Η αλλαγή στις αντικειμενικές αξίες δημιουργεί μια σειρά αλυσιδωτών αντιδράσεων. Εχει κρυφές παράπλευρες απώλειες. Επιδόματα όπως το οικογενειακό, θέρμανσης, πρόνοιας, αλληλεγγύης και άλλα, υπολογίζονται σε συνάρτηση με την ακίνητη περιουσία. Η αύξηση των αντικειμενικών θα οδηγήσει, για αρκετούς δικαιούχους έως σήμερα αυτών των επιδομάτων, στην απώλειά τους. Δηλαδή τους περισσότερο φτωχούς. Επηρεάζεται επίσης και η δυνατότητα υπαγωγής στο Κοινωνικό Τιμολόγιο ρεύματος και νερού. Βασικά είναι και τα τεκμήρια διαβίωσης όπου μια αλλαγή στην αξία του ακινήτου αυξάνει, σε πολλές περιπτώσεις έως και 40% το τεκμαρτό εισόδημα. Συνέπεια όλων αυτών είναι αρκετοί φορολογούμενοι χαμηλόμισθοι και χαμηλοσυνταξιούχοι να κινδυνεύουν να πληρώσουν αυξημένο φόρο, όταν το πραγματικό τους εισόδημα είναι μικρότερο και δεν μπορούν να καλύψουν τη διαφορά των τεκμηρίων από τη μη ανάλωση κεφαλαίου προηγούμενων ετών. Ταυτόχρονα, στις περιοχές που θα αυξηθούν, οι αξίες τα δημοτικά τέλη και ο ΤΑΠ θα επαναπροσδιορισθούν. Ακόμα, δεν έχει διευκρινισθεί όμως αν η αναπροσαρμογή θα ισχύσει αναδρομικά, από την 1η Ιανουαρίου 2018, ή θα εφαρμοστεί από την ημερομηνία ανακοίνωσης των νέων αξιών και μετά. Ανάλογες διευκρινίσεις θα πρέπει να δοθούν σχετικά και με το φόρο μεταβίβασης. Για τις συναλλαγές που θα έχουν γίνει τι θα ισχύσει; Θα κληθούν οι αγοραστές να πληρώσουν ή να πάρουν πίσω διαφορές φόρου; Είναι συνήθης η πρακτική της αναδρομικής φορο-αφαίμαξης. Επομένως, αν και η διαδικασία ξεκίνησε με στόχο τη μείωση των αξιών, για να ανταποκριθεί η κτηματαγορά στην παρατεταμένη ύφεση, ο άμεσος κίνδυνος είναι να οδηγηθούμε σε σημαντικές αυξήσεις στις μεσαίες περιοχές. Στον υπολογισμό του ΕΝΦΙΑ 2018, αντί να δούμε δικαιότερη κατανομή των φορολογικών βαρών, με διεύρυνση της φορολογικής βάσης, θα υπάρχει αύξηση του συμπληρωματικού φόρου. Δηλαδή για πολλοστή φορά θα κληθούν να πληρώσουν πάλι τα συνήθη υποζύγια εκείνοι που ήδη πληρώνουν τα περισσότερα, από τη δημευτική φορολογία και να χάσουν μια σειρά από τα έτσι και αλλιώς μειωμένα επιδόματα που δικαιούνται μέχρι σήμερα.

