Δημοσιεύτηκε ο νέος νόμος 4555/2018 για την τοπική αυτοδιοίκηση, με το άρθρο 222 του οποίου επαναρρυθμίστηκε το πρόβλημα της απαλλαγής των αδήλωτων κενών και μη ηλεκτροδοτούμενων ακινήτων από τα δημοτικά τέλη καθαριότητας και φωτισμού. Τα σημεία της νέας ρύθμισης, για την οποία είχε προηγηθεί συνάντηση του Προεδρείου της ΠΟΜΙΔΑ με τον Υπουργό Εσωτερικών κ. Παναγιώτη Σκουρλέτη, είναι τα εξής:

1. Παγιώθηκε νομοθετικά η απαλλαγή των κενών και μη ηλεκτροδοτούμενων ακινήτων από τα δημοτικά τέλη καθαριότητας και φωτισμού, η οποία υπήρξε ζωτικής σημασίας ιστορική κατάκτηση της ΠΟΜΙΔΑ με το Ν.3345/2005, μετά από αγώνες που διήρκεσαν μια ολόκληρη εικοσαετία!

2. Σε ότι αφορά το παρελθόν, η νέα διάταξη δίνει εξάμηνη προθεσμία σε όλους τους ιδιοκτήτες κενών και μη ηλεκτροδοτούμενων ακινήτων που ως τώρα δεν το είχαν δηλώσει στον οικείο Δήμο, να σπεύσουν να το δηλώσουν τώρα και να απαλλαγούν πλήρως από κάθε χρέωση, εφόσον υπήρχε αχρησία και διακοπή του ρεύματος.

3. Για το μέλλον όμως η νέα διάταξη ορίζει ότι «Ακίνητα, στα οποία διακόπτεται η ηλεκτροδότηση, απαλλάσσονται από την καταβολή τελών καθαριότητας και φωτισμού από την ημερομηνία υποβολής δήλωσης του ιδιοκτήτη τους ή του νόμιμου εκπροσώπου αυτού προς τον οικείο δήμο ότι δεν ηλεκτροδοτούνται και ότι δεν πρόκειται να χρησιμοποιηθούν.»  Μέχρι την υποβολή της ανωτέρω δήλωσης, τα τέλη οφείλονται και θα βεβαιώνονται σε βάρος του ιδιοκτήτη του ακινήτου, ενώ αν, παρά τη δήλωση, γίνεται χρήση ή ηλεκτροδότηση του ακινήτου, θα βεβαιώνεται επιπλέον και ισόποσο πρόστιμο!

4. Όμως προσοχή: Η αυστηρή αυτή προυπόθεση αφήνει τον απλό και απληροφόρητο πολίτη, που δεν θα γνωρίζει για τη νέα αυτή υποχρέωση, εκτεθειμένο στον κίνδυνο να χρεωθεί με τεράστιες αναδρομικές οφειλές έως και 20ετίας, που ειδικά στα επαγγελματικά ακίνητα θα έχουν κυριολεκτικά δημευτικό χαρακτήρα αφού θα μπορεί να υπερβούν και τη σημερινή αξία του ίδιου του ακινήτου, και έρχεται σε αντίθεση και με τη γνωστή πρόσφατη γνωμοδότηση του Συνήγορου του Πολίτη για την απαλλαγή των ακινήτων αυτών από τα δημοτικά τέλη.

5. Με άλλα άρθρα του ίδιου νόμου δίνεται στους ΟΤΑ η δυνατότητα έως και διπλασιασμού των ισχυόντων δημοτικών τελών  στα επαγγελματικά ακίνητα (άρθρο 182), αφού επιτρέπει έως και δεκαπλάσια τέλη σε σχέση με της οικιακής χρήσης, ενώ σήμερα επιτρέπεται έως το πενταπλάσιο. Επίσης με το άρθρο 185 προβλέπεται η καθιέρωση τριών κλιμακίων ενιαίου ανταποδοτικού τέλους καθαριότητας και φωτισμού, αντί των ισχυόντων δύο.

