Στο «ψυγείο» για ακόμη έναν χρόνο, ως το τέλος του 2019, θα παραμείνει ο φόρος υπεραξίας, με βάση τροπολογία που κατατέθηκε στη Βουλή.

Ο φόρος υπεραξίας έχει θεσμοθετηθεί από το 2014, αλλά ποτέ δεν εφαρμόστηκε, λαμβάνοντας διαδοχικές αναβολές.

Για την ιστορία και μόνο, οι διατάξεις του φόρου που διαρκώς παίρνουν αναβολή προβλέπουν:

• O φόρος υπεραξίας επιβάλλεται με συντελεστή 15% στο κέρδος που προκύπτει ανάμεσα στην τιμή κτήσης και την τιμή πώλησης κάθε ακινήτου. Ο φόρος επιβαρύνει τον πωλητή του ακινήτου, ενώ ο αγοραστής θα οφείλει φόρο μεταβίβασης 3% επί της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου.

• H υπεραξία μένει αφορολόγητη μέχρι του ποσού των 25.000 ευρώ, με την προϋπόθεση ότι ο φορολογούμενος έχει διακρατήσει το ακίνητο που πουλάει για τουλάχιστον 5 έτη από τότε που το απέκτησε.

• Όσοι μεταβιβάσουν ακίνητα τα οποία έχουν στην κατοχή τους πριν από το 1995 απαλλάσσονται από τον φόρο υπεραξίας.

Τρεις σημαντικές αλλαγές στη φορολογία ακινήτων έρχονται το επόμενο έτος. Πρόκειται για αλλαγές οι οποίες θα επηρεάσουν άμεσα το φορολογικό βάρος που καλούνται να πληρώσουν εκατομμύρια ιδιοκτήτες ακινήτων. Οι αλλαγές αφορούν τόσο το φορολογικό κόστος της μεταβίβασης ακινήτων όσο και το φορολογικό κόστος της κατοχής τους.

Ειδικότερα, οι αλλαγές που έρχονται περιλαμβάνουν:

-Την αύξηση των αντικειμενικών αξιών σε περίπου 4.000 περιοχές της χώρας με την αύξηση των σχετικών τιμών ζώνης. Η αύξηση θα τεθεί σε εφαρμογή από την Πρωτοχρονιά και θα αφορά όλους τους φόρους ακινήτων, πλην του ΕΝΦΙΑ καθώς για αυτόν οι αυξημένες αντικειμενικές αξίες ισχύουν από φέτος. Με την αύξηση των τιμών ζώνης πρόκειται να αυξηθεί το φορολογικό κόστος για τις μεταβιβάσεις ακινήτων, όπως είναι οι φόροι μεταβίβασης και γονικής παροχής και τα συμβολαιογραφικά έξοδα. Στις περιοχές αυτές συμφέρει τους ιδιοκτήτες να προχωρήσουν σε μεταβιβάσεις και γονικές παροχές πριν το τέλος του έτους προκειμένου να προλάβουν τις σημερινές χαμηλότερες φορολογικές αξίες. Οι τιμές ζώνης θα μειωθούν σε περίπου 2.100 περιοχές. Στις περιοχές αυτές συμφέρει τους ιδιοκτήτες ακινήτων να περιμένουν την αλλαγή του έτους προκειμένου να προχωρήσουν σε κάποια αγορά ή γονική παροχή.

-Την πραγματοποίηση εντός του 2019 μιας νέας αύξησης των αντικειμενικών αξιών. Η συμφωνία κυβέρνησης και θεσμών για τη μεταμνημονιακή περίοδο προβλέπει ότι στις περίπου 4.000 περιοχές που οι τιμές ζώνης θα έπρεπε να αυξηθούν για να εξισωθούν με τις εμπορικές τιμές, η αύξηση θα γίνει σε τρεις ίσες ετήσιες δόσεις. Η πρώτη δόση έγινε ήδη το 2018 και έρχεται δεύτερη αύξηση το 2019. Επίσης, έχει συμφωνηθεί να πραγματοποιηθεί μια τρίτη αύξηση το 2020. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η λύση αυτή που επελέγη από την κυβέρνηση είχε στη σύνθεσή της μια γερή δόση πολιτικής σκοπιμότητας καθώς οι περισσότερες περιοχές στις οποίες πρέπει να αυξηθούν οι τιμές ζώνης προκειμένου να εξισωθούν με τις εμπορικές αξίες είναι οι λεγόμενες "λαϊκές" περιοχές, δηλαδή περιοχές με χαμηλή τιμή ζώνης (π.χ. δυτική Αθήνα, δυτική Θεσσαλονίκη).

