Το ένα μετά το άλλο χάνονται στην πόλη του Αργους τα σπίτια των αγωνιστών και των πολιτικών της νεότερης ιστορίας της χώρας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το σπίτι του Μακρυγιάννη, απέναντι από τον ιστορικό ναό του Αγίου Ιωάννη, που χτίστηκε το 1829 επί Καποδίστρια. Πρόκειται για το σπίτι που ο στρατηγός έμαθε γράμματα και ξεκίνησε να γράφει τα απομνημονεύματά του. Το σπίτι αυτό ποτέ δεν έτυχε της προσοχής της πολιτείας, παρά τη «βαριά» του ιστορία. Μάλιστα, πριν από αρκετά χρόνια οι κάτοικοι της περιοχής ζητούσαν από τον δήμο την κατεδάφισή του κτιρίου, επειδή, όπως έλεγαν, αποτελούσε εστία μόλυνσης! Ευτυχώς δεν υλοποιήθηκε το αίτημά τους. Σήμερα όμως ο χρόνος γκρεμίζει ό,τι απέμεινε. Μετά τον χαρακτηρισμό του ως διατηρητέου το 1982, ξαφνικά κατέπεσε η στέγη του και το οικόπεδο μετατράπηκε σε σκουπιδότοπο. Το «κονάκι» του στρατηγού Μακρυγιάννη είναι ουσιαστικά σήμερα ένα κουφάρι, χωρίς πόρτες και παράθυρα, χωρίς στέγη, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί και καταφύγιο παρανόμων και ναρκομανών. Συνθήματα γραμμένα με μπογιά κυριαρχούν στους εξωτερικούς του τοίχους με... ασέβεια. Τίποτα πλέον δεν προϊδεάζει τον ανυποψίαστο περαστικό πως πρόκειται για ιστορικό κτίριο και όχι απλώς για ένα ερείπιο που χαλάει την αισθητική της πόλης.

Και, δυστυχώς, δεν είναι η μοναδική περίπτωση. Γενικότερα το αρχιτεκτονικό παρελθόν του Αργους βρίσκεται σε κίνδυνο. Ανάλογη είναι η κατάσταση και στο σπίτι του Σπυρίδωνα και του Χαρίλαου Τρικούπη. Η διώροφη κατοικία, που βρίσκεται στο σημερινό κέντρο της πόλης, κινδυνεύει να καταρρεύσει. Πρόκειται για ένα από τα δύο κτίρια που κατασκεύασε ο Σπ. Τρικούπης με την πώληση των οικοπέδων στο Ηραίο του Αργους, τα οποία του είχαν δοθεί ως αποζημίωση για τη συμμετοχή του στην Επανάσταση. Το δεύτερο κτίριο είχε ανεγερθεί εκεί όπου σήμερα βρίσκεται το ξενοδοχείο «Αμφιτρύων» στο Ναύπλιο, αλλά δεν διασώζεται. Το σπίτι του Τρικούπη στο Αργος έχει περιέλθει εδώ και χρόνια στην ιδιοκτησία της Αγροτικής Τράπεζας, η οποία αρχικά το προόριζε για χώρο διαμονής των υψηλόβαθμων στελεχών της. Στη συνέχεια επιχειρήθηκε η αξιοποίηση τμήματος του οικοπέδου, προκειμένου να στεγαστεί το υποκατάστημα της τράπεζας, όμως η όλη προσπάθεια ναυάγησε όταν αποκαλύφθηκαν βυζαντινά κτίρια σ' εκείνο το σημείο.

Το κτίριο του Δημήτρη Τσώκρη, ενός από τους σημαντικότερους όσο και αμφισβητούμενους αγωνιστές του Αργους, αρχίζει κι αυτό να καταρρέει. Το σπίτι του Τσώκρη, το οποίο, όπως αναφέρεται από τους περιηγητές τον προπερασμένο αιώνα, θύμιζε βίλα της ιταλικής πόλης Κόμο και άρχισε να χτίζεται πριν από την Επανάσταση με μαλτέζικες πλάκες, βρίσκεται πλέον σε άθλια κατάσταση, πνιγμένο από τις οικοδομές γύρω του.

