Στη διακριτική ευχέρεια των ΟΤΑ είναι το αν θα κατεδαφίζουν ή όχι τα αυθαίρετα κτίσματα στις περιοχές αρμοδιότητάς τους. Παράλληλα μπορούν να επιβάλλουν και πρόστιμα διατήρησής αυθαιρέτων κατασκευών μέχρι την κατεδάφισή τους είτε από συνεργεία των ΟΤΑ είτε από τους ίδιους τους ιδιοκτήτες.

Αυτό αναφέρει ο αντεισαγγελέας του Α.Π μετά από σχετικό ερώτημα του Δήμου Κηφισιάς.Η   αποφαση ελέγχεται από την Δικαιοσύνη για κακή χρήση και ανάλογα μπορεί να αναζητηθούν ποινικές ευθύνες από τους νομάρχες, δημάρχους κ.λπ.

Πιο αναλυτικά, ο Δήμος Κηφισιάς ζήτησε την γνώμη της Ανώτατης Εισαγγελίας για το καθεστώς των αυθαιρέτων «νέας γενιάς» δηλαδή αυτά που κατασκευάστηκαν μετά την 31.1.1983 (ημερομηνία εφαρμογής Ν. 1337/1985), όσο και τα παλαιότερα αυθαίρετα και "το υποχρεωτικό ή μη της κατεδάφισής τους από τα όργανα και τις τεχνικές υπηρεσίες του Δήμου και το είδος των ευθυνών που μπορούν ενδεχομένως να αναζητηθούν από τα όργανα αυτά (αιρετά και μη), σε περίπτωση μη κατεδάφισής τους.

«Η υποχρέωση επιβολής προστίμων ανέγερσης και διατήρησης αυθαιρέτων από την πλευρά της διοίκησης, υφίσταται και λειτουργεί παράλληλα με την υποχρέωσή της για κατεδάφιση αυτών, η μονόπλευρη δε επιλογή της πρώτης δυνατότητας, δεν σημαίνει, άνευ ετέρου, ότι η δικαστική αρχή δεν έχει την δυνατότητα να ελέγξει, αν αυτή παραβιάζει τα όρια της διακριτικής της ευχέρειας, ως συνιστώσα το έγκλημα της παράβασης καθήκοντος, συντρεχουσών βεβαίως και των λοιπών προϋποθέσεων του νόμου»  καταλήγει η γνωμοδότηση.

 

