Οσοι σχεδιάζουν να αγοράσουν πρώτη κατοικία επιφάνειας μέχρι 120 τ.μ. και αξίας έως 200.000 ευρώ απαλλάσσονται πλήρως από τον έλεγχο του «πόθεν έσχες». Η ρύθμιση αυτή ισχύει για αγορά πρώτης κατοικίας,μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2012. Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι η αναστολή εφαρμογής του «πόθεν έσχες» μπορεί να μην αλλάξει δραματικά το σημερινό τοπίο, ωστόσο και σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη πτώση των τιμών στα ακίνητα και τη μετάθεση για το δεύτερο εξάμηνο του 2011 της αύξησης των αντικειμενικών, μπορεί να τονώσει κάπως τη ζήτηση. Η αναστολή του «πόθεν έσχες» σημαίνει μια επιβάρυνση λιγότερη σε μια χρονιά που αναμένεται να είναι η χειρότερη μέχρι σήμερα στην κτηματαγορά, με το απόθεμα αδιάθετων κατοικιών να παραμένει μεταξύ 120.000 έως 150.000.

Επίσης για την α΄κατοικία ισχύει και η απαλλαγή απο τον φόρο. Για αγορά κατοικίας το αφορολόγητο όριο ανέρχεται σε:

- 200.000 ευρώ για τον άγαμο. Για τον άγαμο που παρουσιάζει αναπηρία τουλάχιστον 67% από διανοητική καθυστέρηση ή φυσική αναπηρία το αφορολόγητο διαμορφώνεται σε 250.000 ευρώ.

- 250.000 ευρώ για τον έγγαμο. Το ποσό αυτό προσαυξάνεται κατά 25.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα αυτού και κατά 30.000 ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα του. Για έγγαμο που παρουσιάζει αναπηρία τουλάχιστον 67% από διανοητική καθυστέρηση ή φυσική αναπηρία, μέχρι ποσού αξίας 275.000 ευρώ το οποίο προσαυξάνεται ανάλογα με τον αριθμό των παιδιών.

Για αγορά οικοπέδου το αφορολόγητο ποσό ανέρχεται σε:

· 50.000 ευρώ για τον άγαμο.

· 100.000 ευρώ για τον έγγαμο. Το ποσό αυτό προσαυξάνεται κατά 10.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα αυτού και κατά 15.000 ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα του.

Αν η αξία του ακινήτου υπερβαίνει τα παραπάνω αφορολόγητα όρια, η απαλλαγή χορηγείται μέχρι του αντίστοιχου αφορολόγητου ποσού και για την επιπλέον αξία οφείλεται φόρος μεταβίβασης με συντελεστή 10%.

Για την απόκτηση πρώτης κατοικίας, στο ποσό της απαλλαγής περιλαμβάνεται και η αξία μίας θέσης στάθμευσης αυτοκινήτου και ενός αποθηκευτικού χώρου, για επιφάνεια εκάστου έως 20 τ.μ., εφόσον βρίσκονται στο ίδιο ακίνητο και αποκτώνται ταυτόχρονα με το ίδιο συμβόλαιο αγοράς.

Οι αντικειμενικές αξίες που ανακοινώθηκαν υπολείπονται των εμπορικών τιμών , υποστηρίζει το υπουργείο Οικονομικών. Υπογραμμίζει ακόμη πως «παρά τις κορώνες της ΝΔ για δήθεν φοροεισπρακτικό μέτρο που συνεπάγεται υπερβολικές επιβαρύνσεις της φορολογητέας αξίας των ακινήτων η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική». Όπως εξηγεί:

- Σε ό,τι αφορά στα νεόδμητα κτίσματα, για τον υπολογισμό των αντικειμενικών αξιών (κτίσματος και οικοπέδου), ελήφθησαν ως βάση ανα τετραγωνικό οι τιμές του Τεχνικού Επιμελητηρίου του έτους 2006, οι οποίες μάλιστα αφορούν μόνο στο κόστος κατασκευής του κτιρίου και όχι και την αξία του οικοπέδου. Οι τιμές αυτές ανέρχονταν το έτος 2006 στα 600 ευρώ ανά τετραγωνικό, ενώ σήμερα είναι τουλάχιστον 1.100 ευρώ.

