Ποιοί είναι οι άστεγοι

Εκρηκτική είναι η κατάσταση με τους αστέγους στα μεγάλα αστικά κέντρα της Αθήνας και κυρίως σε Αθήνα και Θεσσαλονίκή. Σύμφωνα με τη Μη Κυβερνητική Οργάνωση «Praksis», σήμερα (μόνο στην Αθήνα) οι άστεγοι υπολογίζονται πάνω από 11.000 (Έλληνες και μετανάστες). Τα αιτήματα για στέγαση στην οργάνωση έχουν αυξηθεί σημαντικά και αναμένεται να πάρουν ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις στο προσεχές μέλλον. Κατά μέσο όρο κάθε εβδομάδα σημειώνονται περίπου 18 με 20 νέα αιτήματα, ενώ πάνω από το 50% αυτών αφορά οικογένειες, οι οποίες κατά μέσο όρο αποτελούνται από τέσσερα μέλη η καθεμία. Στην έρευνα της «Κλίμακα» για το ψυχοκοινωνικό προφίλ και το επίπεδο διαβίωσης των άστεγων που ζουν στους δρόμους της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και της Λάρισας (2005-2006, δείγμα 200 άτομα) έχουν καταγραφεί σημαντικά ευρήματα από τους ερωτηθέντες:

• το 90,7% είναι εγγράμματοι

• το 50,3% είναι άγαμοι

• το 46,5% ζουν χωρίς μόνιμη κατοικία τουλάχιστον 3 χρόνια

•το 75% δεν έχουν φυλακιστεί για παραβατική συμπεριφορά

• 50,3% έχασαν το σπίτι τους λόγω οικονομικών προβλημάτων και χαμηλού εισοδήματος

• το 66% θεωρούν ότι θα βγουν από τη συγκεκριμένη δύσκολη κατάσταση

• το 31% έχει «πάντα» πρόβλημα εξασφάλισης καταλύματος για ύπνο

• το 50,5% έχει κοιμηθεί «στο δρόμο ή σε κάποιο άλλο υπαίθριο δημόσιο χώρο»

• το 23% έχει «κάθε μέρα» πρόβλημα σίτισης

• το 13,4% συνήθως τρώει «φαγητό που βρήκε στο δρόμο, στα σκουπίδια ή πεταμένα»

• το 80% αντιμετωπίζει πρόβλημα εύρεσης ρούχων

• το 39,3% έχει πέσει θύμα ληστείας κατά τη διάρκεια της διαμονής του στο δρόμο

• το 42% έχει παιδιά

• το 58% έχει «στενούς συγγενείς που γνωρίζουν την κατάστασή του»

• το 70% δεν έχει εργαστεί «καμία» ημέρα σε διάστημα δύο μηνών

• το 72% έχουν «έρθει σε επαφή με κάποιον ξενώνα ή κάποιο πρόγραμμα, που αφορά στους άστεγους»

• το 46% απάντησε πως αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας

• το 58% δε καλύπτεται από ασφάλεια υγείας ή κάποιο πρόγραμμα υγείας

• το 80% δεν έχει νοσηλευτεί για κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας

• το 33% πίνουν αλκοόλ κάθε μέρα

• το 14% έχει κάνει πρόσφατα χρήση ναρκωτικών

Για τους άστεγους του δρόμου και τους ανθρώπους που στερούνται κατοικίας, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή εμπειρία, οι ξενώνες φιλοξενίας διαδραματίζουν έναν ρόλο κλειδί στη μετάβασή τους στη μόνιμη/ανεξάρτητη κατοικία και την κοινωνική εν- σωμάτωση. Και αναφερόμαστε σε ξενώνες, που δεν προσφέρουν απλώς ένα κρεβάτι αλλά και όλες τις αναγκαίες υποστηρικτικές υπηρεσίες, που ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες ανάγκες των άστεγων. Στην Ελλάδα δεν ισχύει αυτό. Υπάρχει σημαντική έλλειψη ξενώνων, τη στιγμή που οι ανάγκες του άστεγου πληθυσμού είναι μεγάλες (ειδικά στις αστικές περιοχές της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και άλλων ελληνικών πόλεων). Επιπλέον, στους ξενώνες φιλοξενίας που λειτουργούν οι Δήμοι, συνήθως, δεν παρέχονται άλλες υποστηρικτικές υπηρεσίες, ενώ η διαδικασία για να γίνει κάποιος δεκτός είναι επίπονη, χρονοβόρα και απευθύνεται μόνο σε δημότες αποκλείοντας έτσι τους παράνομους μετανάστες (χωρίς νόμιμα ταξιδιωτικά έγγραφα). Η κατάσταση στέγης των μεταναστών, των προ- σφύγων και των αιτούντων άσυλο στη χώρα μας είναι, συχνά, δραματική. Και τούτο γιατί παρά το σημαντικό μέγεθος του μεταναστευτικού πληθυσμού, δεν υπήρξε καμία δημόσια πολιτική για τη στέγασή του.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, οι παράνομοι μετανάστες και οι πρόσφυγες, αποτελούν ένα υψηλό ποσοστό στο σύνολο του άστεγου πληθυσμού στην Ελλάδα. Μάλιστα, η κατάσταση στέγης για τους πολιτικούς πρόσφυγες και τους αιτούντες άσυλο είναι ακόμη χει- ρότερη από εκείνη των μεταναστών. Ο αριθμός των αιτούντων άσυλο είναι πολύ μεγαλύτερος από τα διαθέσιμα κρεβάτια στα επίσημα και ανεπίσημα κέντρα υποδοχής, αλλά και στους ξενώνες που διατηρούν οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις για να καλύψουν τις στεγαστικές ανάγκες των προσφύγων. Οι αιτούντες άσυλο πολύ συχνά μένουν για μήνες άστεγοι στο δρόμο χωρίς εναλλακτική διαμονή (στους δρόμους, σε άδεια αυτοκίνητα, στους σιδηροδρομικούς σταθμούς, κ.α.). Στη χώρα μας, οι άστεγοι άνθρωποι, λόγω της απουσίας άτυπου δικτύου υποστήριξης και ξενώνων επείγουσας ανάγκης, αναγκάζονται να καταφύγουν στα φθηνά ξενοδοχεία, τα οποία πληρώνουν είτε ζητιανεύοντας είτε από τα χρήματα επιδομάτων που λαμβάνουν. Σύμφωνα με τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, το κόστος ενός φθηνού ξενοδοχείου στην Αθήνα ποικίλλει από τα 8 Ευρώ για ένα τρίκλινο δωμάτιο, η πιο φθηνή επιλογή που αναφέρθηκε, έως τα 20 Ευρώ για ένα μονόκλινο δωμάτιο με μπάνιο, σε μία υποβαθμισμένη περιοχή της πρωτεύουσας.