Περισσότερες από 30.000 τιμές για 10.200 περιοχές έχει υποδεχθεί το υπουργείο Οικονομικών από τους εκτιμητές ακινήτων, δεδομένου ότι για κάθε μία από τις 10.200 τιμές ζώνης έχουν υποβληθεί τρεις εισηγήσεις. Οι τιμές αυτές έχουν ήδη μπει στον «κουβά» των προτάσεων και η πρώτη δουλειά της ομάδας στελεχών που έχει αναλάβει την επεξεργασία τους αφορά στην επιλογή της μέσης οδού. Μετά αρχίζουν τα δύσκολα. Η Δευτεροβάθμια Επιτροπή θα αναλάβει να λειάνει τις «γωνίες» και η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών να λάβει τις τελικές αποφάσεις για τις νέες τιμές, οι οποίες θα επηρεάσουν το ύψος του ΕΝΦΙΑ. Πληροφορίες αναφέρουν πως τυχόν υιοθέτηση των εισηγήσεων ως έχουν είναι ικανή να οδηγήσει σε σημαντικές επιβαρύνσεις στον ΕΝΦΙΑ, κυρίως για περιοχές όπου σήμερα οι τιμές ζώνης κυμαίνονται μεταξύ 700 κα 800 ευρώ. Με μία αύξηση της τάξεως του 20%-25%, ο υπολογισμός του ΕΝΦΙΑ θα πρέπει να γίνει με το επόμενο σκαλοπάτι συντελεστή (από τα 2,80 ευρώ στα 2,90 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο). Η ισχύουσα κλίμακα υπολογισμού του φόρου έχει δώδεκα κλιμάκια. Εάν η τιμή ζώνης ενός ακινήτου κυμαίνεται μεταξύ 501 και 750 ευρώ, ο βασικός φόρος υπολογίζεται με 2,80 ευρώ ανά τετραγωνικό. Στο επόμενο κλιμάκιο, των 751 έως 1.000 ευρώ, ο φόρος υπολογίζεται με 2,90 ευρώ. Η επιβάρυνση είναι προφανώς μικρή. Σε πολιτικούς όρους όμως το κόστος μπορεί να πολλαπλασιαστεί.Πολλαπλάσιες επιβαρύνσεις θα μπορούσαν να προκύψουν αν επιβληθεί αύξηση 20% στις τιμές ζώνης περιοχών όπου σήμερα βρίσκονται στα 900-950 ευρώ αντικειμενικής αξίας. Με αυξήσεις ακόμα και χαμηλότερες από το 20%, εφόσον αυξηθεί έστω και οριακά πάνω από τα 1.001 ευρώ, ο ΕΝΦΙΑ θα υπολογίζεται με 3,7 ευρώ ανά τετραγωνικό έναντι 2,90 ευρώ σήμερα, προκαλώντας έτσι επιβαρύνσεις της τάξεως του 28%. Τα προβλήματα αυτά, πολιτικά και εισπρακτικά (δεδομένου ότι υπάρχει δέσμευση έναντι των δανειστών ο ΕΝΦΙΑ να συνεχίσει να φέρνει 2,650 δισ. ευρώ στα ταμεία κάθε χρόνο), θα πρέπει να διαχειριστεί εντός Απριλίου το οικονομικό επιτελείο, ώστε προς το τέλος του μήνα να ανακοινώσει τη «λυπητερή». Η προσαρμογή των αντικειμενικών αξιών, από εκεί που είχαν δημιουργηθεί προσδοκίες σημαντικών μειώσεων λόγω κάθετης πτώσης της κτηματαγοράς στα χρόνια της κρίσης, αποδεικνύεται πολύ δύσκολη υπόθεση. Ήδη η υφυπουργός Οικονομικών έχει κάνει γνωστό ότι οι εισηγήσεις των εκτιμητών αφορούν αυξήσεις στο 60% των τιμών ζώνης.