-Την αναστολή για ακόμη ένα έτος του φόρου υπεραξίας στα ακίνητα. Με διάταξη που αναμένεται να έρθει στη Βουλή μέσα στο επόμενο διάστημα η εφαρμογή του φόρου υπεραξίας στα ακίνητα αναμένεται να ανασταλεί και για το 2019. Η αναστολή θα είναι η τρίτη κατά σειρά, καθώς ο φόρος εκτιμάται ότι θα δημιουργήσει πολλά προβλήματα στις συναλλαγές ακινήτων χωρίς να φέρει και σημαντικά φορολογικά έσοδα. Ο φόρος υπολογίζεται με συντελεστή 15% επί της διαφοράς μεταξύ της αξίας κτήσης και του τιμήματος μεταβίβασης ενός ακινήτου.

Αναστέλλεται, όπως όλα δείχνουν, για ακόμη έναν χρόνο, ο φόρος υπεραξίας ακινήτων ο οποίος, αν και ψηφίσθηκε το 2013, δεν έχει τεθεί σε ισχύ εξαιτίας αφενός της τεράστιας πτώσης των τιμών στην κτηματαγορά, αφετέρου της πολυπλοκότητας του νόμου. Ο φόρος υπεραξίας επιβάλλεται με συντελεστή 15% στο κέρδος που προκύπτει ανάμεσα στην τιμή κτήσης και στην τιμή πώλησης κάθε ακινήτου από την 1η Ιανουαρίου 2014 και μετά. Επιβαρύνει τον πωλητή, ενώ ο αγοραστής οφείλει φόρο μεταβίβασης 3% επί της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου. Ο φόρος είχε ανασταλεί εξαιτίας της πολυπλοκότητάς του, με αποτέλεσμα στους μήνες που εφαρμόστηκε να ακυρωθούν εκατοντάδες συμβόλαια.

Σύμφωνα με τον νόμο, εφόσον ο φορολογούμενος έχει διακρατήσει το ακίνητο που πωλεί για περισσότερο από πέντε έτη, η υπεραξία είναι αφορολόγητη μέχρι του ποσού των 25.000 ευρώ. Επίσης όσοι μεταβιβάσουν ακίνητα τα οποία έχουν στην κατοχή τους προ του 1995 απαλλάσσονται από τον σχετικό φόρο.

Εφόσον προκύπτει φόρος, αυτός παρακρατείται από τον συμβολαιογράφο και αποδίδεται εντός πέντε εργάσιμων ημερών από την υπογραφή του συμβολαίου, η οποία κατατίθεται αποκλειστικά στην τράπεζα έκδοσης της τραπεζικής επιταγής. Για τον υπολογισμό του φόρου οι τιμές κτήσης και μεταβίβασης είναι αυτές που αναγράφονται στα συμβόλαια, ενώ εάν πρόκειται για ακίνητο το οποίο έχει αποκτηθεί από κληρονομιά, η τιμή κτήσης υπολογίζεται με βάση τον φόρο κληρονομιάς που είχε καταβληθεί (το ίδιο και για τις δωρεές - γονικές παροχές). Σε κάθε άλλη περίπτωση που η τιμή κτήσης δεν μπορεί να προκύψει με βάση δημόσια έγγραφα (όπως π.χ. αυτεπιστασία ή αντιπαροχή), υπολογίζεται με βάση έναν μαθηματικό τύπο, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τον πληθωρισμό των ετών που έχουν μεσολαβήσει ανάμεσα στην απόκτηση και την πώληση. Για την επιβολή του φόρου, ο φορολογούμενος που μεταβιβάζει ακίνητη περιουσία υποχρεούται, πριν από τη σύνταξη του συμβολαίου, να δηλώνει το σύνολο των στοιχείων που αφορούν τον προσδιορισμό του φόρου υπεραξίας στον συμβολαιογράφο.

