Σύντομα το Εθνικό Κτηματολόγιο και η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων θα έχουν τη δυνατότητα ηλεκτρονικής ανταλλαγής στοιχείων μεταξύ τους.

Στόχος είναι ο εντοπισμός εντοπισμός φορολογούμενων οι οποίοι έχουν αποκρύψει το πραγματικό μέγεθος της ακίνητης περιουσίας τους προκειμένου να αποφύγουν την πληρωμή φόρων, να αποκτήσουν δικαιώματα είσπραξης κοινωνικών επιδομάτων ή αξιοποίησης φορολοαπαλλαγών, να ενταχθούν στο νόμο Κατσέλη ή και να αποφύγουν την επιβολή σε βάρος τους κατασχέσεων ακινήτων για χρέη προς το Δημόσιο.

Όσοι εντοπιστούν να έχουν αποκρύψει ακίνητα ή να τα έχουν δηλώσει λανθασμένα με σκοπό τον περιορισμό της φορολογητέας ύλης θα βρεθούν αντιμέτωποι με:

- Την επιβολή επιπλέον κύριου ΕΝΦΙΑ.

- Την επιβολή συμπληρωματικού ΕΝΦΙΑ, εφόσον διαπιστωθεί ότι με την αποκάλυψη της πραγματικής εικόνας περιουσίας τους η συνολική φορολογητέα αξίας της ανεβαίνει πάνω από το αφορολόγητο όριο των 200.000 ευρώ.

- Την επιβολή επιπλέον συμπληρωματικού ΕΝΦΙΑ εφόσον ήδη είναι υπόχρεοι πληρωμής του συγκεκριμένου φόρου.

- Την επιβολή ΦΑΠ για τα έτη 2010-2013, εφόσον με την αποκάλυψη της πραγματικής εικόνας της ακίνητης περιουσίας τους διαπιστωθεί ότι η συνολική φορολογητέα αξία της περιουσίας αυτής βρισκόταν πάνω από το αφορολόγητο όριο του ΦΑΠ, το οποίο ήταν 300.000 ευρώ το 2010 και 200.000 ευρώ τα έτη 2011-2013.

- Τον καταλογισμό τόκων εκπρόθεσμης καταβολής ΕΝΦΙΑ ή και ΦΑΠ.

- Τον καταλογισμό υπέρογκων προστίμων για την υποβολή ανακριβών δηλώσεων φορολογίας ακινήτων.

- Τον κίνδυνο να κριθούν αναδρομικά ως μη δικαιούχοι κοινωνικών επιδομάτων και παροχών επειδή θα διαπιστωθεί ότι η φορολογητέα αξία της ακίνητης περιουσίας τους ήταν τελικά υψηλότερη από τα όρια των περιουσιακών κριτηρίων που είχαν προβλεφθεί για τη χορήγηση των συγκεκριμένων παροχών και να κληθούν να επιστρέψουν εντόκως τα ποσά που έλαβαν, ως αχρεωστήτως καταβληθέντα.

- Τον κίνδυνο να κριθούν αναδρομικά ως μη δικαιούχοι μερικής (κατά 50%) ή ολικής (κατά 100%) απαλλαγής από τον ΕΝΦΙΑ, επειδή θα διαπιστωθεί ότι η συνολικής φορολογητέα αξία της ακίνητης περιουσίας τους ήταν τελικά υψηλότερη από το όριο που προβλεπόταν για τη χορήγηση της απαλλαγής και να κληθούν να πληρώσουν αναδρομικά και εντόκως τα ποσά του ΕΝΦΙΑ που γλίτωσαν.