Παρατηρήσεις επί του νομοσχεδίου στο οποίο περιλαμβάνονεται και η ρύθμιση για τους ημιυπαίθριους διατύπωσε το Τεχνικό Επιμελητήριο Αθήνας ΤΕΕ , επισημαίνοντας πως οι διατυπώσεις του σ/ν πρέπει να συμβάλουν στην αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης.
Αναλυτικά, το ΤΕΕ σημειώνει τα ακόλουθα:
«Το σχέδιο νόμου «Ταυτότητα κτιρίων, αυθαίρετες υπερβάσεις δόμησης και αλλαγές χρήσης, πρόγραμμα μητροπολιτικών αναπλάσεων και άλλες διατάξεις» οφείλει να διατυπωθεί με τρόπο που θα αίρει μέρος τουλάχιστον των επιφυλάξεων των πολιτών απέναντι σε ένα κράτος μη αξιόπιστο. Ένα κράτος που για πολλές δεκαετίες ενισχύει την αυθαίρετη δόμηση, για 42 χρόνια προσπαθεί να την νομιμοποιήσει και προτείνει στους παρανομούντες μια συναλλαγή, προσφέροντας την υποχώρηση του πολεοδομικού δικαίου έναντι οικονομικού ανταλλάγματος.
»Οφείλει με τις διατυπώσεις του να πείσει ότι πληρούται η Συνταγματική επιταγή του άρθρου 24 ότι με τις παρεμβάσεις σε μια γεωγραφική ενότητα το τελικό περιβαλλοντικό ισοζύγιο θα είναι θετικό, οι όροι διαβίωσης θα αναβαθμισθούν. Ότι η μαζική αναστολή από την κατεδάφιση με το σύνολο των προτεινόμενων μέτρων θα οδηγήσει στο κτύπημα της αυθαίρετης δόμησης και δεν θα περάσει το μήνυμα ότι και στο μέλλον τον πρώτο λόγο θα έχει η αυθαιρεσία, την οποία θα ακολουθεί και θα επιδοκιμάζει ο νομοθέτης.
»Είναι σωστή η πρόβλεψη για διάθεση των πόρων, μετά από πολεοδομική μελέτη, αυστηρά και μόνο υπέρ των σκοπών που προαναφέρθηκαν. Το ίδιο θεωρούμε και τη δέσμη μέτρων που αναφέρονται στην ταυτότητα του κτιρίου, την ίδρυση σώματος ελεγκτών μηχανικών και τους διαρκείς ελέγχους. Σε κάθε περίπτωση η υλοποίηση των παραπάνω προβλέψεων, με συνέπεια και συνέχεια, αποτελεί και «διαρκές» κριτήριο νομιμότητας των σχετικών ρυθμίσεων. Από αυτήν την άποψη δεν αρκεί η απλή περιγραφή τους στο σχέδιο νόμου, όπως και άλλων μέτρων. Θα πρέπει να διασφαλισθεί ότι δεν θα επαναληφθεί το φαινόμενο ορθές νομικές ρυθμίσεις να μην υλοποιούνται στην πράξη.
»Το Τεχνικό Επιμελητήριο έχει καταθέσει προτάσεις, πολλές εκ των οποίων έχουν ενσωματωθεί στο πλαίσιο που ανακοινώθηκε από την Υπουργό ΠΕΚΑ. Στις κατευθύνσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω θα κινηθεί και στη συνέχεια.
»Θυμίζουμε τέλος θέσεις που θα ήταν καλό να συμπεριληφθούν σε ένα πλαίσιο που αφορά την αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης:

• Ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού

• Κωδικοποίηση της βασικής πολεοδομικής νομοθεσίας

• Ενεργοποίηση ενός ορθολογικού συστήματος ηλεκτρονικής πολεοδομίας, με πλήρως στελεχωμένα πολεοδομικά γραφεία

• Σύνταξη νομοθετικού πλαισίου συντελεστών παραγωγής ιδιωτικών έργων

»Όσον αφορά τη διάταξη για την ανώτατη επιτρεπόμενη επιφάνεια ημιϋπαιθρίων χώρων θα πρέπει να επανέλθει στην προηγούμενη μορφή της».