Η δήλωση περιλαμβάνει τα στοιχεία του πωλητή, του συμβολαιογράφου που καταρτίζει τη συμβολαιογραφική πράξη και θα διενεργήσει την παρακράτηση και την απόδοση του φόρου, τα στοιχεία του αγοραστή ή των αγοραστών, τον χρόνο και την αξία κτήσης και μεταβίβασης, το είδος της ακίνητης περιουσίας ή των ιδανικών μεριδίων αυτής ή του εμπράγματου δικαιώματος, τα έτη διακράτησης, τους συντελεστές και τον υπολογισμό του φόρου.

Οι περισσότερες και πιο σημαντικές αλλαγές που θα γίνουν το 2019  αφορούν στη φορολόγηση των ακινήτων, όπου αναμένεται να έρθουν τα πάνω κάτω λόγω της εφαρμογής των νέων αντικειμενικών τιμών, αλλά και εξαιτίας της μείωσης του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων. Οι νέες αντικειμενικές αξίες οδηγούν σε αυξήσεις, αλλά και σε μειώσεις των φορολογικών επιβαρύνσεων για τους ιδιοκτήτες ακινήτων.

Αναλυτικά με τον ερχομό αλλά και κατά τη διάρκεια του 2019 θα επέλθουν οι ακόλουθες αλλαγές στη φορολογία:

1. Αυξομειώσεις σε 17 φόρους, τέλη και λοιπές επιβαρύνσεις που επιβάλλονται στην απόκτηση και την κατοχή ακίνητης περιουσίας από την 1η-1-2019, λόγω εφαρμογής νέων αντικειμενικών τιμών σε χιλιάδες περιοχές της χώρας. Οι αντικειμενικές τιμές ακινήτων που προέκυψαν από την αναπροσαρμογή της 12ης Ιουνίου 2018 εφαρμόζονται φέτος μόνο για τον υπολογισμό του ΕΝΦΙΑ. Για τον υπολογισμό όλων των υπόλοιπων φόρων και τελών που επιβαρύνουν την ακίνητη περιουσία, εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται οι προηγούμενες τιμές μέχρι και τις 31-12-2018. Από την 1η-1-2019 όμως όλοι οι φόροι και οι λοιπές επιβαρύνσεις στα ακίνητα θα προσδιορίζονται με βάση τις νέες αναπροσαρμοσμένες τιμές.

Σύμφωνα με τα στοιχεία των αρμόδιων υπηρεσιών του υπουργείου Οικονομικών, οι αντικειμενικές τιμές καλύπτουν 10.216 ζώνες σε όλη την Ελλάδα. Από τις ζώνες αυτές:

* στο 37%, δηλαδή σε 3.792 ζώνες, οι νέες τιμές, όπως καθορίστηκαν τη 12η Ιουνίου 2018, είναι αυξημένες σε σύγκριση με τις ισχύουσες,

* στο 21%, δηλαδή σε 2.122 ζώνες, οι τιμές που καθορίστηκαν τη 12η Ιουνίου 2018 είναι μειωμένες σε σύγκριση με τις ισχύουσες,

* στο 42%, δηλαδή σε 4.302 ζώνες, οι τιμές έμειναν αμετάβλητες.

Ουσιαστικά, οι αντικειμενικές τιμές θα αλλάξουν από την 1η-1-2019 στο 58% των ζωνών όλης της χώρας, δηλαδή στην πλειονότητα των περιοχών όπου εφαρμόζεται το σύστημα του αντικειμενικού προσδιορισμού των φορολογητέων αξιών των ακινήτων.