- Η ελάχιστη τιμή των 600 ευρώ/τετραγωνικό μειώνεται, για τα παλαιότερα κτίσματα, με βάση τον ισχύοντα συντελεστή παλαιότητας, ο οποίος ξεκινά από 10% για κτίσματα άνω των 10 ετών και κλιμακώνεται για κτίσματα άνω των 25 ετών έως 40%, φτάνοντας δηλαδή σε μείωση της αντικειμενικής αξίας στα 360 ευρώ/τετραγωνικό.

- Πέραν των ανωτέρω, οι αντικειμενικές αξίες προσδιορίστηκαν για κάθε οικισμό από ειδική Επιτροπή, αποτελούμενη από εκπροσώπους του ΤΕΕ της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και από υπηρεσιακούς παράγοντες του Υπουργείου Οικονομικών, οι οποίοι έλαβαν υπόψη τις τοπικές εκτιμήσεις και ιδιομορφίες.

Είναι χαρακτηριστικό ότι από τους οικισμούς των 25 νομών, το 63,6% του συνόλου εντάσσονται στο σύστημα με τιμή ζώνης (νεόδμητων κτισμάτων) 600 ευρώ/τετραγωνικό και ένα επιπλέον 31,4% εντάσσονται με τιμή ζώνης 601-1.000 ευρώ. Δηλαδή στο 95% των εντασσόμενων οικισμών, η τιμή ζώνης δεν ξεπερνά τα 1.000 ευρώ ανα τετραγωνικό. 4,7% των οικισμών εντάσσονται με τιμή ζώνης 1001-1500 ευρώ, 0,2% με τιμή ζώνης 1501-2000 ευρώ, ενώ μόνον 0,04% του συνόλου εντάσσονται με τιμή ζώνης πάνω από 2.000 ευρώ ανά τετραγωνικό.

Σε ό,τι αφορά στα οικόπεδα και στα αγροτεμάχια. η αντικειμενική αξία ορίστηκε σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα, σε σχέση με την ισχύουσα στην αγορά ή την προσδιοριζόμενη σε ενταγμένες περιοχές τιμή ζώνης.

Η απαλλαγή για την αγορά πρώτης κατοικίας παρέχεται, εκτός από τους Ελληνες, και στους ομογενείς από Αλβανία, Τουρκία και χώρες της πρώην Σοβιετικής Ενωσης, στους πολίτες της ΕΕ, στους αναγνωρισμένους πρόσφυγες αλλά και σε πολίτες τρίτων χωρών, οι οποίοι διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα τουλάχιστον έναν χρόνο. Η απαλλαγή για απόκτηση πρώτης κατοικίας παρέχεται μόνο σε φυσικά πρόσωπα (έγγαμα ή άγαμα), εφόσον κατοικούν μόνιμα στην Ελλάδα.

Για να χορηγηθεί φοροαπαλλαγή για την απόκτηση πρώτης κατοικίας θα πρέπει:

· Ο αγοραστής ή η σύζυγός του ή τα ανήλικα παιδιά του να μην έχουν δικαίωμα πλήρους κυριότητας ή επικαρπίας ή οικήσεως σε άλλη οικία ή διαμέρισμα που πληροί τις στεγαστικές ανάγκες της οικογένειάς του ή δικαίωμα πλήρους κυριότητας επί οικοπέδου οικοδομήσιμου ή επί ιδανικού μεριδίου οικοπέδου, στο οποίο αντιστοιχεί εμβαδόν κτίσματος που πληροί τις στεγαστικές του ανάγκες, και βρίσκονται σε δημοτικό διαμέρισμα με πληθυσμό άνω των 3.000 κατοίκων. Ακόμη για την απαλλαγή απαιτείται το αγοραζόμενο οικόπεδο ή το γήπεδο, στο οποίο βρίσκεται η αγοραζόμενη οικία ή το διαμέρισμα να είναι οικοδομήσιμο και εντός εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου δήμου ή κοινότητας και μεταξύ αγοραστή και πωλητή να μην υπάρχει συγγένεια εξ αίματος ή εξ αγχιστείας πρώτου βαθμού. Οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση της απαλλαγής θα πρέπει να συντρέχουν στο όνομα του αγοραστή.