* Η νέα ρύθμιση του άρθρου 222 για την απαλλαγή των κενών ακινήτων προβλέπει συγκεκριμένα τα εξής:

"1. Τα δύο τελευταία εδάφια της παρ. 1 του αρ. 3 του Ν. 25/1975 (Α’ 74), όπως αντικαταστάθηκαν με το αρ. 5 του ν. 3345/2005 (Α’138), αντικαθίστανται ως εξής:

«Ακίνητα, στα οποία διακόπτεται η ηλεκτροδότηση, απαλλάσσονται από την καταβολή τελών καθαριότητας και φωτισμού από την ημερομηνία υποβολής δήλωσης του ιδιοκτήτη τους ή του νόμιμου εκπροσώπου αυτού προς τον οικείο δήμο ότι δεν ηλεκτροδοτούνται και ότι δεν πρόκειται να χρησιμοποιηθούν. Μέχρι την υποβολή της ανωτέρω δήλωσης, τα τέλη οφείλονται ανά κατηγορία ακινήτου και καταβάλλονται κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 21 του από 24.9/20.10.1958 β.δ. (Α΄171) Εάν, παρά την υποβολή της δήλωσης διαπιστωθεί ηλεκτροδότηση ή χρήση του ακινήτου, επιβάλλεται σε βάρος του υπόχρεου το τέλος που αναλογεί από το χρόνο απαλλαγής και ισόποσο πρόστιμο.

2. Οφειλές από τέλη καθαριότητας και φωτισμού, που αντιστοιχούν σε χρονικό διάστημα μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος, κατά το οποίο είχε διακοπεί η ηλεκτροδότηση ενός ακινήτου, σύμφωνα με βεβαίωση του αρμόδιου διαχειριστή δικτύου και αυτό δεν χρησιμοποιούταν, σύμφωνα με υπεύθυνη δήλωση του ιδιοκτήτη ή του νόμιμου εκπροσώπου του, διαγράφονται ή παραλείπεται η βεβαίωσή τους. Εφόσον η ανωτέρω υπεύθυνη δήλωση δεν έχει υποβληθεί μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος, υποβάλλεται μέσα σε έξι (6) μηνών από αυτήν. Ποσά που έχουν καταβληθεί δεν αναζητούνται."

«Καμπανάκι» για τα ακίνητα χιλιάδων ιδιοκτητών ενόψει της οριστικοποίησης του Εθνικού Κτηματολογίου. Οπως περιγράφεται στις οδηγίες του ΥΠΟΙΚ, όσοι δεν τα έχουν δηλώσει και τα ακίνητα καταγραφούν ως «αγνώστου ιδιοκτήτη», θα τα χάσουν και θα περάσουν στον έλεγχο του Δημοσίου, μόλις καταστεί οριστική η πρώτη εγγραφή. Οπως σημειώνει το star.gr αν και στην περίπτωση αυτή δημιουργείται υπέρ του Δημοσίου αμάχητο τεκμήριο, υπάρχει η δυνατότητα αμφισβήτησης από τον ιδιώτη με αγωγή εντός συγκεκριμένης προθεσμίας. Όταν εκδικαστεί αμετάκλητα η αγωγή περί του ακινήτου, τότε αναλόγως της απόφασης περνά στον έλεγχο του Δημοσίου ή στα χέρια του ιδιώτη.