Δικαστικές αποφάσεις και απαλλαγή των σεισμοπλήκτων από τον ενιαίο φόρο ιδιοκτησίας ακινήτων (ΕΝΦΙΑ) δημιούργησαν τρύπα ύψους 340,6 εκατ. ευρώ στον προϋπολογισμό του προηγούμενου έτους. Οπως προκύπτει από την έκθεση της φορολογικής διοίκησης, τα έσοδα από τον ΕΝΦΙΑ, τα οποία αποτελούν το 97,49% των εσόδων από φόρους στην ακίνητη περιουσία, εμφανίζονται μειωμένα κατά 340,6 εκατ. ευρώ (έσοδα 3,02 δισ. ευρώ το έτος 2017 έναντι 3,36 δισ. ευρώ το έτος 2016). Η εν λόγω μεταβολή οφείλεται στην απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ για τους ιδιοκτήτες σεισμόπληκτων ακινήτων και σε σειρά δικαστικών αποφάσεων που μείωσαν τις τιμές ζώνης των ακινήτων σε συγκεκριμένες περιοχές (Ψυχικό κ.α.) επί των οποίων υπολογίζεται ο φόρος. Η εξέλιξη αυτή, όμως, δημιουργεί επιπρόσθετα προβλήματα στο οικονομικό επιτελείο, καθώς φέτος θα πρέπει να αναπροσαρμοστούν και οι αντικειμενικές αξίες. Στην περίπτωση που από τις νέες τιμές προκύψουν μεγάλες μειώσεις, ενδεχομένως η τρύπα των 340 εκατ. ευρώ (και το 2018 απαλλάσσονται οι σεισμόπληκτοι από τον ΕΝΦΙΑ) να μεγαλώσει. Αυτό σημαίνει ότι το οικονομικό επιτελείο θα πρέπει να αναπροσαρμόσει τους συντελεστές του ΕΝΦΙΑ, επιβαρύνοντας περαιτέρω τους ιδιοκτήτες ακινήτων. Και το πιθανότερο είναι να επιβαρυνθούν οι ιδιοκτήτες με ακίνητα αξίας άνω των 200.000 ευρώ. Δηλαδή, η κάλυψη του ανωτέρω κενού, άνω των 500 εκατ. ευρώ, θα γίνει μέσω του συμπληρωματικού φόρου. Αυτή τη στιγμή περισσότεροι από 500.000 ιδιοκτήτες ακινήτων πληρώνουν τον συμπληρωματικό ΕΝΦΙΑ και συγκεκριμένα αποδίδουν στην κυβέρνηση 629 εκατ. ευρώ. Το ποσό αυτό αναμένεται να εκτοξευθεί σε περίπου 1,1 δισ. ευρώ. Υπενθυμίζεται ότι ο συμπληρωματικός ΕΝΦΙΑ επιβάλλεται σε ακίνητα αντικειμενικής αξίας άνω των 200.000 ευρώ. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία από φόρους και τέλη κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών. Οπως προκύπτει από την έκθεση, τα έσοδα, τα οποία αποτελούν το 4,80% των συνολικών εσόδων από τους φόρους στην περιουσία, αυξήθηκαν κατά 31,89% και διαμορφώθηκαν σε 156,12 εκατ. ευρώ το 2017 έναντι 118,37 εκατ. ευρώ το 2016, καθώς πολλοί πολίτες προέβησαν σε αγοραπωλησίες και μεταβιβάσεις ακινήτων ενόψει των αναμενόμενων αναπροσαρμογών των αντικειμενικών αξιών κατά το έτος 2018. Ωστόσο, κύκλοι της αγοράς αναφέρουν ότι οι μεταβιβάσεις ακινήτων έγιναν με στόχο οι ιδιοκτήτες ακινήτων να «πέσουν» κάτω από το όριο των 200.000 ευρώ που επιβάλλεται ο συμπληρωματικός ΕΝΦΙΑ, μοιράζοντας στα μέλη της οικογένειάς τους την ακίνητη περιουσία. Το σπάσιμο της ιδιοκτησίας (κατά κύριο λόγο σε ψιλή κυριότητα και επικαρπία), είναι μια μέθοδος που χρησιμοποιείται από τους υπόχρεους σε καταβολή συμπληρωματικού φόρου ακινήτων υπερβαίνοντας το όριο των 200.000 ευρώ. Δεν είναι τυχαίο ότι τα έσοδα από τον συμπληρωματικό φόρο των φυσικών προσώπων ανήλθαν το 2017 στα 382 εκατ. ευρώ από 387 εκατ. ευρώ το 2016 και τα αντίστοιχα των νομικών προσώπων σε 247 εκατ. ευρώ από 261 εκατ. ευρώ, με το συνολικό ποσό να περιορίζεται στα 629 εκατ. ευρώ από 649 εκατ. ευρώ το 2016.