· Θεωρείται ότι καλύπτονται οι στεγαστικές ανάγκες του αγοραστή και της οικογένειάς του, αν το συνολικό εμβαδόν της καθαρής επιφάνειας (της επιφάνειας χωρίς τους κοινόχρηστους χώρους) κατοικιών που υφίστανται ή υπάρχει η δυνατότητα βάσει των πολεοδομικών διατάξεων να αναγερθούν είναι: 70 τ.μ., προσαυξανόμενα κατά 20 τ.μ. για καθένα από τα δύο πρώτα παιδιά του και 25 τ.μ. για το τρίτο και τα επόμενα τέκνα. Κατ’ εξαίρεση, οι στεγαστικές ανάγκες του αγοραστή με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 67% αυξάνονται από 70 τ.μ. σε 90 τ.μ.

· Η απαλλαγή παρέχεται με τον όρο ότι το ακίνητο θα παραμείνει στην κυριότητα του αγοραστή για μία τουλάχιστον πενταετία. Η απαλλαγή αίρεται σε περίπτωση που με πράξη εν ζωή μεταβιβασθεί το ακίνητο ή συσταθεί σ΄ αυτό οποιοδήποτε εμπράγματο δικαίωμα, πλην υποθήκης, πριν από την παρέλευση της πενταετίας, αυτός που μεταβιβάζει ή συνιστά εμπράγματο δικαίωμα υποχρεούται, προ της μεταβίβασης ή της σύστασης του εμπράγματου δικαιώματος, να υποβάλει δήλωση και να καταβάλει εφάπαξ το ΦΜΑ που αναλογεί στην αξία του μεταβιβαζόμενου ακινήτου.

Ως αξία του ακινήτου λαμβάνεται η αξία που έχει το ακίνητο κατά τον χρόνο της νέας μεταβίβασης ή της σύστασης του εμπράγματου δικαιώματος ή το δηλωθέν τίμημα της μεταβίβασης, εφόσον αυτό είναι μεγαλύτερο της αντικειμενικής αξίας. Ο φόρος υπολογίζεται με βάση τους συντελεστές που ίσχυαν κατά τον χρόνο χορήγησης της απαλλαγής, εκτός εάν ο φόρος που αναλογεί στην αξία του ακινήτου του χρόνου απαλλαγής είναι μεγαλύτερος, οπότε καταβάλλεται ο μεγαλύτερος αυτός φόρος. Σημειώνεται ότι στην περίπτωση χορήγησης απαλλαγής και στους δύο συζύγους κατά την αγορά ακινήτου εξ αδιαιρέτου, κατά τη μεταβίβαση του ποσοστού του ενός συζύγου σε τρίτον εντός της πενταετίας καταβάλλεται ο φόρος που αναλογεί στο ποσοστό αυτό.

Ο κύριος φόρος υπολογίζεται με βάση την αξία του ακινήτου κατά τον χρόνο διαπίστωσης της παράβασης με εφαρμογή των συντελεστών που ίσχυαν κατά τον χρόνο χορήγησης της απαλλαγής, εκτός εάν ο φόρος που αναλογεί στην αξία του ακινήτου του χρόνου της απαλλαγής είναι μεγαλύτερος. Σε περίπτωση διοικητικής επίλυσης της διαφοράς ο ανωτέρω πρόσθετος φόρος δεν μπορεί να μειωθεί στα 3/5 αυτού. Αν η αξία που έχει απαλλαγεί από τον φόρο αποτελεί τμήμα της συνολικής αξίας του ακινήτου, ο κύριος και πρόσθετος φόρος επιβάλλεται με βάση το τμήμα αυτό, η αξία του οποίου υπολογίζεται με βάση τη σχέση της αξίας που έχει απαλλαγεί προς τη συνολική αξία, κατά τον χρόνο της απαλλαγής.