Οι νέες αντικειμενικές αξίες αναμένεται να πλήξουν χιλιάδες φορολογουμένους με μεσαία ακίνητη περιουσία. Η ακτινογραφία των νέων αντικειμενικών αξιών αποκαλύπτει ότι σε πολλά προάστια του Λεκανοπεδίου, όπου οι τιμές ζώνης κινούνται μεταξύ 1.100 και 2.500 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο, οι αντικειμενικές αυξηθηκαν κατά 200, 300, 550 και 600 ευρώ το τετραγωνικό. Φορολογούμενοι που έχουν στην κατοχή τους μόνο ένα διαμέρισμα σε περιοχές όπως ο Άγιος Δημήτριος, τα Βριλήσσια, το Μαρούσι, η Καλλιθέα, η Γλυφάδα, η Νέα Ερυθραία, το Παλαιό Φάληρο, το Ελληνικό ή ακόμη και το Περιστέρι ή η Κερατέα θα κληθούν να πληρώσουν το μάρμαρο των αλλαγών στις αντικειμενικές αξίες. Υπολογίζοντας τον φόρο ανά τετραγωνικό μέτρο με βάση τις νέες αξίες προκύπτουν αυξήσεις που φθάνουν στα 1,9, ακόμη και στα 3,2 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο διαμερίσματος. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι μόνο για ένα διαμέρισμα επιφάνειας 100 τ.μ. θα προκύψει έξτρα φόρος 190 ή 320 ευρώ. Και βέβαια αυτή η επιβάρυνση αφορά ένα μόνο ακίνητο. Στην περίπτωση που ο φορολογούμενος έχει στην κατοχή του και άλλα περιουσιακά στοιχεία ή αν πιάνεται στον συμπληρωματικό φόρο, ο οποίος θα ανέβει ακόμη περισσότερο λόγω αύξησης της συνολικής αξίας της ακίνητης περιουσίας, τότε το φετινό ραβασάκι του ΕΝΦΙΑ θα είναι βαρύ.

Απαλλάσσεται από τον φόρο κληρονομιάς και όχι από τον φόρο δωρεάς ή γονικής παροχής το ποσό χρηματικής κατάθεσης σε κοινό τραπεζικό λογαριασμό, εφόσον έχει τεθεί ο όρος ότι με τον θάνατο οποιουδήποτε δικαιούχου η κατάθεση περιέρχεται αυτοδίκαια στους λοιπούς επιζώντες, μέχρι τον τελευταίο από αυτούς. Η εν λόγω διευκρίνιση παρέχεται με νεότερο οδηγό της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), στον οποίο αναλύονται όλα τα θέματα της φορολογίας εισοδήματος και κεφαλαίου, ενώ υπογραμμίζεται ότι το δικαίωμα του Δημοσίου για επιβολή φόρου κληρονομιάς, δωρεάς ή γονικής παροχής παραγράφεται στις εξής περιπτώσεις:

* Για υποθέσεις στις οποίες η φορολογική υποχρέωση γεννήθηκε πριν από την 1η Ιανουαρίου 2015, το δικαίωμα του Δημοσίου για έλεγχο της υπόθεσης παραγράφεται μετά την πάροδο 10 ετών, σε περίπτωση υποβολής δήλωσης, ή 15 ετών, αν δεν υποβλήθηκε δήλωση.

* Για υποθέσεις στις οποίες η φορολογική υποχρέωση γεννήθηκε από την 1η Ιανουαρίου 2015, το δικαίωμα του Δημοσίου παραγράφεται κατά κανόνα εντός πέντε ετών, από το τέλος του έτους στο οποίο λήγει η προθεσμία υποβολής της δήλωσης.

Σε κάθε περίπτωση, το δικαίωμα του Δημοσίου είναι παραγραμμένο για όλες τις υποθέσεις για τις οποίες η φορολογική υποχρέωση γεννήθηκε μέχρι τις 31/12/1994.

Αναλυτικότερα, στον εν λόγω οδηγό της ΑΑΔΕ επισημαίνονται, μεταξύ άλλων, τα εξής:

- Σε πόσες δόσεις καταβάλλεται ο φόρος κληρονομιών, δωρεών και γονικών παροχών;

α) Ο φόρος που προκύπτει βάσει αρχικής ή εμπρόθεσμης τροποποιητικής δήλωσης καταβάλλεται σε 12 ίσες διμηνιαίες δόσεις, όχι μικρότερες των 500 ευρώ, πλην της τελευταίας. Σε περίπτωση κληρονομιάς, αν ο κληρονόμος είναι ανήλικος, ο αριθμός των δόσεων διπλασιάζεται, με την προϋπόθεση ότι κάθε δόση δεν θα είναι μικρότερη των 500 ευρώ, πλην της τελευταίας.

