Στην «παγίδα» των τεκμηρίων κινδυνεύουν να πιαστούν οι φορολογούμενοι που προχωρούν σε αγορά ακινήτων ή ανέγερση οικοδομών, ακόμη και αν πρόκειται για πρώτη κατοικία. Από την 1η Ιανουαρίου 2014 τα ποσά που δαπανούν θεωρούνται «τεκμήρια εισοδήματος».

Μάλιστα τα «τεκμήρια» αυτά υπολογίζονται όχι με βάση τα πραγματικά ποσά που καταβάλλουν οι φορολογούμενοι για να αγοράσουν τα ακίνητα ή να κατασκευάσουν τις οικοδομές, αλλά με βάση τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων που βρίσκονται αυτή τη στιγμή σε επίπεδα υψηλότερα κατά πολύ από τα επίπεδα των πραγματικών τιμών της αγοράς.

Ουσιαστικά, από την αρχή του έτους θεωρούνται «τεκμήρια» εισοδήματος όλες οι δαπάνες απόκτησης ακινήτων ακόμη κι αν αφορούν πρώτη κατοικία γεγονός που καθιστά ασύμφορη οικονομικά κάθε ενέργεια για την απόκτηση ακινήτου, δηλαδή είτε τη λήψη στεγαστικού δανείου για αγορά ή ανέγερση πρώτης κατοικίας, είτε την αγορά ενός οποιουδήποτε ακινήτου με μετρητά, είτε την ανέγερση οποιασδήποτε άλλης οικοδομής.

Σύμφωνα με τις διατάξεις του νέου Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος από την 1η Ιανουαρίου 2014 όλες οι δαπάνες που πραγματοποιούν οι φορολογούμενοι για να αγοράσουν ακίνητα, δηλαδή σπίτια, λοιπά κτίσματα, οικόπεδα, αγροτεμάχια κ.λπ. ή να ανεγείρουν οικοδομές θα θεωρούνται από το υπουργείο Οικονομικών «τεκμήρια εισοδήματος», δηλαδή θα λαμβάνονται υπόψη από τις φορολογικές αρχές για τον προσδιορισμό των φορολογητέων εισοδημάτων τους.

Αυτό σημαίνει ότι οι δαπάνες απόκτησης ακινήτων που πραγματοποιούν οι φορολογούμενοι θα προστίθενται στα ποσά των τεκμηρίων διαβίωσης για τις κατοικίες, τα ΙΧ αυτοκίνητα και τα σκάφη αναψυχής που χρησιμοποιούν και θα προσαυξάνουν το συνολικό ύψος του τεκμαρτού εισοδήματος που θα πρέπει να καλύπτουν με βάση τα δηλωθέντα εισοδήματά τους.

Εφόσον τα δηλωθέντα εισοδήματα είναι χαμηλότερα από το άθροισμα των δαπανών απόκτησης ακινήτων και των τεκμηρίων διαβίωσης, εφόσον δηλαδή τα εμφανή ποσά εισοδημάτων δεν επαρκούν για να καλύψουν το συνολικό τεκμαρτό εισόδημα, ο φορολογούμενος θα καλείται να πληρώσει φόρο, που θα έχει υπολογιστεί με βάση το τεκμαρτό και όχι το δηλωθέν εισόδημά του.