Σε ορισμένες περιπτώσεις οι φορολογούμενοι μπορούν να τύχουν απαλλαγής και για δεύτερη φορά για την αγορά κατοικίας ή οικοπέδου, αρκεί να συντρέχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Η γενική αρχή είναι πως απαλλαγή από τον φόρο μεταβίβασης για αγορά κατοικίας ή οικοπέδου παρέχεται μία φορά. Ομως, απαλλαγή παρέχεται και για κάθε νέα αγορά ακινήτου, εφόσον:

α) τα ακίνητα που έχει στην κυριότητά του κατά τον χρόνο της νέας αγοράς ο αγοραστής, ο σύζυγος ή τα ανήλικα τέκνα τους δεν πληρούν τις στεγαστικές ανάγκες της οικογένειάς τους και

β) ο αγοραστής υποβάλλει την οικεία δήλωση και καταβάλλει εφάπαξ τον φόρο που αναλογεί στην αξία του ακινήτου που έτυχε της απαλλαγής. Ως αξία του ακινήτου λαμβάνεται η αξία που έχει αυτό κατά τον χρόνο της νέας απαλλαγής. Για τον υπολογισμό του φόρου, γίνεται χρήση των συντελεστών που ίσχυαν κατά τον χρόνο χορήγησης της πρώτης απαλλαγής και καταβάλλεται εφάπαξ, εκτός εάν ο φόρος που αναλογεί στην αξία του ακινήτου ή στο καταβληθέν τίμημα κατά τον χρόνο χορήγησης της πρώτης απαλλαγής είναι μεγαλύτερος, οπότε καταβάλλεται ο μεγαλύτερος αυτός φόρος. Η απαλλαγή αυτή παρέχεται και σε πρόσωπα τα οποία έτυχαν απαλλαγής από τον φόρο μεταβίβασης για απόκτηση στέγης μέχρι 14.7.1980, καθώς και σε πρόσωπα τα οποία έτυχαν απαλλαγής από τον φόρο κληρονομιάς ή γονικής παροχής για απόκτηση πρώτης κατοικίας, εφόσον για τα πρόσωπα αυτά συντρέχουν οι προϋποθέσεις απαλλαγής και καταβληθεί ο οικείος φόρος κατά περίπτωση.

Τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για τη χορήγηση της απαλλαγής από τον φόρο μεταβίβασης υποβάλλονται μαζί με τη δήλωση Φ.Μ.Α. πριν από την υπογραφή του οριστικού συμβολαίου. Τα απαραίτητα δικαιολογητικά για όλες τις κατηγορίες δικαιούχων είναι τα εξής: Υπεύθυνη δήλωση του άρθρου 8 του ν. 15991986, με την οποία ο δικαιούχος της απαλλαγής θα βεβαιώνει ότι:

α) τόσο αυτός όσο και ο σύζυγός του ή τα ανήλικα τέκνα τους δεν έχουν δικαίωμα πλήρους κυριότητας ή επικαρπίας ή οίκησης σε κατοικία ή ιδανικό μερίδιο κατοικίας ή δικαίωμα πλήρους κυριότητας σε οικόπεδο οικοδομήσιμο ή σε ιδανικό μερίδιο οικοπέδου που βρίσκονται σε δημοτικό ή κοινοτικό διαμέρισμα με πληθυσμό άνω των 3.000 κατοίκων, στα οποία αντιστοιχεί εμβαδόν κτίσματος, που συνολικά πληρούν τις στεγαστικές τους ανάγκες, κατά τον χρόνο της απόκτησης της πρώτης κατοικίας. Εφόσον η απόκτηση πρώτης κατοικίας γίνεται αιτία θανάτου, βεβαιώνεται ότι τα πιο πάνω ακίνητα, συναθροιζόμενα και με τα λοιπά αντίστοιχα κληρονομιαία ακίνητα, πλην εκείνου για το οποίο ζητείται η απαλλαγή, δεν πληρούν τις στεγαστικές ανάγκες του δικαιούχου.

