθνική οικονομία. Σύμφωνα με κορυφαία στελέχη του οικονομικού επιτελείου, η μαζική ένταξη περιοχών, που μέχρι τώρα παραμένουν στο απυρόβλητο της εφορίας, στο σύστημα αντικειμενικών αξιών των ακινήτων, μπορεί να δημιουργήσει τον δημοσιονομικό χώρο και να ανοίξει τον δρόμο για μόνιμη μείωση ή και κατάργηση του συμπληρωματικού ΕΝΦΙΑ για τα νοικοκυριά που επιβαρύνονται υπέρμετρα για την ακίνητη περιουσία τους.

Το δημοσιονομικό κόστος ανέρχεται περίπου στα 625 εκατ. ευρώ για φυσικά και νομικά πρόσωπα, ενώ, ειδικά για τα φυσικά πρόσωπα, η επιβάρυνση αγγίζει τα 358 εκατ. ευρώ. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που θα μπορούσε αρχικά να μειωθεί ο φόρος για τα φυσικά πρόσωπα και σε δεύτερο χρόνο να μειωθεί για τα νομικά πρόσωπα.

Ο συμπληρωματικός ΕΝΦΙΑ υπολογίζεται με αφορολόγητο 250.000 ευρώ και με κλιμακωτούς συντελεστές από 0,15% για ακίνητα μέχρι 300.000 ευρώ, έως 1,10% για όσους έχουν ακίνητη περιουσία από 1 έως 2 εκατ. ευρώ, ενώ με 1,15% υπολογίζεται το ποσό πάνω από αυτό το όριο. Για κάθε νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα, ο συμπληρωματικός ΕΝΦΙΑ επιβάλλεται με συντελεστή πέντε και μισό τοις χιλίοις (5,5‰), ενώ για τα ακίνητα τα οποία ιδιοχρησιμοποιούνται για την παραγωγή ή την άσκηση κάθε είδους επιχειρηματικής δραστηριότητας, ανεξαρτήτως αντικειμένου εργασιών, υπολογίζεται με συντελεστή ένα τοις χιλίοις (1‰). Για παράδειγμα:

- Για συνολική περιουσία 300.000 ευρώ, ο συμπληρωματικός φόρος ανέρχεται στα 75 ευρώ.

- Για συνολική περιουσία 400.000 ευρώ, ο συμπληρωματικός φόρος ανέρχεται στα 375 ευρώ.

-Για συνολική περιουσία 500.000 ευρώ, ο συμπληρωματικός φόρος ανέρχεται στα 875 ευρώ.

-Για συνολική περιουσία 600.000 ευρώ, ο συμπληρωματικός φόρος ανέρχεται στα 1.475 ευρώ.

Όπως προκύπτει, η ανάσα για τους ιδιοκτήτες ακινήτων που η αξία τους κυμαίνεται από 270.000 έως 400.000 ευρώ είναι αισθητή. Περισσότερο ωφελημένοι θα είναι οι φορολογούμενοι με ακίνητη περιουσία άνω του 1 εκατ. ευρώ, τους οποίους ο συμπληρωματικός ΕΝΦΙΑ επιβαρύνει με συντελεστές άνω του 1%.