β) Μετά την υποβολή εκπρόθεσμης τροποποιητικής δήλωσης ή μετά τον έλεγχο, ο φόρος καταβάλλεται εντός 30 ημερών από την κοινοποίηση της πράξης διορθωτικού προσδιορισμού.

γ) Σε περίπτωση έκδοσης οριστικής απόφασης διοικητικού δικαστηρίου, ο φόρος καταβάλλεται σε δύο ίσες μηνιαίες δόσεις.

δ) Στην περίπτωση δωρεάς - γονικής παροχής χρηματικών ποσών, ο φόρος καταβάλλεται άμεσα (εντός τριών ημερών από την υποβολή της δήλωσης).

- Ποια είναι τα αφορολόγητα ποσά για την απόκτηση πρώτης κατοικίας με κληρονομιά ή γονική παροχή;

Η απαλλαγή παρέχεται για αξία κατοικίας μέχρι 200.000 ευρώ για κάθε ανήλικο ή άγαμο και μέχρι 250.000 ευρώ για έγγαμο, η οποία προσαυξάνεται κατά 25.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 30.000 ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα ανήλικα τέκνα, των οποίων την επιμέλεια έχει ο δικαιούχος. Στο ποσό της απαλλαγής περιλαμβάνεται και η αξία μιας θέσης στάθμευσης αυτοκινήτου και ενός αποθηκευτικού χώρου, για επιφάνεια εκάστου έως 20 τ.μ., εφόσον βρίσκονται στο ίδιο ακίνητο και αποκτώνται ταυτόχρονα. Επίσης, χορηγείται απαλλαγή για οικόπεδο αξίας μέχρι 50.000 ευρώ για κάθε ανήλικο ή άγαμο και μέχρι 100.000 ευρώ για κάθε έγγαμο, προσαυξανόμενη κατά 10.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 15.000 ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα. Τα παραπάνω ποσά ισχύουν για την απόκτηση πρώτης κατοικίας με κληρονομιά και με γονική παροχή. Ειδικά, η προσαύξηση για τα ανήλικα τέκνα, όσον αφορά τον φόρο κληρονομιάς, ισχύει εφόσον στον κληρονόμο περιέρχεται μία μόνο κατοικία ή ένα μόνο οικόπεδο εξ ολοκλήρου και κατά πλήρη κυριότητα και όχι ποσοστό εξ αδιαιρέτου.

- Ποιες είναι οι προϋποθέσεις απαλλαγής της πρώτης κατοικίας από τον φόρο γονικής παροχής;

α) Το τέκνο που ζητά την απαλλαγή, ο σύζυγος και τα ανήλικα τέκνα τους δεν έχουν δικαίωμα πλήρους κυριότητας ή επικαρπίας ή οίκησης σε άλλη κατοικία ή ιδανικό μερίδιο κατοικίας που πληροί τις στεγαστικές ανάγκες της οικογένειας ή δικαίωμα πλήρους κυριότητας επί οικοπέδου οικοδομήσιμου ή επί ιδανικού μεριδίου οικοπέδου, στα οποία αντιστοιχεί εμβαδόν κτίσματος που πληροί τις στεγαστικές τους ανάγκες και βρίσκονται σε δήμο ή κοινότητα με πληθυσμό άνω των 3.000 κατοίκων. Οι στεγαστικές ανάγκες θεωρείται ότι καλύπτονται αν το συνολικό εμβαδόν των ανωτέρω ακινήτων είναι 70 τ.μ., προσαυξανόμενα κατά 20 τ.μ. για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 25 τ.μ. για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα του δικαιούχου.

β) Το τέκνο είναι Έλληνας ή πολίτης κρατών - μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των χωρών του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ).

γ) Το ακίνητο αποκτάται κατά πλήρη κυριότητα και ολόκληρο.

δ) Η απαλλαγή από τον φόρο για την απόκτηση πρώτης κατοικίας παρέχεται για μία φορά. Δεν απαλλάσσεται το τέκνο που το ίδιο ή ο σύζυγος ή τα ανήλικα τέκνα αυτών έχουν ήδη τύχει απαλλαγής από τον φόρο μεταβίβασης ή γονικής παροχής ή κληρονομιάς.

ε) Η κατοικία ή το οικόπεδο θα παραμείνει στην κυριότητα του τέκνου για μία τουλάχιστον πενταετία.

στ) Το αίτημα για την απαλλαγή υποβάλλεται με την εμπρόθεσμη δήλωση.

- Ποιες είναι οι προϋποθέσεις απαλλαγής της πρώτης κατοικίας από τον φόρο κληρονομιών;

α) Ο κληρονόμος είναι σύζυγος ή το πρόσωπο με το οποίο ο κληρονομούμενος είχε συνάψει σύμφωνο συμβίωσης, κατά τις διατάξεις του ν. 3719/2008 (εφόσον η συμβίωση είχε διάρκεια τουλάχιστον δύο ετών) ή του ν. 4356/2015 (Α’ 181) ή τέκνο του κληρονομουμένου.

β) Ο κληρονόμος είναι Έλληνας ή πολίτης κρατών - μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των χωρών του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ).

γ) Ο κληρονόμος, ο σύζυγος και τα ανήλικα τέκνα τους δεν έχουν δικαίωμα πλήρους κυριότητας ή επικαρπίας ή οίκησης σε άλλη κατοικία ή ιδανικό μερίδιο κατοικίας που πληροί τις στεγαστικές ανάγκες της οικογένειας ή δικαίωμα πλήρους κυριότητας επί οικοπέδου οικοδομήσιμου ή επί ιδανικού μεριδίου οικοπέδου, στα οποία αντιστοιχεί εμβαδόν κτίσματος που πληροί τις στεγαστικές τους ανάγκες και βρίσκονται σε δήμο ή κοινότητα με πληθυσμό άνω των 3.000 κατοίκων. Οι στεγαστικές ανάγκες θεωρείται ότι καλύπτονται αν το συνολικό εμβαδόν των ανωτέρω ακινήτων (και των λοιπών αντίστοιχων κληρονομιαίων ακινήτων) είναι 70 τ.μ., προσαυξανόμενα κατά 20 τ.μ. για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα και κατά 25 τ.μ. για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα του δικαιούχου.

δ) Το ακίνητο αποκτάται κατά πλήρη κυριότητα.

ε) Η απαλλαγή από τον φόρο για την απόκτηση πρώτης κατοικίας παρέχεται για μία φορά. Δεν απαλλάσσεται ο κληρονόμος που ο ίδιος ή ο σύζυγος ή τα ανήλικα τέκνα αυτού έχουν ήδη τύχει απαλλαγής από τον φόρο μεταβίβασης ή γονικής παροχής ή κληρονομιάς.

στ) Η κατοικία ή το οικόπεδο θα παραμείνει στην κυριότητα του κληρονόμου για μία τουλάχιστον πενταετία.

ζ) Το αίτημα για την απαλλαγή υποβάλλεται με την εμπρόθεσμη δήλωση.

- Ποιοι είναι οι δικαιούχοι της απαλλαγής από τον ΦΜΑ για αγορά πρώτης κατοικίας;

Η απαλλαγή παρέχεται μόνο σε φυσικά πρόσωπα (έγγαμα ή άγαμα ή τα πρόσωπα που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης τόσο με τις διατάξεις του ν. 3719/2008, μετά τη συμπλήρωση διετίας, όσο και του ν. 4356/2015), εφόσον κατοικούν μόνιμα στην Ελλάδα ή προτίθενται να εγκατασταθούν σε αυτή το αργότερο εντός δύο ετών από την αγορά. Η απαλλαγή του άγαμου παρέχεται και στον σύζυγο που βρίσκεται σε διάσταση, υπό τον όρο ότι έχει κατατεθεί αίτηση ή αγωγή διαζυγίου, τουλάχιστον, έξι μήνες πριν από την αγορά του ακινήτου με την προϋπόθεση ότι ο γάμος θα λυθεί μέσα σε πέντε έτη από την αγορά. Απαλλαγή από τον ΦΜΑ για αγορά πρώτης κατοικίας δικαιούνται:

α) Έλληνες.

