Τελειωμό δεν έχουν τα αυθαίρετα

Ατελείωτο φαίνεται ότι είναι το «απόθεμα» της αυθαίρετης δόμησης στη χώρα μας. Οι δηλώσεις αυθαιρέτων συνεχίζονται για τέταρτο συνεχόμενο χρόνο, παρά την οικονομική κρίση και παρότι το Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε ως αντισυνταγματικό τον προηγούμενο νόμο. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, «πρωταθλήτρια» της αυθαίρετης δόμησης παραμένει η Αττική, ενώ ακολουθεί η Κεντρική Μακεδονία. Το ζητούμενο είναι πώς θα διαχειρισθεί η Πολιτεία την «επόμενη ημέρα». Οι νέες δηλώσεις αυθαιρέτων, με την αξιοποίηση των διατάξεων του ν. 4178/13, έχουν φθάσει περίπου τις 125.000 και για τις 74.000 από αυτές έχει ξεκινήσει η διαδικασία καταβολής παραβόλου ή και προστίμου. Πώς κατανέμονται οι δηλώσεις αυτές; Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Περιβάλλοντος, οι 26.000 αφορούν κτίρια στην Αττική, ενώ περίπου 12.500 στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Επιπλέον, έχουν δηλωθεί με τον προηγούμενο νόμο (ν. 4014/11, που κηρύχθηκε αντισυνταγματικός) και «μεταφερθεί» στη νέα ρύθμιση 80.270 ακίνητα στην Αττική και 31.756 στη Θεσσαλονίκη. Οσον αφορά την υπόλοιπη Ελλάδα, περίπου στα ίδια επίπεδα κινούνται οι δηλώσεις με τον ν. 4178/13 σε Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησο και Κρήτη (4.500 - 4.700 δηλώσεις). Λίγο χαμηλότερα οι Περιφέρειες Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Δυτικής Ελλάδας και Νοτίου Αιγαίου (περί τις 3.500 δηλώσεις). Ενώ σε χαμηλά επίπεδα κινούνται οι δηλώσεις στην Ηπειρο (περί τις 2.000), στα Ιόνια Νησιά (περί τις 1.900), στη Δυτική Μακεδονία (1.500) και στο Βόρειο Αιγαίο (1.100). Σε ορισμένες από τις περιοχές αυτές, πάντως, ο μεγάλος «όγκος» των αυθαιρέτων δηλώθηκε το διάστημα 2011 - 2013 με τον ν. 4014/11. Οσον αφορά τα έσοδα, τρία χρόνια μετά την ίδρυσή του το Πράσινο Ταμείο έχει συγκεντρώσει περί τα 2,2 δισ. ευρώ, εκ των οποίων το ένα δισ. προήλθε από τα έσοδα της ρύθμισης για τους ημιυπαίθριους (ν. 3843/10) και ακόμα ένα δισ. από τους δύο νόμους για τα αυθαίρετα (ν. 4014/11 και ν. 4178/13). Τα εκτιμώμενα έσοδα (σε βάθος χρόνου) από τους δύο τελευταίους νόμους ξεπερνούν τα 3 δισ. ευρώ. Το υπουργείο Περιβάλλοντος, πάντως, ελπίζει ότι η κατάσταση θα βελτιωθεί και ότι ο αριθμός των δηλώσεων σταδιακά θα αυξηθεί. Η ισχύς του ν. 4178/13 θα διαρκέσει έως τον Φεβρουάριο του 2015 – και δεν μπορεί να θεωρηθεί απίθανο το ενδεχόμενο παρατάσεων, με δεδομένο ότι η καταληκτική ημερομηνία του ν. 4014/11 μετατέθηκε συνολικά 6 (!) φορές. Υπενθυμίζεται πως όσοι δηλώνουν σήμερα ένα αυθαίρετο για πρώτη φορά μπορούν να αποπληρώσουν το πρόστιμο σε 84 μηνιαίες ή 14 εξαμηνιαίες δόσεις (σε επτά χρόνια).

Πώς ελπίζει το ΥΠΕΚΑ ότι θα πείσει τους αυθαιρετούχους να δηλώσουν τις πολεοδομικές τους παρανομίες; Η βασικότερη ρύθμιση, που προβλέπεται ήδη από τον ν. 4014/11 είναι η απαγόρευση μεταβίβασης ακινήτων με πολεοδομικές παρανομίες. Για τον λόγο αυτό, κάθε μεταβίβαση πρέπει να συνοδεύεται από έκθεση μηχανικού που να πιστοποιεί τη νομιμότητα του κτιρίου. Η αποτελεσματικότητα του μέτρου, ωστόσο, δεν έχει ελεγχθεί καθώς δεν έχει γίνει ούτε ένας δειγματοληπτικός έλεγχος. Επίσης δεν έχουν πραγματοποιηθεί δειγματοληπτικοί έλεγχοι στο πλαίσιο των ελεγκτών δόμησης, οι οποίοι πιστοποιούν κατά τη διάρκεια της κατασκευής ενός κτιρίου την «απουσία» πολεοδομικών παρανομιών. Επομένως, μέχρι στιγμής η ορθή εφαρμογή της ρύθμισης επαφίεται... στην καλή θέληση των μηχανικών, κάτι που στο παρελθόν (όπως προκύπτει εκ του αποτελέσματος) δεν αποδείχθηκε και τόσο αξιόπιστη λύση. Πάντως, η κρίση του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου θα έχει καθοριστική σημασία για την αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης από την Πολιτεία. Η απόφαση αρ. 3341/13 της Ολομέλειας που ακυρώνει το άρθρο 24 του ν. 4014/11 (αφορά τη διαδικασία «τακτοποίησης» αυθαιρέτων) δεν έκανε αποδεκτό τόσο το οικοδόμημα του «περιβαλλοντικού ισοζυγίου», όσο και την επίκληση λόγων δημοσίου συμφέροντος. Προσφυγές έχουν κατατεθεί και κατά του 4178/13 και, στην περίπτωση που η «τακτοποίηση» κριθεί και πάλι αντισυνταγματική, η Πολιτεία θα κληθεί να νομοθετήσει εκ νέου. Έντυπη