β) τόσο αυτός όσο και ο σύζυγός του ή τα ανήλικα τέκνα του δεν έχουν τύχει απαλλαγής από τον φόρο μεταβίβασης, κληρονομιάς ή γονικής παροχής κατά το παρελθόν,

γ) κατοικεί μόνιμα στην Ελλάδα,

δ) ο δικαιούχος της απαλλαγής, ο σύζυγός του ή τα ανήλικα τέκνα του δεν έχουν μεταβιβάσει κατά την προηγούμενη πενταετία με επαχθή ή χαριστική αιτία:

· την επικαρπία ή το δικαίωμα οίκησης ή ιδανικό μερίδιο κατοικίας ή οικοπέδου,

· την ψιλή κυριότητα οικοπέδου ή ιδανικού μεριδίου οικοπέδου, που πληρούσαν τις στεγαστικές ανάγκες της οικογένειας του δικαιούχου, συναθροιζόμενα με τα λοιπά ακίνητα της οικογένειας, εφόσον η απόκτηση πρώτης κατοικίας γίνεται αιτία γονικής παροχής.

ε) αναλαμβάνει την υποχρέωση να προσκομίσει τα απαιτούμενα κατά περίπτωση πιστοποιητικά που τυχόν θα του ζητηθούν από τη Δ.Ο.Υ.

Το πάρτυ με αντικειμενικές αξίες ξεκίνησε! Η αρχή έγινε με την ένταξη 4.500 περιοχών που βρίσκονται σε 25 νομούς της χώρας στο σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού της αξίας των ακινήτων και θα συνεχιστεί τον Ιούνιο με τις αλλαγές στις αντικειμενικές αξίες των περιοχών στις οποίες ήδη ισχύει ο αντικειμενικός προσδιορισμός. Σύμφωνα με τις δηλώσεις πηγών του υπουργείου Οικονομικών οι νέες αναπροσαρμογές θα πρόβλέπουν :

-μέση αύξηση των τιμών 30% σε σύγκριση με τις ήδη υφιστάμενες.

-αλλαγές με πιθανές μειώσεις στους συντελεστές εμπορικότητας

-αλλαγές με πιθανές αυξήσεις στους συντελεστές παλαιότητας

Όλα αυτά θα προκαλέσουν νέες φορολογικές επιβαρύνσεις σε εκατομμύρια ιδιοκτήτες σε Αττική , Θεσσαλονίκη και σε όλα τα αστικά κέντρα της χώρας που είναι στο αντικειμενικό σύστημα. Πάντως ο χορός των επιβαρύνσεων ξεκίνησε με τις αρχές του νέου χρόνου καθώς η ένατξη των περιοχών στο αντικειμενικό σύστημα επηρεάζει όλες τις φορλογικές υποχρεώσεις που συνδέονται με την ακίνητη περιουσία.

Με τις νέες αντικειμενικές τιμές που ανακοινώθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα στους 25 νομούς της χώρας , σύμφωνα με τις εκτιμήσεις συμβολαιογράφων και μεσιτών, η φορολογητέα αξία των ακινήτων σε πολλές απο αυτές  αυξάνεται ακόμη και πάνω απο 100%, με αποτέλεσμα να εκτινάσσονται ανάλογα προς τα πάνω και οι φόροι μεταβίβασης, κληρονομιών, γονικών παροχών, δωρεών καθώς και ο Φόρος Ακίνητης Περιουσίας. Οι υψηλότερες τιμές ζώνης στις νέες περιοχές καταγράφονται στη Σαντορίνη- συγκεκριμένα στον οικισμό Αθωνίου με τιμή ζώνης τα 3.200 ευρώ και στον Ορμο των Φηρών με τιμή ζώνης τα 2.700 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο. Οι χαμηλότερες τιμές ξεκινούν από τα 600 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο.