Αλλαγές στον χάρτη φορολογίας μεταβιβάσεων, γονικών παροχών, κληρονομιών και δωρεών φέρνει η δέσμευση της προηγούμενης κυβέρνησης, με βάση το τρίτο Μνημόνιο, για επανεξέταση από μηδενική βάση τον Οκτώβριο του συστήματος αυτών των φόρων. Αυτό σημαίνει ότι οι αλλαγές θα είναι σαρωτικές και οι παρεμβάσεις που θα γίνουν σε αφορολόγητα ποσά, κλίμακες και συντελεστές φόρων, ακόμη και φοροαπαλλαγές, θα έχουν κεντρικό στόχο την περαιτέρω αύξηση των εσόδων του κράτους. Ετσι από το νέο έτος, που θα τεθούν σε ισχύ οι νέες διατάξεις, οι γονικές παροχές για τους φορολογουμένους θα καταστούν ακριβότερες, ενώ την ανιούσα αναμένεται να πάρουν και οι φόροι στις μεταβιβάσεις, από τη στιγμή που αρμόδιες πηγές αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο να υπάρξουν προσαρμογές στην κλίμακα υπολογισμού των φόρων. Να σημειωθεί ότι έπειτα από αρκετά χρόνια οι συντελεστές στους φόρους μεταβίβασης μειώθηκαν για πρώτη φορά το 2010, με την εμφάνιση της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα, στο 8% από 9% για την αξία του μεταβιβαζόμενου ακινήτου έως 20.000 ευρώ και στο 10% από 11% για το υπερβάλλον ποσόν. Το 2015 που η κτηματαγορά έπνεε τα λοίσθια στη χώρα ο φόρος μεταβίβασης έπεσε στο 3% για να μπορέσει να σωθεί η οικοδομή. Από τις αλλαγές στο φορολογικό σκηνικό θα θιγεί και η πρώτη κατοικία, τα αφορολόγητα όρια της οποίας σήμερα διαμορφώνονται σε 200.000 ευρώ για τον άγαμο και 250.000 ευρώ για τον έγγαμο. Το ποσόν αυτό προσαυξάνεται κατά 25.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα παιδιά και κατά 30.000 ευρώ για το τρίτο, και καθένα από τα επόμενα. Τα πάνω κάτω θα έρθουν από το 2016 και στους φόρους για γονικές παροχές και δωρεές, αφού βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των νέων φοροεισπρακτικών μέτρων που θα νομοθετηθούν τον Οκτώβριο. Τα σενάρια Το σημερινό αφορολόγητο όριο στις δύο αυτές κατηγορίες είναι 150.000 ευρώ εφόσον πρόκειται για κληρονομιά ή δωρεά προς τέκνο ή εγγονό. Με την ισχύουσα κλίμακα, για αξία μεταβίβασης έως 300.000 ευρώ ο φόρος γονικής παροχής ή κληρονομιάς ανέρχεται έως 1.500 ευρώ, καθώς ο φορολογικός συντελεστής για την αξία από τα 150.000 ευρώ έως τα 300.000 είναι 1% (τα πρώτα 150.000 είναι αφορολόγητα). Στην ίδια φορολογική κλίμακα ο ανώτατος συντελεστής είναι 10%, ο οποίος σύμφωνα με τα νέα σενάρια πρόκειται να αυξηθεί προκειμένου να πληρώνουν περισσότερα όσοι κληρονομούν μεγάλης αξίας ακίνητα. Ειδικά για τις δωρεές το αφορολόγητο όριο των 150.000 ευρώ δεν ισχύει μόνο για τις δωρεές ακινήτων από τους γονείς προς τα ενήλικα τέκνα αλλά και από τους παππούδες ή τις γιαγιάδες προς τα εγγόνια. Επίσης, αφορολόγητο όριο 200.000 ευρώ ισχύει και σε περίπτωση απόκτησης πρώτης κατοικίας από άγαμο φορολογούμενο με δωρεά. Σε κάθε περίπτωση, στην απόκτηση πρώτης κατοικίας με γονική παροχή ή δωρεά από έγγαμο φορολογούμενο ισχύει αφορολόγητο όριο 250.000 ευρώ, το οποίο προσαυξάνεται περαιτέρω αν υπάρχουν και προστατευόμενα τέκνα. Από το 2014 και μετά εφαρμόζονται τρεις φόροι στις μεταβιβάσεις ακινήτων. Αυτοί είναι ανάλογα με τον αν η κατοικία που αγοράζεται είναι νεόδμητη ή μεταχειρισμένη, πρώτη ή δευτερεύουσα, ενώ με φόρο επιβαρύνονται και όσοι πουλούν ακίνητα (φόρος υπεραξίας). Από τον τελευταίο εξαιρούνται οι φορολογούμενοι που πουλούν ακίνητα τα οποία απέκτησαν πριν από το 1995. Σύμφωνα με πληροφορίες, η προηγούμενη κυβέρνηση σχεδίαζε να αλλάξει αυτό το σύστημα και, ει δυνατόν, να μειώσει τα φορολογικά βάρη στις μεταβιβάσεις. Μάλιστα, πριν υπογράψει το τρίτο Μνημόνιο, εισηγήθηκε στους δανειστές δέσμη προτάσεων που άλλαζαν επί τα βελτίω τη φορολογία των μεταβιβάσεων, από τα στιγμή που οι θεσμοί ήθελαν πάση θυσία τη διατήρηση του ΕΝΦΙΑ τα επόμενα χρόνια, δεδομένης της… ακούραστης σοδειάς των 2,65 δισ. ευρώ που έφερνε στα κρατικά ταμεία. Μεταξύ των προτάσεων ήταν η αύξηση ώς και 30% στο σημερινό αφορολόγητο όριο ή να μειωθούν οι φορολογικοί συντελεστές που ισχύουν σήμερα σε κληρονομιές και δωρεές.