β) Ομογενείς από Αλβανία, Τουρκία και χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Οι καταγόμενοι από τη Βόρεια Ήπειρο και την Τουρκία, εφόσον απέκτησαν ιθαγένεια τρίτου κράτους πλην της αλβανικής και της τουρκικής, δεν μπορούν να τύχουν απαλλαγής από τον φόρο.

γ) Οι πολίτες των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου.

δ) Αναγνωρισμένοι πρόσφυγες, σύμφωνα με τις διατάξεις του Π.Δ. 96/2008.

ε) Πολίτες τρίτων χωρών που απολαύουν του καθεστώτος του επί μακρόν διαμένοντος στην Ελλάδα, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4251/2014.

στ) Πολίτες τρίτων χωρών που κατέχουν άδεια διαμονής στην Ελλάδα δεύτερης γενιάς. Ειδικά, για τους αλλοδαπούς, η πρόθεσή τους για μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα δεν αναιρείται από το γεγονός ότι, για ειδικούς λόγους, οι αρμόδιες υπηρεσίες τους χορηγούν προσωρινές άδειες παραμονής που ανανεώνονται.

Τα όρια απαλλαγής από τον ΦΜΑ

- Ποια είναι η έκταση της παρεχόμενης απαλλαγής από τον Φόρο Μεταβίβασης Ακινήτων (ΦΜΑ);

Για αγορά κατοικίας: Από άγαμο μέχρι του ποσού των 200.000 ευρώ, από άγαμο που παρουσιάζει αναπηρία τουλάχιστον 67% από διανοητική καθυστέρηση ή φυσική αναπηρία μέχρι ποσού αξίας 250.000 ευρώ, από έγγαμο μέχρι ποσού αξίας 250.000 ευρώ, ενώ από έγγαμο που παρουσιάζει αναπηρία τουλάχιστον, 67% από διανοητική καθυστέρηση ή φυσική αναπηρία μέχρι ποσού αξίας 275.000 ευρώ. Το ποσό αυτό προσαυξάνεται κατά 25.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα αυτού και κατά 30.000 ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα του.

Για αγορά οικοπέδου: Από άγαμο μέχρι ποσού αξίας 50.000 ευρώ, από έγγαμο μέχρι ποσού αξίας 100.000 ευρώ. Το ποσό αυτό προσαυξάνεται κατά 10.000 ευρώ για καθένα από τα δύο πρώτα τέκνα αυτού και κατά 15.000 ευρώ για το τρίτο και καθένα από τα επόμενα τέκνα του.

Αν η αξία του ακινήτου υπερβαίνει τα παραπάνω αφορολόγητα όρια, η απαλλαγή χορηγείται μέχρι του αντίστοιχου αφορολόγητου ποσού και για την επιπλέον αξία οφείλεται ΦΜΑ.

Σε περίπτωση αγοράς κατοικίας, στο ποσό της απαλλαγής περιλαμβάνεται και η αξία μιας θέσης στάθμευσης και ενός αποθηκευτικού χώρου (είτε είναι ξεχωριστές οριζόντιες ιδιοκτησίες είτε παρακολουθήματα της μεταβιβαζόμενης ιδιοκτησίας), για επιφάνεια εκάστου έως 20 τ.μ., εφόσον βρίσκονται στο ίδιο ακίνητο και αποκτώνται ταυτόχρονα με το ίδιο συμβόλαιο αγοράς