Πέντε αλλαγές στη ρύθμιση για τους ημιυπαίθριους ζητά η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων προκειμένου όπως αναφέρει να επιτύχει τους κοινωνικούς και δημοσιονομικούς της στόχους. Μεταξύ αυτών, να αυξηθεί από 40 σε 99 χρόνια η αναστολή κατεδάφισης και να ληφθεί ειδική μέριμνα για τα υπόγεια. Η ΠΟΜΙΔΑ υπενθυμίζει ότι από το Σεπτέμβριο του 2003 είχε θέσει στην τότε Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ κα Βάσω Παπανδρέου το θέμα των ημιυπαίθριων και τονίζει ότι με τη ρύθμιση που εξαγγέλθηκε δικαιώνεται, εφόσον με αυτή τακτοποιούνται ημιυπαίθριοι χώροι, αλλαγή χρήσης σε ισόγεια και υπόγεια (αποθήκες – χώροι στάθμευσης), αλλά και πατάρια καταστημάτων και σοφίτες, επίμονο αίτημα που δεν είχε γίνει δεκτό στη προηγούμενη ρύθμιση.
Οι αλλαγές που προτείνει η ΠΟΜΙΔΑ προβλέπουν τα εξής:
1. ΜΕΙΩΤΙΚΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΣΤΑ ΥΠΟΓΕΙΑ: Η ρύθμιση είναι απόλυτα αποτρεπτική για τους κατόχους υπόγειων χώρων στις νεώτερες οικοδομές δεδομένου ότι:
α. Οι οικοδομές αυτές βρίσκονται συνήθως σε περιοχές με υψηλές τιμές ζώνης.
β. Τα εμβαδά τους είναι μεγάλα και συνήθως υπερβαίνουν τα 75 τετρ. μέτρα
γ. Ο συντελεστής είναι παράλογα και αδικαιολόγητα υψηλός ( 9 – 11% ). Είναι λογικός για κτίσματα ορόφων, όχι όμως και για υπόγειους χώρους που είναι εξ ορισμού υποβαθμισμένης αξίας.
δ. Το ύψος του τέλους που προκύπτει ότι πρέπει να καταβληθεί είναι απόλυτα απαγορευτικό, δεδομένου και ότι οι περισσότεροι ιδιοκτήτες τους, οφείλουν στις τράπεζες το μεγαλύτερο μέρος τους, και συνεπώς βρίσκονται σε απόλυτη αδυναμία να καταβάλουν τέτοια ποσά.
ε. Η παρεπόμενη επαύξηση των νομίμων εμβαδών των κατοικιών αυτών θα παρασύρει τους φορολογούμενους και στον Καιάδα του νέου φορολογικού τεκμηρίου κατοικίας και του νέου ΦΑΠ!   
στ. Ως εκ τούτου οι κάτοχοι τέτοιων χώρων ουδόλως θα συμμετάσχουν σε έναν τέτοιο φορολογικό «Χορό του Ζαλόγγου» και δεν θα δηλώσουν ούτε καν τους κλεισμένους ημιυπαίθριους χώρους των κατοικιών τους! Συνεπώς η μισή περίπου δημοσιονομική δυνατότητα της ρύθμισης θα χαθεί από την παραπάνω αιτία!
Γι΄ αυτό προτείνουμε να εφαρμοστεί η νομοθεσία περί αντικειμενικής αξίας των υπογείων και στη ρύθμιση αυτή. Συγκεκριμένα  προτείνουμε να προστεθεί διάταξη σύμφωνα με την οποία ειδικά και μόνον για τους υπόγειους χώρους, για τον υπολογισμό της εισφοράς θα συνυπολογιστεί και ο κλασσικός μειωτικός συντελεστής 0,60 του συστήματος αντικειμενικού προσδιορισμού αξίας ακινήτων, δηλαδή θα μειωθεί το ποσό της εισφοράς υπογείων χώρων κατά 40%.
2. ΕΚΠΤΩΣΗ 20% ΛΟΓΩ ΠΑΛΑΙΟΤΗΤΑΣ & ΧΑΜΗΛΩΝ ΠΡΟΣΤΙΜΩΝ. Για τις οικοδομές που αποπερατώθηκαν μέχρι 31.12.2003 πρέπει να υπολογιστεί μειωτικός συντελεστής παλαιότητας 0,80, όχι μόνον γιατί είναι παλαιότερες, αλλά γιατί τα ισχύοντα πρόστιμα για τις παλαιότερες οικοδομές ήταν σημαντικά χαμηλότερα από αυτά που καθιερώθηκαν για τις νεώτερες οικοδομές.
3. ΕΠΑΥΞΗΣΗ ΧΡΟΝΟΥ ΙΣΧΥΟΣ. Η αναστολή κατεδάφισης των δηλούμενων χώρων για 40 μόνον έτη ξενίζει τους πολίτες, γιατί είναι ασυνήθιστη στο δίκαιό μας. Τα κτίρια επιβιώνουν πάντοτε των κατόχων τους. Η συνήθης ζωή και αντοχή των οικοδομών από οπλισμένο σκυρόδεμα υπολογίζεται σε μια εκατονταετία. Κατανοούμε τη σκοπιμότητα της διάταξης, και γι΄ αυτό προτείνουμε να οριστεί ως χρόνος αναστολής τα 99 έτη.  
4. ΣΥΝΙΔΙΟΚΤΗΤΕΣ ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΙΩΝ. Η προισχύσασα ρύθμιση δεν καλύπτει την αστική πλευρά του θέματος, διότι αφήνει όσους καταβάλουν την εισφορά, απροστάτευτους στις τυχόν κακές διαθέσεις κάποιων συνιδιοκτητών της πολυκατοικίας τους, οι οποίοι μπορούν οποτεδήποτε, με βάση  τον κανονισμό της, να ζητήσουν από τα πολιτικά δικαστήρια (διαδικασία του άρθ. 17 παρ. 2 του Κώδ. Πολ. Δικονομίας περί «διαφορών συνιδιοκτητών») την έκδοση δικαστικής απόφασης που θα διατάσσει την κατεδάφιση ή τη βίαιη επαναφορά της χρήσης του σε ότι καθορίζεται από την πράξη σύστασης οριζόντιας ιδιοκτησίας του κτιρίου, ακόμη και αν έχει πληρωθεί η εισφορά! Επειδή πολλές φορές, δυστυχώς, οι δικαστικές αντιδικίες μεταξύ των συνιδιοκτητών διαμερισμάτων πολυκατοικιών φτάνουν στα άκρα, για την νομική ασφάλεια των πολιτών που θα δηλώσουν τους χώρους τους, θεωρούμε απόλυτα αναγκαίο, η νέα ρύθμιση, χωρίς να αλλοιώνει τις διατάξεις ουσιαστικού δικαίου, να ορίζει ότι:
«Στην περίπτωση κτιρίων που υπάγονται στις εν γένει διατάξεις περί οριζοντίου ιδιοκτησίας δεν εκτελούνται δικαστικές αποφάσεις που διατάσσουν την επαναφορά της χρήσης χώρου στην από την πράξη σύστασης προβλεπόμενη χρήση του, εφόσον έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία δήλωσης και καταβολής της εισφοράς του παρόντος».
5. ΔΙΑΘΕΣΗ ΠΟΡΩΝ ΚΑΙ ΓΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΠΑΛΑΙΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ. Με θλίψη μας διαπιστώνουμε ότι ενώ το Κράτος ετοιμάζεται να εξαπολύσει στρατιές κάθε είδους ελεγκτών (το νέο επάγγελμα του μέλλοντος) με παχυλότατες προνομιακά καθορισμένες αμοιβές, που θα μπαίνουν στα σπίτια και θα ελέγχουν τα πάντα, σκορπίζοντας βαρύτατα πρόστιμα  με συνοπτικές διαδικασίες, εν τούτοις ουδείς ενδιαφέρεται να βοηθήσει τους ιδιοκτήτες κτιρίων να ανταποκριθούν στις όλο και αυξανόμενες υποχρεώσεις που τους επιβάλλονται! Πιστεύουμε ακράδαντα ότι τουλάχιστον το 50% των πόρων που θα προκύψουν από την είσπραξη της εισφοράς, θα πρέπει να διατεθούν σε έργα βελτίωσης του περιβάλλοντος, εκ των οποίων το πρώτο πρέπει να είναι η ενεργειακή αναβάθμιση των υπαρχόντων κτιρίων, που είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της «πράσινης ανάπτυξης»!

Αλλαγές στις νέες οικοδομές,προβλέπονται με το πακέτο μέτρων που ανακοινώθηκε απο τη γενική γραμματέα Χωροταξίας και Αστικού Περιβάλλοντος η οποία διευκρίνισε ότι:

- οι ημιυπαίθριοι παραμένουν ως ποσοστό στο 15% αλλά καταργείται η ισοκατανομή τους στους ορόφους

- καταργείται η βύθιση των υπογείων

- οι υπόγειοι χώροι στάθμευσης δεν προσμετρώνται στο συντελεστή δόμησης για κανένα κτήριο

- οι ισόγειοι και υπέργειοι χώροι δόμησης δεν προσμετρώνται στο συντελεστή δόμησης για κανένα κτήριο εκτός από τις κατοικίες και, τέλος

- στις κατοικίες, προσμετρώνται στον συντελεστή δόμησης οι ισόγειοι κλειστοί χώροι στάθμευσης αλλά όχι οι στεγασμένοι ανοιχτοί (πυλωτές).