Σενάρια για νέα αναβολή του καθορισμού των νέων αντικειμενικών αξιών που θα είναι ίσες με τις εμπορικές αξίες πυροδότησαν οι πληροφορίες από το μέτωπο της διαπραγμάτευσης για την τέταρτη αξιολόγηση.

Σύμφωνα με κορυφαίο στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών το ζήτημα των αντικειμενικών εξελίσσεται σε πολύ σημαντική παράμετρο για την τέταρτη και τελευταία αξιολόγηση του τρίτου ελληνικού μνημονίου. Και αυτό διότι η εκπλήρωση της μνημονιακής υποχρέωσης για ευθυγράμμιση των αντικειμενικών με τις εμπορικές αξίες έως το τέλος του τρέχοντος μήνα μοιάζει, με τα έως τώρα δεδομένα, με θαύμα πρώτου μεγέθους.

Το στέλεχος του ΥΠΟΙΚ που παίρνει μέρος στη διαπραγμάτευση είπε χθες με νόημα ότι η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων χρειάζεται περισσότερο χρόνο προκειμένου να καθορίσει τις αντικειμενικές αξίες που θα είναι ίσες με τις εμπορικές. Τι σημαίνει αυτό; Ότι πλέον το χρονοδιάγραμμα για το όλο εγχείρημα βρίσκεται στον αέρα και είναι πολύ πιθανό να ολοκληρωθεί τελικά αργότερα με ότι αυτό συνεπάγεται για τον φετινό ΕΝΦΙΑ που είναι πολύ πιθανό να παραμείνει ίδιος με αυτόν του 2017.

Η διαδικασία για τον καθορισμό των νέων τιμών ζώνης βρίσκεται σε εξέλιξη αλλά με σημαντική καθυστέρηση σε σχέση με τα αρχικά χρονοδιαγράμματα που προέβλεπαν τον ορισμό των νέων τιμών έως το τέλος του 2017.

Σύμφωνα με όσα έχουν δρομολογηθεί έως τώρα, το υπουργείο Οικονομικών έχει προσλάβει περίπου 200 πιστοποιημένους εκτιμητές -η σχετική απόφαση δημοσιεύτηκε μόλις πριν από μια εβδομάδα- οι οποίοι θα πρέπει μέχρι περίπου τις 15 Μαρτίου θα πρέπει να προτείνουν στο ΥΠΟΙΚ τις νέες τιμές ζώνης για τις περίπου 10.000 ζώνες στις οποίες είναι χωρισμένη για τη "λειτουργία” των αντικειμενικών η χώρα.

Στη συνέχεια, το ΥΠΟΙΚ θα πρέπει να προχωρήσει σε όλους τους αναγκαίους υπολογισμούς (μέση προτεινόμενη τιμή ζώνης, διαφορά μεταξύ της υφιστάμενης από την προτεινόμενη τιμή, διαφορά μεταξύ των προτεινόμενων τιμών από διαφορετικούς εκτιμητές κλπ)

Αν και για αυτούς τους τυπικούς υπολογισμούς ο χρόνος φαίνεται να είναι επαρκής έως το τέλος του μήνα, η ουσία είναι ότι υπάρχει έντονος προβλήματισμός στο ΥΠΟΙΚ πως οι τιμές που θα προκύψουν δεν θα είναι αντιπροσωπευτικές των εμπορικών τιμών. Και αυτό διότι:

-σε πολλές περιοχές δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία που επιτρέπουν τον υπολογισμό των εμπορικών αξιών, όπως είναι μεταβιβάσεις και εκτιμήσεις λόγω δανειοδοτήσεων

-σε πολλές περιοχές εμφανίζονται τιμήματα σε εξευτελιστικές αξίες για αγοραπωλησίες ακινήτων που δεν μπορούν να θεωρηθούν ως αξιόπιστα δεδομένα για τις νέες αντικειμενικές

-σε πολλές, κυρίως της περιφέρειας, λόγω χαμηλής εμπορικότητας δεν υπάρχουν εκτιμητές που να είναι σε θέση να προτείνουν αξιόπιστες αντικειμενικές αξίες που να συμβαδίζουν με τις εμπορικές.