«Στον αέρα» κινδυνεύει να βρεθεί η πληρωμή του φόρου για τα ακίνητα για τα έτη 2012 και 2013 στις περιοχές της χώρας όπου δεν εφαρμόζεται το αντικειμενικό σύστημα, αλλά η αξία της ακίνητης περιουσίας προσδιορίζεται με υπουργική απόφαση.Το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε ότι δεν είναι νόμιμη η φορολόγηση των ακινήτων για το 2012 και το 2013 στην περιοχή της Ν. Μάκρης, γιατί η υπουργική απόφαση που εκδόθηκε τον Ιούνιο του 2013 και προσδιόρισε αναδρομικά την αξία των ακινήτων ανά τ.μ. (για τα έτη 2011-'13) στηρίχτηκε σε ανεπίκαιρα οικονομικά στοιχεία, με κριτήριο το ύψος της μεταβίβασης ακινήτου στην περιοχή το 2010.Η δικαστική απόφαση θα προκαλέσει τεράστιο «πονοκέφαλο» στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, αφού η αναδρομική φορολόγηση επιβλήθηκε πέρσι σε συνολικά 457 δήμους της χώρας για το διάστημα 2011-΄13 και όπου δεν υπήρξαν επικαιροποιημένα στοιχεία για κάθε χρονιά, οι ιδιοκτήτες ακινήτων μπορούν να στραφούν δικαστικά κατά του Δημοσίου αξιώνοντας την επιστροφή του φόρου που κατέβαλαν (ΦΑΠ) για τα έτη κατά τα οποία τα στοιχεία ήταν ελλιπή, αφού δεν συνεκτίμησαν την καθίζηση των τιμών λόγω της κρίσης. Ετσι το Δημόσιο μπορεί να βρεθεί απέναντι στον μεγάλο κίνδυνο επιστροφής σημαντικών κονδυλίων.

Με ανακοίνωσή του το υπουργείο Οικονομικών διέψευσε τα όσα αναφέρονται σε δημοσιεύματα για επιβολή φόρου ιδιοκατοίκησης. Η ανακοίνωση:«Διαψεύδεται κατηγορηματικά η επιβολή φόρου εισοδήματος για τεκμαρτό εισόδημα από ιδιοκατοίκηση. Η απαλλαγή αυτή προβλέπεται ρητά στο νόμο ως προς τα εισοδήματα του 2013. Προκύπτει, επίσης, σαφώς ερμηνευτικά και από το νέο Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος ως προς τα εισοδήματα που αποκτώνται από 1ης Ιανουαρίου του 2014 και εξής.Κατά συνέπεια τα δημοσιεύματα που αναφέρονται σε επιβολή φόρου ιδιοκατοίκησης ουδεμία σχέση έχουν με τη πραγματικότητα.»

Καμία απαλλαγή από το φόρο εισοδήματος για τεκμαρτό εισόδημα από ιδιοκατοίκηση δεν προβλέπει ο νέος Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος που θα ισχύσει για τα εισοδήματα του τρέχοντος έτους.

Η επιστροφή του «φόρου ιδιοκατοίκησης» σημαίνει στην πράξη ότι οι φορολογούμενοι που διαμένουν σε ιδιόκτητες κατοικίες και ήδη πληρώνουν Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων, θα επιβαρυνθούν με ένα ακόμη φόρο, που θα επιβληθεί επί ανύπαρκτων στην ουσία «τεκμαρτών εισοδημάτων» με συντελεστές 11%-33%.

Στην παράγραφο 1 του άρ.39 του νέου ΚΦΕ περιγράφει ως εισόδημα από ακίνητη περιουσία το εισόδημα, σε χρήμα ή σε είδος, από εκμίσθωση ή ιδιοχρησιμοποίηση ή δωρεάν παραχώρηση. Ετσι, εισόδημα από ακίνητα θεωρείται και το τεκμαρτό εισόδημα από ιδιοχρησιμοποίηση ή δωρεάν παραχώρηση. Ο τρόπος υπολογισμού του τεκμαρτού εισοδήματος γίνεται με τον πολλαπλασιασμό της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου με έναν συντελεστή 3%.

Εάν το τεκμαρτό εισόδημα δεν υπερβαίνει τα 12.000 ευρώ θα φορολογείται με συντελεστή 11%, ενώ για μεγαλύτερα ποσά θα επιβάλλεται 11% στα πρώτα 12.000 ευρώ και 33% στο υπόλοιπο ποσό. Εκτιμάται ότι περίπου 4 εκατ. νοικοκυριά πρόκειται να επιβαρυνθούν με την εφαρμογή του φόρου της ιδιοκατοίκησης.

Απαλλαγή για τεκμαρτό εισόδημα από ιδιοκατοίκηση προβλέπεται μόνο για δωρεάν παραχώρηση κατοικίας μεταξύ γονέων και τέκνων (και προς τις δύο πλευρές), για κύρια κατοικία.