Κατά τη συμπλήρωση του εντύπου Ε9 οι φορολογούμενοι θα πρέπει να προσέξουν ιδιαίτερα τα εξής σημεία:

Ημιτελή ακίνητα: Για να χορηγηθεί η έκπτωση ημιτελούς ακινήτου, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να έχει συμπληρωθεί ο κωδικός 99 στη στήλη 10 του πίνακα 1 στο έντυπο Ε9.

Οροφος κατοικίας: Μία από τις παραμέτρους υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ είναι ο συντελεστής ορόφου. Για υπόγειο ο συντελεστής υπολογισμού του φόρου είναι 0,98, για ισόγειο και πρώτο όροφο 1, για δεύτερο και τρίτο όροφο 1,01, για τέταρτο και πέμπτο 1,02 και για έκτο και πάνω 1,03. Οι φορολογούμενοι θα πρέπει να ελέγξουν αν έχει συμπληρωθεί η στήλη 11 του πίνακα 1 για τα κτίσματα.

Γεωργικά κτίσματα: Ιδιαίτερη προσοχή απαιτεί η συμπλήρωση της στήλης 17, στον πίνακα 2 με τα στοιχεία γηπέδων, όπου συμπληρώνεται η επιφάνεια των κτισμάτων που βρίσκονται σε αγροτεμάχια. Στη στήλη 17α αναγράφεται η επιφάνεια κατοικιών, στη στήλη 17β αναγράφεται η επιφάνεια αποθηκών και γεωργικών κτισμάτων, στη στήλη 17γ η επιφάνεια επαγγελματικών ή ειδικών κτιρίων, ενώ στη στήλη 17 αναγράφεται το άθροισμα της επιφάνειας όλων των κτισμάτων. Σε περίπτωση κατά την οποία έχει συμπληρωθεί η στήλη της συνολικής επιφάνειας κτισμάτων που βρίσκονται στο αγροτεμάχιο αλλά δεν έχει συμπληρωθεί η κατηγορία του ακινήτου, θεωρείται ότι επί του αγροτεμαχίου βρίσκεται κατοικία.

