Το εισόδημα για τις ρυθμίσεις των δανείων

Στο ποσό των 1.347 ευρώ μηνιαίως για μια τετραμελή οικογένεια ορίστηκε το ποσό των βασικών εύλογων δαπανών διαβίωσης, οι οποίες θα αποτελούν τον «μπούσουλα» από την 1η Ιανουαρίου 2015 για τη ρύθμιση των δανείων, όχι μόνο στεγαστικών, αλλά και καταναλωτικών και επιχειρηματικών. Με άλλα λόγια, το ποσό της μηνιαίας δόσης στην περίπτωση των «κόκκινων» αλλά και των «πορτοκαλί» δανείων θα μπορεί να καθορίζεται με βάση το ποσό που περισσεύει όταν από το εισόδημα του δανειολήπτη αφαιρεθούν οι δαπάνες για την κάλυψη των αναγκών διαβίωσής του. Το «κατώφλι» αυτό αφενός δεν είναι δεσμευτικό, καθώς αποτελεί σημείο αναφοράς για το εξατομικευμένο προφίλ του κάθε δανειολήπτη βάσει του οποίου θα γίνεται η ρύθμιση του δανείου. Μάλιστα, μπορεί να αυξάνεται εάν προστίθενται επιπλέον κατηγορίες δαπανών, οι οποίες μπορεί να μην είναι οι απολύτως βασικές, όπως οι δαπάνες για τρόφιμα, αλλά εύλογες και δικαιολογούνται τόσο από τα δηλωθέντα εισοδήματα όσο και από τις ανάγκες διαβίωσης και της καθημερινότητας του δανειολήπτη. Εάν για παράδειγμα η εργασία κάποιου απαιτεί να βρίσκεται πολλές ώρες εκτός σπιτιού θα δικαιολογούνται επιπλέον δαπάνες μαζικής εστίασης.

Ο προσδιορισμός των μηνιαίων εύλογων δαπανών διαβίωσης βασίστηκε στην Ερευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών για τα εισοδήματα και τις δαπάνες του 2012 που διενεργεί η Ελληνική Στατιστική Αρχή. Οι δαπάνες διακρίνονται σε τέσσερις ομάδες, με την πρώτη να περιλαμβάνει τις πιο βασικές για τη διαβίωση του νοικοκυριού και επί της ουσίας αυτές που δεν θα μπορεί να αμφισβητήσει το πιστωτικό ίδρυμα. Σε αυτή την πρώτη ομάδα περιλαμβάνονται: διατροφή, ένδυση-υπόδηση, λειτουργικά έξοδα κατοικίας, μετακίνηση, επισκευή και συντήρηση επίπλων και οικιακού εξοπλισμού, είδη οικιακής κατανάλωσης και ατομικής φροντίδας, ενημέρωση και μόρφωση, υπηρεσίες τηλεφωνίας και ταχυδρομείων, είδη και υπηρεσίες υγείας (φάρμακα αλλά όχι ιδιωτικά νοσοκομεία), οι υπηρεσίες εκπαίδευσης (παιδικοί σταθμοί, φροντιστήρια, αλλά όχι ιδιωτικά σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης), οι υπηρεσίες κοινωνικής προστασίας (γηροκομεία, ιδρύματα και σχολεία για ΑΜΕΑ, βρεφονηπιακοί σταθμοί) και οι οικονομικές υπηρεσίες (αμοιβές φοροτεχνικών, συμβολαιογράφων, δικηγόρων). Η δεύτερη κατά σειρά σημασίας ομάδα περιλαμβάνει δαπάνες για μαζική εστίαση. Η τρίτη ομάδα περιλαμβάνει τις δαπάνες για αγορά αυτοκινήτου, επίπλων και συσκευών. Η τελευταία από πλευράς σημασίας ομάδα περιλαμβάνει τις δαπάνες για κατανάλωση αλκοολούχων ποτών και καπνού, αεροπορικές μετακινήσεις, τουριστικές υπηρεσίες και υπηρεσίες αναψυχής, πολιτισμού και αθλητισμού. Εκτός από τα νοσήλια για ιδιωτικά νοσοκομεία και δίδακτρα για ιδιωτικά εκπαιδευτήρια εξαιρούνται και οι δαπάνες για ιδιωτική ασφάλιση υγείας και κατοικίας. Για όσους καταβάλλουν ενοίκιο και θέλουν για παράδειγμα να ρυθμίσουν ένα καταναλωτικό δάνειο (δεν έχουν δηλαδή στεγαστικό για α΄ κατοικία) στις εύλογες δαπάνες διαβίωσης θα προστίθεται και το ποσό του ενοικίου. Το μηνιαίο «κατώφλι» με βάση την 1η ομάδα δαπανών ανά κατηγορία νοικοκυριού διαμορφώνεται ενδεικτικά για ζευγάρι χωρίς παιδιά στα 906 ευρώ και αυξάνεται αναλόγως του αριθμού των παιδιών και των εξαρτώμενων ενήλικων ατόμων  Τα ποσά αυτά είναι μετά φόρων και αρκετά πάνω από το όριο της φτώχειας. Για παράδειγμα, το όριο της φτώχειας για τετραμελή οικογένεια είναι 999 ευρώ, ενώ το ποσό αναφοράς καθορίστηκε στα 1.347 ευρώ. Τα ποσά κάθε χρόνο θα αναπροσαρμόζονται αναλόγως των στοιχείων που προκύπτουν από τις Ερευνες Οικονομικών Προϋπολογισμών και τον πληθωρισμό.

Οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης αποτελούν ένα ακόμη εργαλείο, το οποίο θα περιληφθεί στον Κώδικα Δεοντολογίας Τραπεζών και σε συνδυασμό με την οικονομική κατάσταση του δανειολήπτη, το συνολικό ύψος και τη φύση των χρεών του, την τρέχουσα αλλά και την αναμενόμενη ικανότητα αποπληρωμής, καθώς και το ιστορικό οικονομικής συμπεριφοράς του (εάν είναι συνεργάσιμος ή όχι), το πιστωτικό ίδρυμα θα είναι υποχρεωμένo να προτείνει σχέδιο αποπληρωμής ή αναδιάρθρωσης του χρέους. Με αυτό τον τρόπο η κυβέρνηση φιλοδοξεί αφενός να αποσυμφορήσει τα δικαστήρια στα οποία συχνά προσφεύγουν οι οφειλέτες κάνοντας χρήση του «νόμου Κατσέλη» και αφετέρου να καταστεί πολύ μεγαλύτερο μέρος του ιδιωτικού χρέους βιώσιμο. Αλλωστε, οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης ανακοινώθηκαν χθες, αφού εγκρίθηκαν πρώτα από το Κυβερνητικό Συμβούλιο Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, στη συνεδρίαση του οποίου μετείχαν πέραν των υπουργών Ανάπτυξης, Οικονομικών και Εργασίας, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Ι. Προβόπουλος, καθώς και ο πρόεδρος της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών, Γ. Ζανιάς. Εάν βεβαίως οι δύο πλευρές, δανειολήπτης και τράπεζα, δεν καταλήξουν σε συμφωνία, ο πρώτος διατηρεί το δικαίωμα προσφυγής στον νόμο 3869/2010 για τη δικαστική ρύθμιση του χρέους, όπου πάλι μπορεί να αξιοποιηθούν τα στοιχεία για τις «εύλογες δαπάνες διαβίωσης».