Κυκλαδίτικο... μπετό

Οι «ξαπλωτές πολυκατοικίες» που εκμεταλλεύονται τη φυσική κλίση του εδάφους και αναπτύσσονται με άδεια διώροφου και πολλά υπόγεια από κάτω, προβλέπονται από τους γενικούς οικοδομικούς κανόνες. Ομως, στα νησιά των Κυκλάδων και σε άλλες περιοχές με χαρακτηρισμένους παραδοσιακούς οικισμούς είχαν τεθεί αυστηροί κανόνες για να αποφεύγονται τέτοια φαινόμενα.

Ωστόσο, δύο επίσημοι φορείς του κράτους, το Κεντρικό Συμβούλιο Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΚΕΣΥΠΟΘΑ) και η Διεύθυνση Περιβάλλοντος του υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής ήρθαν τις τελευταίες ημέρες και πήραν θέση με αφορμή μια οικοδομή στα Κατάπολα της Αμοργού.

Μάλιστα, προχωρούν σε μια ερμηνεία των υφιστάμενων διατάξεων που δείχνει να ξηλώνει το προστατευτικό πλέγμα για τους παραδοσιακούς οικισμούς της Αμοργού, αφήνει την οικοδομή να αναπτυχθεί σε ύψος παρά τις ενστάσεις της αρμόδιας Πολεοδομίας Νάξου και μπορεί να συμπαρασύρει όλους τους περιορισμούς που ισχύουν σε δεκάδες παραδοσιακούς οικισμούς των Κυκλάδων.

Η διαμάχη γύρω από τη συγκεκριμένη οικοδομή στην Αμοργό ξεκίνησε τους τελευταίους μήνες. Είχε λάβει οικοδομική άδεια, η οποία ανακλήθηκε όμως από την αρμόδια Πολεοδομία (Υπηρεσία Δόμησης) Νάξου κατόπιν καταγγελίας για υπερβάσεις στο ύψος. Οι ιδιοκτήτες του οικοπέδου δεν προσέφυγαν μόνο δικαστικά κατά της ανάκλησης αλλά κατάφεραν, μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, να προκαλέσουν τις δύο γνωματεύσεις που προαναφέραμε. Συγκρίνοντας τις δύο γνωματεύσεις με το Προεδρικό Διάταγμα της 11/11/2003 που αφορά την Αμοργό, φαίνεται ότι υπάρχει ένας όρος-κλειδί που υπήρχε στο Π.Δ. αλλά τώρα εξαφανίζεται.

Συγκεκριμένα στο Π.Δ. του 2003 [Τροποποίηση και συμπλήρωση των όρων και περιορισμών δόμησης των παραδοσιακών οικισμών Αμοργού (Χώρας), Αιγιάλη, Ποταμός, Θολάρια, Κατάπολα, Ξυλοκερατίδι, Ραχίδι επί υπουργού Αιγαίου Ν. Σηφουνάκη] αναφέρεται αρχικά ότι ο μέγιστος επιτρεπόμενος αριθμός ορόφων είναι δύο και το ύψος 7,50 μέτρα (8,5 εάν η κλίση του οικοπέδου είναι άνω του 25%). Αμέσως μετά, όμως, αναφέρεται ότι «το ύψος μετριέται από τη στάθμη του φυσικού εδάφους σε κάθε σημείο του περιγράμματος του κτιρίου έτσι ώστε η προβολή του τελικού ύψους του κτίσματος σε καμία περίπτωση να μην υπερβαίνει τον μέγιστο αριθμό ορόφων και το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος, είτε λόγω τυχόν έντονης κλίσης του φυσικού εδάφους, είτε λόγω υποβάθμισής του».

Ομως, από τη γνωμάτευση του ΚΕΣΥΠΟΘΑ έχει εξαφανιστεί ο όρος «προβολή» από το τελικό ύψος του κτίσματος. Ο όρος αυτός, όπως αναφέρουν έμπειροι μηχανικοί, είχε τεθεί προκειμένου να αποφεύγονται διάφορα κόλπα και να μετράει αυτό που βλέπει το μάτι. Ενα κλασικό κόλπο είναι το ύψος του κτιρίου να μετριέται από το πιο ψηλό σημείο του οικοπέδου. Ετσι, βγαίνει άδεια κτίσματος από εκείνη τη στάθμη και πάνω. Ομως, κάτω από εκεί, ακολουθώντας την κλίση του οικοπέδου, χτίζονται ένα, δύο ή περισσότερα υπόγεια ή βοηθητικοί χώροι που μετατρέπονται σε κανονικά δωμάτια ή διαμερίσματα.

Ο όρος «προβολή» έχει εξαφανιστεί και από τη γνωμάτευση της Διεύθυνσης Περιβάλλοντος του υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής της 6ης Ιουνίου 2021. Αντίθετα, στη γνωμάτευση υπογραμμίζεται ότι οι ειδικοί όροι και περιορισμοί που έθετε το Π.Δ. του 2003 για την Αμοργό «δεν μπορεί να διαφοροποιούνται από τους ορισμούς της πολεοδομικής νομοθεσίας». Φτάνει στο σημείο επίσης να ισχυριστεί ότι «σε περίπτωση που ο νομοθέτης ήθελε να ορίσει διαφορετικά το ύψος κτιρίου έπρεπε να αναφέρεται με σαφήνεια σε ειδικό άρθρο “ορισμοί”, κάτι που δεν συμβαίνει».

Εκτός από τον κίνδυνο το «απέραντο γαλάζιο» της Αμοργού να στιγματιστεί από πολυώροφες μεζονέτες, ορατή είναι η απειλή και για δεκάδες άλλους παραδοσιακούς οικισμούς στις Κυκλάδες. Αλλωστε, το Π.Δ. του 2003 που έχει μπει στο χειρουργείο της... απέραντα γαλάζιας ανάπτυξης επικαλείται άλλα Π.Δ., παλαιότερα, όπως το 504 του 1988 και το 345 του 1989. Το δεύτερο έθετε περιορισμούς δόμησης σε Πάρο (Νάουσα, Παροικιά, Κώστος, Λεύκες, Μάρμαρα, Πρόδρομος, Μάρπησσα), Σίφνο (Απολλωνία, Αρτεμώνα), Θήρα (Βόθωνα, Πύργο, Εμπορειό, Μεγαλοχώρι), Απείρανθο Νάξου, Φολέγανδρο, Κίμωλο, Σέριφο ενώ εκείνο του ’88 χαρακτήριζε ως παραδοσιακούς 32 οικισμούς στην τότε Επαρχία Ανδρου, 18 σε Θήρα-Αμοργό, 8 σε Κέα-Σέριφο-Κύθνο, 7 σε Μήλο-Φολέγανδρο-Σίφνο, 19 στη Νάξο, 4 σε Πάρο-Αντίπαρο, 5 στη Σύρο και 25 στην Τήνο.