ΠΗΓΗ: ΕΘΝΟΣ

Ένας από τους πιο σημαντικούς χώρους στην ιστορία του πολιτισμού της Θεσσαλονίκης, αλλά και ολόκληρης της Ελλάδας, το Θέατρο Αυλαία - ένα κύτταρο καλλιτεχνικής δημιουργίας- επαναλειτουργεί. Το θέατρο στεγάζεται στο κτίριο της Χριστιανικής Αδελφότητας Νέων Θεσσαλονίκης (ΧΑΝΘ), το οποίο εδώ και ογδόντα χρόνια αποτελεί σύμβολο της ιστορίας της συμπρωτεύουσας.

Τα θεμέλια του κτιρίου μπήκαν στις 3 Μαρτίου 1924. Νωρίτερα, το 1921, είχε ιδρυθεί η Χ.Α.Ν. Θεσσαλονίκης ως Σωματείο Ιδιωτικού Δικαίου, κοινωφελές, μη κερδοσκοπικό. Από την ίδρυσή της και για τρία χρόνια στεγαζόταν σε ένα μικρό νοικιασμένο κτίριο, στην οδό Ευζώνων 19, ώσπου το 1923 η τότε κυβέρνηση παραχώρησε στην Αδελφότητα το σημερινό χώρο για την ανέγερση ιδιόκτητου κτιρίου. Το 1926 ολοκληρώνεται η μελέτη και τα σχέδια του κτιρίου που εκπονήθηκαν από τον κ. Μ. Δελλαδέτσημα και εγκρίθηκαν από το τεχνικό γραφείο των Χ.Α.Ν. στην Ν. Υόρκη. Η τεχνική εταιρία Δ. Καλκάνη & Σία (Φεβρουάριος 1926) ανέλαβε την ανέγερσή του, ενώ στη συνέχεια η εταιρία ΤΕΚΤΩΝ ανέλαβε να υποβάλει σχέδια και προϋπολογισμό των εσωτερικών εγκαταστάσεων. Για το έργο ενδιαφέρθηκε προσωπικά ο Μητροπολίτης Γεννάδιος Αλεξιάδης, ο οποίος πρωτοστάτησε στους σχετικούς εράνους μεταξύ των ομογενών στην Αμερική. Το έργο αποπερατώθηκε το 1934. Τα τοξωτά ανοίγματα, ο τρούλος, καθώς και άλλα αρχιτεκτονικά στοιχεία κατάφεραν να ενώσουν το κτίσμα με το βυζαντινό παρελθόν της πόλης. Στο κτίριο αυτό έχουν λειτουργήσει κατά καιρούς η «Στέγη του σπουδαστή», νηπιαγωγείο, παιδότοποι, η Δημοτική Πινακοθήκη, από το 1966 μέχρι το 1986.

Επίσης, για πάνω από πενήντα χρόνια στεγάστηκε εκεί η Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης, από το 1939 έως και το 2000 οπότε μεταφέρθηκε στο δικό της κτίριο, όπως επίσης και το ιστορικό αρχείο εφημερίδων και περιοδικών. Αργότερα, στεγάστηκαν εκεί το γραφείο της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς, το γραφείο της «Τέχνης», η Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης (στο θέατρο Αυλαία) ενώ το καφενείο «Χρώμα» παραχωρήθηκε στην θεραπευτική κοινότητα «Ιθάκη» με την οποία υπήρχε συνεργασία. Στο κτήριο λειτούργησε και το θέατρο Αυλαία, το οποίο στην αρχή περιελάμβανε κλειστή και ανοιχτή σκηνή, θερινή «Αυλαία», όπως και ο κινηματογράφος «Αίαντας» τη δεκαετία του 1980. Το 1990, η λειτουργία του θερινού θεάτρου «Αυλαία» σταμάτησε λόγω επεκτάσεων εγκαταστάσεων της ΧΑΝΘ και των εργασιών για την κατασκευή χώρου στάθμευσης. Μετά από μία χρονοβόρα διαδικασία γραφειοκρατικής φύσης, ξεκίνησαν οι εργασίες ανακατασκευής το 2008 και ολοκληρώθηκαν το 2010. Τα σημαντικά κεφάλαια που απαιτήθηκαν για την ολοκλήρωση του έργου προήλθαν από εθνικούς πόρους (υπουργείο Πολιτισμού) και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Στήριξης, καθώς και από χορηγίες.