Κυριότητα: Σε περίπτωση μη αναγραφής ή αναγραφής λανθασμένου είδους εμπράγματου δικαιώματος (πλήρης κυριότητα, ψιλή κυριότητα, επικαρπία κ.λπ.), το ακίνητο θεωρείται ότι ανήκει κατά πλήρη κυριότητα στον φορολογούμενο, εφόσον το έτος γέννησης επικαρπωτή για το συγκεκριμένο δικαίωμα είναι κενό.

Στα τέλη Σεπτεμβρίου θα αναρτηθούν στο ηλεκτρονικό σύστημα taxisnet τα εκκαθαριστικά του ενιαίου φόρου ιδιοκτησίας ακινήτων (ΕΝΦΙΑ), με στόχο η πρώτη δόση να καταβληθεί μέχρι τις 30 Οκτωβρίου.

Αυτό σημαίνει ότι οι φορολογούμενοι θα έχουν περιθώριο για την πληρωμή είτε του συνόλου ή της πρώτης δόσης του φόρου, μέχρι τις 30 Οκτωβρίου. Ο φόρος μπορεί να πληρωθεί σε 5 μηνιαίες δόσεις ή εφάπαξ.

Συνολικά οι 6,4 εκατ. ιδιοκτήτες ακινήτων πρέπει να καταβάλουν 3,2 δισ. ευρώ (το εισπράξιμο υπολογίζεται σε 2,65 δισ. ευρώ). Σημειώνεται ότι ισχύει και για φέτος η έκπτωση 20% στα κενά και μη ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα. Επίσης καταργείται η απαλλαγή για τον ΕΟΤ (προβλέπονται έσοδα 1,5 εκατ. ευρώ) και πλέον θα φορολογούνται τα μισθωμένα ή δωρεάν παραχωρούμενα ακίνητά του σε πρόσωπα πλην ελληνικού Δημοσίου, ενώ θα ισχύσει και φέτος η απαλλαγή των ενοικιαζόμενων δωματίων ατομικών επιχειρήσεων.

Υπενθυμίζεται ότι όσοι αδυνατούν να καταβάλουν τον ΕΝΦΙΑ δικαιούνται απαλλαγή ή έκπτωση. Ειδικότερα και σύμφωνα με τη νομοθεσία, όσοι δεν μπορούν λόγω οικονομικής αδυναμίας να πληρώσουν τον φόρο δικαιούνται έκπτωση ή πλήρη απαλλαγή υπό προϋποθέσεις:

• Εκπτωση 50% μπορεί να γίνει αν διαπιστωθεί οικονομική αδυναμία πληρωμής της οφειλής για το συγκεκριμένο έτος. Πρέπει, όμως, να συντρέχουν σωρευτικά τα εξής:

α) Το συνολικό φορολογητέο οικογενειακό εισόδημα του προηγούμενου έτους να μην είναι πάνω από 9.000 ευρώ. Το ποσό αυτό αυξάνεται κατά 1.000 ευρώ για τον/τη σύζυγο και κάθε εξαρτώμενο μέλος.

β) Το σύνολο της επιφάνειας των κτισμάτων όλων των πιο πάνω προσώπων να μην είναι πάνω από 150 τ.μ.

γ) Η συνολική αξία της ακίνητης περιουσίας, όπως αυτή προσδιορίζεται για τον υπολογισμό του συμπληρωματικού φόρου, να μην ξεπερνάει το ποσό των 85.000 ευρώ για τον άγαμο, των 150.000 ευρώ για τον έγγαμο και τον ή τη σύζυγό του ή τη μονογονεϊκή οικογένεια με ένα εξαρτώμενο τέκνο και των 200.000 ευρώ για τον έγγαμο, τον ή τη σύζυγό του και τα εξαρτώμενα τέκνα τους ή τη μονογονεϊκή οικογένεια με δύο εξαρτώμενα τέκνα.