Αναλυτικά, από τη μεταβολή (αύξηση ή μείωση) των αντικειμενικών τιμών ζώνης (των τιμών αφετηρίας ανά τ.μ. που λαμβάνονται υπόψη για τον προσδιορισμό των φορολογητέων αξιών των ακινήτων) θα επηρεαστούν από την 1η-1-2019 οι ακόλουθες κατηγορίες φόρων και λοιπών επιβαρύνσεων στην ακίνητη περιουσία:

α) Ο φόρος μεταβίβασης ακινήτων (ΦΜΑ), ο οποίος υπολογίζεται με 3% επί της αντικειμενικής αξίας κάθε πωλούμενου ακινήτου και επιβαρύνει τον αγοραστή. Από τον φόρο αυτό απαλλάσσεται η αγορά πρώτης κατοικίας αντικειμενικής αξίας:

* έως 200.000 ευρώ εφόσον πραγματοποιείται από άγαμο,

* έως 250.000 ευρώ εφόσον πραγματοποιείται από έγγαμους ή συνάψαντες σύμφωνο συμβίωσης, που δεν βαρύνονται με τέκνα.

Για κάθε εξαρτώμενο τέκνο μέχρι τα δύο τα παραπάνω όρια απαλλαγής προσαυξάνονται κατά 25.000 ευρώ. Για κάθε επιπλέον τέκνο πέραν του δευτέρου τα όρια προσαυξάνονται περαιτέρω κατά 30.000 ευρώ.

β) Ο ΦΠΑ 24% που επιβάλλεται στις πωλήσεις νεόδμητων κτισμάτων που δεν αποτελούν πρώτη κατοικία. Ο φόρος αυτός υπολογίζεται επίσης με βάση τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων.

γ) Ο φόρος χρησικτησίας κτισμάτων, που υπολογίζεται επίσης με 3% επί των αντικειμενικών αξιών.

δ) Ο φόρος ανταλλαγής - συνένωσης οικοπέδων.

ε) Ο φόρος διανομής ακινήτων.

στ) Το Τέλος Ακίνητης Περιουσίας (ΤΑΠ), που επιβάλλεται υπέρ των δήμων μέσω των λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος και υπολογίζεται με συντελεστές κλιμακούμενους από 0,25‰-0,35‰ επί των αντικειμενικών τιμών ζώνης των ηλεκτροδοτούμενων κτισμάτων.

ζ) Ο δημοτικός φόρος που επιβαρύνει τις μεταβιβάσεις ακινήτων (υπολογίζεται με ποσοστό επί του φόρου μεταβίβασης).

η) Τα τέλη υπέρ Ταμείου Νομικών που επιβαρύνουν τα μεταβιβαστικά συμβόλαια.

θ) Το πρόσθετο τέλος μεταγραφής συμβολαίων.

ι) Ο φόρος δωρεάς ακινήτων, ο οποίος υπολογίζεται με αφορολόγητο όριο 150.000 ευρώ και συντελεστές 1%-10% για δωρεές προς συζύγους, τέκνα ή εγγόνια, με αφορολόγητο όριο 30.000 ευρώ και συντελεστές 5%-20% για δωρεές προς λοιπούς συγγενείς δεύτερου βαθμού και με αφορολόγητο όριο 6.000 ευρώ και συντελεστές 20% έως 40% για δωρεές προς λοιπούς συγγενείς και μη συγγενείς.

ια) Ο φόρος γονικής παροχής ακινήτων, ο οποίος υπολογίζεται με αφορολόγητο όριο 150.000 ευρώ και συντελεστές 1%-10%. Σε περίπτωση γονικής παροχής πρώτης κατοικίας ισχύει επιπλέον αφορολόγητο όριο:

* 200.000 ευρώ για άγαμο,

* 250.000 ευρώ για έγγαμους ή συνάψαντες σύμφωνο συμβίωσης, που δεν βαρύνονται με τέκνα.

Για κάθε εξαρτώμενο τέκνο μέχρι τα δύο τα παραπάνω όρια απαλλαγής προσαυξάνονται κατά 25.000 ευρώ. Για κάθε επιπλέον τέκνο πέραν του δευτέρου τα όρια προσαυξάνονται περαιτέρω κατά 30.000 ευρώ.

ιβ) Ο φόρος κληρονομιάς ακινήτων, ο οποίος υπολογίζεται με αφορολόγητα όρια και συντελεστές όμοια με του φόρου δωρεάς.

ιγ) Το τέλος εγγραφής ακινήτων στο Κτηματολόγιο.