Τρέχει να προλάβει ένα ναυάγιο με τις αντικειμενικές αξίες, που θα οδηγούσε ακόμη και σε εκλογική συντριβή, το οικονομικό επιτελείο. Οι προτάσεις – σοκ που κατέθεσαν οι διαπιστευμένοι εκτιμητές, οδηγεί σε μεγάλες αυξήσεις στους 21 φόρους που συνδέονται με το αντικειμενικό σύστημα αξιών. Με το 60% των ζωνών να αναμένει ανατιμήσεις στις αξίες, επομένως και υψηλότερους φόρους, η κυβέρνηση αναμένεται να παρέμβει στις περιοχές εκείνες όπου μπορεί να υποστεί πολιτική ήττα, όχι μόνο επικοινωνιακή αλλά και ουσιαστική. Σε μια χρονική περίοδο που έτσι κι αλλιώς χαρακτηρίζεται προεκλογική, αυτό που δεν θα ήθελε με τίποτε η κυβέρνηση είναι μια αύξηση στους φόρους στις λαϊκές συνοικίες. Στην Αττική για παράδειγμα, έχουν γίνει εισηγήσεις για αυξήσεις στις χαμηλές αντικειμενικές αξίες. Οσες δηλαδή είναι στα επίπεδα των 650 – 700 ευρώ να ξεπεράσουν τα 900 – 1000 ευρώ το τετραγωνικό. Τι θα γίνει π.χ. στις δυτικές περιοχές του λεκανοπεδίου όπου οι τιμές είναι χαμηλές; Θα πληρώσουν οι ιδιοκτήτες υψηλότερο ΕΝΦΙΑ και πλήθος άλλων φόρων την ίδια ώρα που θα πρέπει να υπάρξει μείωση στις αντικειμενικές, επομένως και στον ΕΝΦΙΑ, σε γειτονιές των βορείων προαστίων; Κι αν η κυβέρνηση μπορεί να αντέξει ανατιμήσεις σε τουριστικές περιοχές οι οποίες έχουν χαμηλές αντικειμενικές αξίες και πρέπει να αυξηθούν, είναι σίγουρο ότι δεν μπορεί πολιτικά να αντέξει την μήνι των ιδιοκτητών στις λαϊκές συνοικίες. Οι πληροφορίες κάνουν λόγο για δύο σενάρια που επεξεργάζεται η κυβέρνηση προκειμένου να γλιτώσει το Βατερλό.Το πρώτο είναι να καθυστερήσει η ανακοίνωση των νέων αντικειμενικών αξιών. Οι πληροφορίες λένε ότι μπορεί να πάει προς τον Μάιο ώστε το οικονομικό επιτελείο να ανακοινώσει ότι και ο ΕΝΦΙΑ του 2018 θα υπολογιστεί με βάση τις ισχύουσες τιμές κι όχι τις νέες. Ετσι, θα βεβαιωθούν και πάλι 3,2 δις ευρώ για να εισπραχθούν τα 2,65 δις που προβλέπει ο προϋπολογισμός και οι μνημονιακές υποχρεώσεις. Ουσιαστικά ο «μουτζούρης» των τσιμπημένων αντικειμενικών αξιών θα μεταφερθεί στο 2019. Το δεύτερο είναι η παρέμβαση της δευτεροβάθμιας επιτροπής του υπουργείου Οικονομικών. Να πάρουν στα χέρια τους οι ειδικοί τις νέες τιμές ζώνης κι όπου υπάρχουν μεγάλες αποκλίσεις και οι φόροι αυξάνονται υπερβολικά, να παρεμβαίνει αφού πρώτα κάνει τους υπολογισμούς της. Την απόφαση θα λάβει ο υπουργός Οικονομικών Ευκλείδης Τσακαλώτος, ο οποίος το πιθανότερο είναι να καθορίσει τη διαφορά μεταξύ προτεινόμενων αντικειμενικών αξιών από πλευράς εκτιμητών και αυτών που ισχύουν σήμερα στο 20%. Αν η διαφορά είναι μεγαλύτερη από το 20%, θα παρεμβαίνει η δευτεροβάθμια επιτροπή. Σε κάθε περίπτωση, παρεμβάσεις θα γίνονται και στους συντελεστές που υπολογίζεται ο ΕΝΦΙΑ ώστε να μην είναι «φουσκωμένα» τα εκκαθαριστικά, εφόσον βεβαίως προλάβουν να τα εκδώσουν με βάση τις νέες τιμές ζώνης. Η συγκεκριμένη επιτροπή, που θα αποτελείται από τρία άτομα, θα έχει συνεργασία με άλλη επιστημονική ομάδα αποτελούμενη από εκτιμητές, στελέχη της Τράπεζας της Ελλάδος, επιμελητηρίων κ.τ.λ., ώστε να καταλήξει στο τελικό ύψος των νέων τιμών ζώνης.