Για όλα τα παραπάνω είναι πολύ πιθανό τελικά το όλο εγχείρημα να καθυστερήσει και ο φετινός ΕΝΦΙΑ, όπως αναφέρθηκε, να υπολογιστεί με τις υφιστάμενες αντικειμενικές αξίες.

Η επιβολή του ΕΝΦΙΑ ο οποίος από το 2016 και μετά έγινε πιο επαχθής για τους έχοντες μεσαία και μεγάλη ακίνητη περιουσία καθώς και η επιβολή πιο επαχθών φορολογικών συντελεστών και κλιμάκων για τον υπολογισμό του φόρου εισοδήματος ήταν τα καθοριστικά στοιχεία, μαζί με την κατακόρυφη μείωση των εισοδημάτων λόγω της κρίσης, που είχαν σαν αποτέλεσμα να "κοκκινίσουν” με οφειλές προς την εφορία περισσότεροι από τρία εκατομμύρια φορολογούμενοι, φυσικά και νομικά πρόσωπα. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας τριετίας έγιναν πολλαπλές παρεμβάσεις στη φορολογία κατοχής ακινήτων και στη φορολογία εισοδήματος. Πιο συγκεκριμένα:

-Αυξήθηκαν οι συντελεστές της εισφοράς αλληλεγγύης με τον ανώτατο συντελεστή να αυξάνεται από το 2,8% στο 10%.

-Μειώθηκε η έκπτωση φόρου που οδηγεί σε αφορολόγητο όριο για τους μισθωτούς και συνταξιούχους από τα 2.100 ευρώ στα 1.900 ευρώ.

-Αυξήθηκαν οι συντελεστές της φορολογικής κλίμακας για όλους τους φορολογούμενους με τον ανώτατο συντελεστή να αυξάνεται από το 42% στο 45%.

-Καταργήθηκε η αυτοτελής φορολόγηση του εισοδήματος από ελευθέριο επάγγελμα 26% έως 33% και πλέον το εισόδημα αυτό φορολογείται με συντελεστές που φθάνουν ακόμη και το 45%.

-Αυξήθηκαν οι φορολογικοί συντελεστές για το εισόδημα από ενοίκια. Ο συντελεστής για εισόδημα έως 12.000 αυξήθηκε από το 11% στο 15%, για εισόδημα από 12.000 έως 35.000 αυξήθηκε από το 33% στο 35% και για εισόδημα πάνω από 35.000 αυξήθηκε από το 33% στο 45%.

-Αυξήθηκε η προκαταβολή φόρου για όλους τους επαγγελματίες και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις από το 55% στο 100%.

- Αυξήθηκε ο φορολογικός συντελεστής των επιχειρηματικών κερδών από το 26% στο 29%.

-Αυξήθηκε ο συντελεστής φορολόγησης των μερισμάτων από το 10% στο 15%.

-Αυξήθηκε ο συντελεστής του φόρου πολυτελούς διαβίωσης από το 10% στο 13% επί του ετήσιου τεκμηρίου για τα ΙΧ άνω των 2.500 κυβικών, τις πισίνες και τα αεροσκάφη ενώ επιβλήθηκε ο φόρος και στα σκάφη αναψυχής.

-Αυξήθηκαν οι συντελεστές του συμπληρωματικού ΕΝΦΙΑ από 0,1 έως 1% σε έως και 1,15% αλλά ο φόρος αρχίζει να επιβάλλεται από χαμηλότερη αξία καθώς μειώνεται το αφορολόγητο από τις 300.000 στις 200.000 ευρώ.

-Αυξήθηκαν οι συντελεστές για τον υπολογισμό του ΕΝΦΙΑ στα οικόπεδα.

-Αυξήθηκε από 5 τοις χιλίοις σε 5,5 τοις χιλίοις ο συμπληρωματικός ΕΝΦΙΑ για τα νομικά πρόσωπα.

-Αυξήθηκε το φορολογούμενο εισόδημα ως παροχή σε είδος για την παροχή εταιρικών ΙΧ από τις επιχειρήσεις στους εργαζομένους τους. Το εισόδημα υπολογίζεται σε ποσοστό 80% αντί για 30% που ίσχυε επί του κόστους συντήρησης που εγγράφουν ως δαπάνη οι επιχειρήσεις στα βιβλία τους.