Παλιά αλλά επίκαιρη

Η ιστορία είναι παλιά αλλά δείχνει το μέγεθος της κερδοσκοπίας αλλά και της "αμνησίας" των ισχυρών του τραπεζικού κατεστημένου . Το αρθρο προέρχεται απο αναγνώση αλλά το δημοσιεύουμε γιατι είναι επίκαιρο αφού δείχνει πως στήνεται το παιγνίσι σε βάρος επιχειρήσεων , οικονομιών αλλά και απλών ανθρώπων.Αξίζει το κόπο να δείτε το ρόλο των οργανισμών αξιολόγησης αλλά και την επιλεκτική πολιτική για να σωθούν κάποιοι και για να χρεωκοπήσουν κάποιοι άλλοι και σκεφτείτε την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και τους "καταραμένους" του ευρωπαϊκού νότου.

"Τo 2000 ήταν μία καλή χρονιά για τους μετόχους της Lehman Brothers καθώς η τιμή της μετοχής της άγγιξε τα 100 δολάρια. Στα επόμενα χρόνια η μία επιτυχία διαδέχονταν την άλλη . Κέρδη και αναγνώριση της σκληρής δουλειάς , της έμπνευσης και κυρίως της ασφάλειας από κορυφαία οικονομικά έντυπα σε ολόκληρο τον κόσμο. Και οι δουλειές πήγαιναν καλά και όλοι στοιχημάτιζαν ότι θα πήγαιναν ακόμη καλύτερα. Όμως όχι μόνο δεν πήγαν καλύτερα , αλλά στα τέλη του καλοκαιριού που πέρασε οι ιθύνοντες είχαν φθάσει μέχρι την Κορέα και την Κίνα για να βρουν κεφάλαια ώστε να σώσουν τον υπεραιωνόβιο οικονομικό κολοσσό (ιδρύθηκε το 1850). Τελικά δεν τα κατάφεραν και πριν λίγες μέρες ανακοινώθηκε ότι μπαίνει σε κατάσταση χρεοκοπίας. Ήταν η τρίτη (Bear Stears, Merril Lynch οι άλλες δύο ) από τις πέντε μεγάλες επενδυτικές τράπεζες η οποία έπεσε θύμα των στεγαστικών δανείων μειωμένης εξασφάλισης. Κάποιοι όμως κάνουν λόγο , για την εκδίκηση ,των πτωχών , της αλαζονείας του ισχυρού αλλά και της υποκρισίας του συστήματος. Το ποιος από τους δύο έχει δίκιο θα φανεί στο …χειροκρότημα . Αυτό όμως που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί είναι ότι εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι και μικρομέτοχοι αισθάνθηκαν το ίδιο με τους συμπατριώτες τους που είδαν τον επιμελητή να κατάσχει το σπίτι τους επειδή δεν μπορούσαν να πληρώσουν τις δόσεις των στεγαστικών δανείων τους. Αν γυρίσουμε μερικά χρόνια πίσω το ρολόι του χρόνου η κατάσταση δεν είχε καμία σχέση με την σημερινή. Οι οικονομικές προσδοκίες είχαν απογειωθεί και οι περισσότεροι θεωρούσαν ότι η «οικονομική κρίση» είχε μεταμορφωθεί από υπαρκτή απειλή σε λήμμα των εγκυκλοπαιδικών λεξικών.

Οι δείκτες της κατανάλωσης τινάζονταν στα ύψη αφού οι αμερικάνοι έσπευδαν να συντηρούν το αμερικάνικο όνειρο με δανεικά. Σε αυτό βοηθούσε κυρίως η αύξηση των τιμών των ακινήτων. Πρακτικά αυτό σήμαινε ότι όσο μεγάλωνε η αξία του ακινήτου τους τόσο περισσότερα δανεικά θα μπορούσαν να αντλήσουν από τις τράπεζες. Φούσκωναν δηλαδή οι αξίες και μαζί με αυτές ο δανεισμός. Υπήρχαν και κάποιοι, αρκετά εκατομμύρια δηλαδή , οι οποίοι είχαν φθάσει τα όρια της πιστοληπτικής τους δυνατότητας. Με απλά λόγια δεν τους δάνειζαν οι μεγάλες και σοβαρές τράπεζες που τους θεωρούσαν αφερέγγυους. Όμως και για αυτούς ο ήλιος κρατούσε μία θέση. Πήγαιναν σε μικρότερα «μαγαζιά» τα οποία τους δάνειζαν χωρίς πολλούς ελέγχους. Μέχρις εδώ το σύστημα λειτουργούσε μία χαρά και θα πήγαινε ακόμα καλύτερα αν οι μεγάλοι και σοβαροί οίκοι δεν προσπαθούσαν να βγάλουν κέρδη ακόμα και από αυτούς που οι ίδιοι θεωρούσαν αφερέγγυους . Πως; Αγοράζοντας τα δάνεια τους με μορφή ομολόγων από τις μικρότερες τράπεζες-πιστωτικά ιδρύματα σε τιμή σημαντικά χαμηλότερη.