Αντιμέτωποι με αυξήσεις στον ΕΝΦΙΑ οι οποίες θα φθάνουν έως και το 27,59% κινδυνεύουν να βρεθούν εκατομμύρια κάτοικοι 86 δήμων της Περιφέρειας Αττικής και της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλονίκης, καθώς και εκατοντάδων δήμων της υπόλοιπης χώρας όπου οι αντικειμενικές τιμές των ακινήτων κυμαίνονται σήμερα μεταξύ 600 και 1.000 ευρώ ανά τ.μ., αν γίνουν δεκτές οι εισηγήσεις των ιδιωτών εκτιμητών, σύμφωνα με τις οποίες στις περιοχές αυτές οι εν λόγω τιμές θα πρέπει να αυξηθούν κατά ποσοστό από 10% έως και 40%. Πρόκειται κυρίως για περιοχές στις οποίες κατοικούν νοικοκυριά με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα και στις οποίες οι τιμές ζώνης (οι αντικειμενικές τιμές αφετηρίας) παρέμειναν σκόπιμα για κοινωνικούς και πολιτικούς λόγους χαμηλότερες των πραγματικών τιμών της κτηματαγοράς. Οι εκτιμητές φέρονται να έχουν εισηγηθεί για τις περιοχές αυτές αυξήσεις αντικειμενικών τιμών κατά 10% έως και 40% ώστε από τα επίπεδα των 600 – 1.000 ευρώ ανά τ.μ. να κυμαίνονται πλέον πάνω από 750 και μέχρι 1.200 ευρώ ανά τ.μ.Σε όσες περιοχές ισχύουν σήμερα τιμές ζώνης από 600 έως 750 ευρώ ο συντελεστής προσδιορισμού του ΕΝΦΙΑ ανέρχεται σε 2,8 ευρώ ανά τ.μ. Στις περιοχές αυτές ο ΕΝΦΙΑ θα αυξηθεί κατά 3,57% με εξαίρεση τις περιοχές όπου λόγω αύξησης της «ηλικίας» των ακινήτων ο συντελεστής παλαιότητας θα μειωθεί. Ειδικότερα σε όσες περιοχές ισχύουν σήμερα τιμές ζώνης από 750 έως 1.000 ευρώ ο συντελεστής προσδιορισμού του ΕΝΦΙΑ ανέρχεται σε 2,9 ευρώ ανά τ.μ. Ο ΕΝΦΙΑ σε αυτές τις περιοχές θα αυξηθεί κατά 27,59%. Σε πολύ λιγότερες περιπτώσεις οι αυξήσεις στον κύριο ΕΝΦΙΑ θα είναι μεταξύ 20% και 22%. Στις περιοχές αυτές αν τελικά εγκριθούν οι προτεινόμενες αυξήσεις των αντικειμενικών τιμών κατά 10-40% ο κύριος Ενιαίος Φόρος Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ) θα αυξηθεί κατά ποσοστά στα οποία στην συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων θα υπερβαίνουν το 20% και θα φθάνουν μέχρι και το 27,95%. Τιμές ζώνης από 600 έως και 1.000 ευρώ το τ.μ. ισχύουν σήμερα σε 86 δήμους των περιοχών της Αττικής και Θεσσαλονίκης καθώς και σε χιλιάδες άλλους δήμους της υπόλοιπης χώρας. Σε όλες αυτές τις περιοχές οι αυξήσεις των αντικειμενικών τιμών ζώνης θα έχουν ως συνέπεια την άνοδο σε υψηλότερο κλιμάκιο υπολογισμού του ΕΝΦΙΑ όπου ισχύει μεγαλύτερος συντελεστής προσδιορισμού του φόρου αυτού.