ιδ) Τα πολεοδομικά πρόστιμα διατήρησης αυθαιρέτων κτισμάτων.

ιε) Τα πολεοδομικά πρόστιμα κατασκευής νέων αυθαιρέτων.

ιστ) Οι εισφορές σε γη και χρήμα για την ένταξη ακινήτων στα σχέδια πόλεων.

ιζ) Ο ειδικός φόρος ακινήτων 15% που επιβάλλεται στις υπεράκτιες εταιρείες ακινήτων.

2. Μείωση των επιβαρύνσεων από τον ΕΝΦΙΑ κατά 2,72% έως 30% το επόμενο έτος για περίπου 5,4 εκατομμύρια νοικοκυριά με ακίνητη περιουσία συνολικής αξίας έως 200.000 ευρώ. Συγκεκριμένα:

α) Ο κύριος ΕΝΦΙΑ του έτους 2019 θα μειωθεί κατά 30% για κάθε φυσικό πρόσωπο του οποίου η συνολική αξία της  ακίνητης περιουσίας θα ανέρχεται μέχρι του ποσού των 60.000 ευρώ την 1η-1-2019. Η μείωση αυτή θα έχει ως συνέπεια το συνολικό ποσό του ΕΝΦΙΑ για 3.488.820 φορολογούμενους με ακίνητη περιουσία συνολικής αντικειμενικής αξίας μέχρι 60.000 ευρώ να μειωθεί κατά 191.955.852 ευρώ ή κατά 30%, από 639.852.840 ευρώ για το έτος 2018, σε 447.896.988 ευρώ για το 2019.

β) Για κάθε φυσικό πρόσωπο του οποίου η συνολική αξία της ακίνητης περιουσίας την 1η-1-2019 θα είναι μεγαλύτερη των 60.000 ευρώ, το ποσό της μείωσης κατά 30%, που αντιστοιχεί στο υπερβάλλον των 60.000 ευρώ τμήμα της αξίας θα μειώνεται κατά 0,7 ευρώ ανά 1.000 ευρώ ακίνητης περιουσίας και, σε κάθε περίπτωση, δεν θα μπορεί να υπερβεί τα 100 ευρώ. Βάσει στοιχείων που έχουν επεξεργαστεί οι αρμόδιες υπηρεσίες, οι μειώσεις του κύριου ΕΝΦΙΑ για όσους ιδιοκτήτες έχουν ακίνητη περιουσία συνολικής αντικειμενικής αξίας άνω των 60.000 ευρώ και μέχρι 200.000 ευρώ θα είναι σημαντικά χαμηλότερες του 30%, ενώ για όσους έχουν ακίνητα συνολικής αξίας άνω των 200.000 ευρώ οι μειώσεις θα είναι ασήμαντες έως μηδενικές. Πιο συγκεκριμένα:

ι) 1.050.319 φορολογούμενοι με ακίνητη περιουσία συνολικής αξίας από 60.000,01 έως 100.000 ευρώ θα δουν τη συνολική ετήσια επιβάρυνσή τους από τον κύριο ΕΝΦΙΑ να περιορίζεται κατά 21,08% ή κατά 92.234.595 ευρώ, από 437.637.844 ευρώ για το 2018 στα 345.403.249 ευρώ για το 2019.

ιι) 588.611 φορολογούμενοι με ακίνητη περιουσία συνολικής αξίας από 100.000,01 έως 150.000 ευρώ θα δουν τη συνολική ετήσια επιβάρυνσή τους από τον κύριο ΕΝΦΙΑ να περιορίζεται κατά 9,54% ή κατά 33.461.302 ευρώ, από 350.586.715 ευρώ για το 2018 στα 317.125.413 ευρώ για το 2019.

ιιι) 281.077 φορολογούμενοι με ακίνητη περιουσία συνολικής αξίας από 150.000,01 έως 200.000 ευρώ θα δουν τη συνολική ετήσια επιβάρυνσή τους από τον κύριο ΕΝΦΙΑ να περιορίζεται κατά 2,72% ή κατά 6.014.492 ευρώ, από 221.122.926 ευρώ για το 2018 στα 215.108.434 ευρώ για το 2019.