Μπορεί ένα κτίριο να δώσει "ονοματεπώνυμο" σε μία περιοχή; Αν μιλάμε για το Μεταξουργείο η απάντηση είναι καταφατική αφού το όνομα της περιοχής οφείλεται στο κτήριο του Μεταξουργείου(Λεωνίδου και Μυλλέρου), ένα από τα παλαιότερα νεοκλασσικά της Αθήνας, που φιλοξενεί τη Δημοτική Πινακοθήκης.

Το Μεταξουργείο, από τα παλαιότερα νεοκλασικά της Αθήνας άρχισε να οικοδομείται το 1834 με σχέδια του Δανού αρχιτέκτονα Christian Hansen σε οικόπεδο που είχε αγοράσει ο πρίγκιπας Γεώργιος Καντακουζηνός, επιχειρηματίας από τη Βλαχία. Ο στόχος για την ίδρυση συγκροτήματος με καταστήματα στο ισόγειο και κατοικίες εμπόρων στον όροφο δεν υλοποιήθηκε. Ακολούθησε η αγορά του κτιρίου από την αγγλική εταιρία "A. Wrampe & Co" (1852), με σκοπό να δημιουργηθεί Μεταξουργείο στην Αθήνα. Ωστόσο η εταιρία αυτή πτώχευσε σύντομα οπότε το οικοδόμημα εγκαταλείφθηκε εκ νέου για να αγοραστεί από έξι Έλληνες επιχειρηματίες που δημιούργησαν την "Σηρική Εταιρία της Ελλάδος" με την επωνυμία "Αθανάσιος Γ. Δουρούτης και Σια". Η λειτουργία του Μεταξουργείου άρχισε το 1855, με διευθυντή τον Αθανάσιο Δουρούτη και συνεχίστηκε μέχρι το 1875.

Έκτοτε έγιναν προσπάθειες για επαναλειτουργία του Μεταξουργείου, αλλά απέβησαν άκαρπες και το κτήριο μετατράπηκε σε συγκρότημα κατοικίας, περιστασιακά λειτούργησε ως κατάλυμα πειραιωτών προσφύγων και ως φρουραρχείο του ΕΛΑΣ το 1944.

Την καταγραφή σπιτιών, που χτίστηκαν από τις αρχές του 20ου αιώνα έως και την περίοδο λίγο πριν τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, ξεκίνησαν επιστήμονες της Κίνησης Κατοίκων του 6ου Δημοτικού Διαμερίσματος, επιχειρώντας να ισορροπήσουν τη δυσμενή εικόνα του οικιστικού κέντρου, με την ανάδειξη της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς του. 'Εως σήμερα έχουν καταγραφεί συνολικά 376 κτήρια στην περιοχή, που περικλείεται από τις οδούς Πατησίων, Κωνσταντινουπόλεως, Ιουλιανού και Αγίου Μελετίου, κτήρια που ανάγονται σε διάφορα αρχιτεκτονικά στυλ, όπως είναι το λαϊκό νεοκλασικό, το νεοκλασικό, της περιόδου του εκλεκτικισμού και το Bauhaus. Η συγκεκριμένη περιφέρεια, την περίοδο στην οποία ανήκουν τα καταγεγραμμένα κτήρια, αποτελούσε πυρήνα της αθηναϊκής αστικής τάξης, ιδιαίτερα από την πλατεία Βικτωρίας και πάνω, όπου μάλιστα υπήρχαν και αρχιτεκτονήματα στολίδια, όπως αυτό της ΓΣΕΕ, που ανήκε σε πλούσια εβραϊκή οικογένεια, και η σημερινή καθολική εκκλησία επί της Γκυιλφόρδου, επίσης κατοικία πλούσιας εβραϊκής οικογένειας. Αντίθετα, από την οδό Αριστοτέλους και κάτω κατοικούσαν λαϊκά στρώματα, χωρίς, ωστόσο, να λείπουν και από εκεί κάποια αξιόλογα αρχιτεκτονικά δείγματα, πολλά εκ των οποίων -αξίζει να σημειωθεί- διασώθηκαν και ανακαινίστηκαν χάρη στο ΚΕΘΕΑ και άλλους φορείς κοινωνικής πρόνοιας