• Εκπτωση 100% μπορεί να γίνει αν υπάρχουν σωρευτικά οι εξής προϋποθέσεις:

α) Το φορολογητέο οικογενειακό εισόδημα του προηγούμενου έτους να μην είναι πάνω από 12.000 ευρώ. Το ποσό αυτό αυξάνεται κατά 1.000 ευρώ για τον/τη σύζυγο και κάθε εξαρτώμενο μέλος.

β) Το σύνολο της επιφάνειας των κτισμάτων όλων των πιο πάνω προσώπων να μην είναι πάνω από 150 τ.μ.

γ) Ο αριθμός των εξαρτώμενων τέκνων να είναι από τρία και πάνω ή ο φορολογούμενος, ο ή η σύζυγος ή κάποιο από τα εξαρτώμενα παιδιά της οικογένειας να έχει αναπηρία από 80% και πάνω.

Σημειώνεται ότι ο φόρος επιβάλλεται σε όλα τα ακίνητα, ανεξάρτητα αν πρόκειται για κτίσματα (σπίτια, καταστήματα κ.λπ.) ή για εδαφικές επιφάνειες (οικόπεδα, χωράφια, βοσκοτόπια κ.λπ.) εντός ή εκτός σχεδίου. Επίσης φορολογούνται κανονικά οι βοηθητικοί χώροι, όπως είναι οι αποθήκες, τα υπόγεια πάρκινγκ κ.λπ., ενώ το ίδιο ισχύει και για τις πισίνες. Είτε αυτές βρίσκονται σε μονοκατοικία και ανήκουν σε έναν ιδιοκτήτη είτε βρίσκονται σε πολυκατοικία και είναι κοινόκτητες. Σε περίπτωση συνιδιοκτησίας στο ακίνητο η πληρωμή του φόρου γίνεται ανάλογα με το ποσοστό που κατέχει ο καθένας και το εμπράγματο δικαίωμα (πλήρη κυριότητα, ψιλή κυριότητα, επικαρπία).

Το υπουργείο Οικονομικών προωθεί νέες αντικειμενικές τιμές που αναμένεται να είναι μειωμένες στις περισσότερες περιοχές της χώρας, ώστε να συγκλίνουν με τις πραγματικές τιμές της αγοράς, οι οποίες την τελευταία πενταετία έχουν καταβαραθρωθεί. Οι νέες αντικειμενικές αξίες θα αποτελέσουν τη βάση υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ για το 2016.

Ωστόσο, βάσει του εφαρμοστικού νόμου του νέου Μνημονίου υπάρχουν μικρές αλλαγές που θα εφαρμοστούν φέτος και στις οποίες αναφέρθηκε ο Τρ. Αλεξιάδης. Ειδικότερα:

1. Καταργείται η απαλλαγή των ακινήτων του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΟΤ) από τον ΕΝΦΙΑ. Ο ΕΟΤ θα απαλλάσσεται μόνο για τα ακίνητα που ιδιοχρησιμοποιεί ή παραχωρεί δωρεάν στο Δημόσιο.

2. Καταργείται η απαλλαγή από τον συμπληρωματικό ΕΝΦΙΑ για τα ενοικιαζόμενα δωμάτια που ιδιοχρησιμοποιούνται από ατομικές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις.

3. Παρατείνεται και για το έτος 2015 η μείωση του ΕΝΦΙΑ κατά 20% για τα ακίνητα φυσικών προσώπων που ήταν καθ’ όλη τη διάρκεια του προηγούμενου έτους κενά και μη ηλεκτροδοτούμενα.

Τον επόμενο μήνα θα αρχίσουν να καταφτάνουν τα «ραβασάκια» του ΕΝΦΙΑ και εκτός απροόπτου στις αρχές Οκτωβρίου θα έχει αποσταλεί το σύνολό τους. Η εξόφληση του φόρου θα γίνει σε πέντε δόσεις, από τον Οκτώβριο του 2015 έως τον Φεβρουάριο του 2016.