Έτσι αγόραζαν ομόλογα που προσέφεραν υψηλές αποδόσεις .Αυτά στην συνέχεια είτε μπορούσαν να τα κρατήσουν στο θησαυροφυλάκιο τους και να αρκεστούν στις υψηλές αποδόσεις είτε να τα χρησιμοποιήσουν ως βάση για να εκδώσουν νέα ομόλογα εξασφαλίζοντας έτσι γρήγορο κέρδος. Το «γαϊτανάκι» αυτό των ομολόγων θα μπορούσε να το συνεχίσει και ο νέος αγοραστής και έτσι όλοι ήταν ευχαριστημένοι μέχρις ότου… Τον χειμώνα του 2007 ένα από τα πιστωτικά ιδρύματα που χορηγούσε στεγαστικά δάνεια σε «προβληματικούς» δανειολήπτες «έσκασε» και μαζί με αυτή άρχισε να ξεφουσκώνει και η φούσκα των στεγαστικών δανείων μειωμένης εξασφάλισης προκαλώντας την μεγαλύτερη κρίση στην παγκόσμια οικονομία από το 1929 μέχρι σήμερα. Το μοντέλο της Lehman Brothers μπορεί να θεωρηθεί ως ενδεικτικό της πορείας προς την κατάρρευσης. Οι μεγάλες ζημιές που προκλήθηκαν από τα ομόλογα ανάγκασαν την τράπεζα να ζει με δανεικά βάζοντας ενέχυρο στοιχεία του ενεργητικού της (μετοχές , ομόλογα κ.α). Εκτιμάται το τελευταίο τετράμηνο με αυτό τον τρόπο προσπάθησε να δανεισθεί 190 δις. δολάρια . Για να βρει αυτά τα χρήματα θα έπρεπε και οι αξίες που ενεχυρίαζε να είναι τουλάχιστον ανάλογης αξίας. Όμως η πτώση των μετοχών και των αγορών γενικότερα είχε ως αποτέλεσμα να μειώνεται η αξία τους και επομένως να μη μπορεί να πάρει τα δανεικά που ήταν απαραίτητα . Στην συνέχεια , οι ιθύνοντες αναζήτησαν αγοραστές τόσο εντός των ΗΠΑ όσο και στο εξωτερικό. Οι υποψήφιοι φοβούμενοι την κρίση ζήτησαν εγγυήσεις για ορισμένα περιουσιακά στοιχεία που είχε το χαρτοφυλάκιο της . Όμως , η Ομοσπονδιακή Τράπεζα και Κυβέρνηση των ΗΠΑ αρθήκαν να παράσχουν τέτοια εγγύηση. Φυσικό επακόλουθο η χρεοκοπία μετά πολλών αποριών όπως για παράδειγμα:

- γιατί δεν ακολουθήθηκε και στην περίπτωση αυτή η τακτική των κρατικοποιήσεων που ακολουθήθηκε στην περίπτωση των στεγαστικών τραπεζών ,Freddie Mac και Fannie Mae καθώς και στον ασφαλιστικό κολοσσό AIG ;

- γιατί δεν εγγυήθηκε τα χρέη όταν μερικές μέρες αργότερα  ανακοινώθηκε ένα σχέδιο σωτηρίας η βάση του οποίου ήταν η παροχή εγγύησης από το Δημόσιο για τα ομόλογα «δυναμίτης» στα οποία είχαν επενδύσει οι τράπεζες και τα οποία εξακολουθούν να είναι βόμβα στα θεμέλια της οικονομίας ;

- γιατί ενώ όλοι ήξεραν ότι τα ομόλογα που αγόραζαν αφορούσαν δάνεια πελατών που είχαν απορριφτεί από τις ίδιες τις τράπεζες επένδυαν σε αυτά; - γιατί οι εποπτικές αρχές τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη στα πλαίσια του ελέγχου φερεγγυότητας των τραπεζών δεν είχαν παρέμβει νωρίτερα ώστε να αποτρέψουν –στην καλύτερη περίπτωση- ή και να περιορίσουν –στην χειρότερη – την κρίση;

- γιατί οι εταιρίες αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας (Μoody΄s κ.α) δεν είχαν εντοπίσει και αναδείξει το πρόβλημα πολύ νωρίτερα αφού το ίδιο το αντικείμενο της εργασίας τους ήταν να αξιολογούν τους κινδύνους (σ.σ. για όσους έχουν μνήμη το ίδιο είχε συμβεί και στα μέσα της δεκαετίας του ΄90 στην κρίση των «τίγρεων» της Άπω Ανατολής );

Για όσους θέλουν να ξέρουν και την συνέχεια αυτής της ιστορίας πρέπει να πούμε ότι όταν έκλεισε η Lehman χρώσταγε 613 δις. δολάρια τα περισσότερα από αυτά σε άλλες τράπεζες κάποιες από τις οποίες τρέμουν και για το δικό τους μέλλον . Όσο αφορά στους μετόχους αυτοί είδαν  τα «χαρτιά» τους όσο μία χαρτοπετσέτα"