Το 2012 υποβλήθηκαν από νομικά πρόσωπα 3.391 δηλώσεις ειδικού φόρου επί ακινήτων (ΕΦΑ), εκ των οποίων όμως φορολογητέες ήταν οι 30 με συνολικό φόρο 8.490.077 ευρώ. Τα παραπάνω γίνονται γνωστά με έγγραφο του υφυπουργού Οικονομικών Γιώργου Μαυραγάνη, το οποίο διαβιβάστηκε στη Βουλή ύστερα από ερώτηση του βουλευτή των Ανεξάρτητων Ελλήνων, Βασίλη Καπερνάρου, για τον έλεγχο των off shore εταιρειών και τη βελτίωση του μηχανισμού ελέγχου τους. Μάλιστα, ο βουλευτής επεφύλασσε ιδιαίτερη αναφορά στις off-shore σε Κρανίδι και Κύμη ζητώντας να ενημερωθεί για τα αποτελέσματα των ελέγχων του υπουργείου Οικονομικών. Όπως αναφέρει στην απάντησή του ο υφυπουργός Οικονομικών, ο τακτικός φορολογικός έλεγχος, ο έλεγχος εισοδήματος και οι ανέλεγκτες χρήσεις των off-shore εταιρειών με έδρα το Κρανίδι και την Κύμη, έχουν πλέον ανατεθεί στο Ελεγκτικό Κέντρο Αθηνών (ΔΕΚ), ενώ «βρίσκεται σε εξέλιξη διαδικασία καταγραφής όλων των παρόμοιων εταιρειών ανά την επικράτεια προκειμένου η διενέργεια τακτικού φορολογικού ελέγχου εισοδήματος και λοιπών φορολογιών των εταιρειών αυτών να ανατεθεί σε μεγάλο ελεγκτικό κέντρο». Ειδικά για τον ΕΦΑ (Ειδικός Φόρος Ακινήτων), ο κ. Μαυραγάνης επισημαίνει ότι υποχρέωση υποβολής ειδικού φόρου επί των ακινήτων, ανεξάρτητα αν έχουν και υποχρέωση καταβολής φόρου ή αν απαλλάσσονται, έχουν όλα τα κεφαλαιουχικά νομικά πρόσωπα ημεδαπά και αλλοδαπά που την 1η Ιανουαρίου κάθε έτους έχουν ακίνητα στην κατοχή τους και σύμφωνα με το καταστατικό τους έχουν ως σκοπό την αγορά, διαχείριση, επένδυση και εκμετάλλευση ακινήτων. Επίσης, υποχρέωση δήλωσης έχουν και όλα τα νομικά πρόσωπα μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα (ημεδαπά και αλλοδαπά) καθώς και τα αλλοδαπά ιδρύματα. Από τα πιο πάνω νομικά πρόσωπα που είναι υπόχρεα σε υποβολή δήλωσης, υπόχρεα σε καταβολή φόρου είναι εκείνα που είτε δεν έχουν οικονομική δραστηριότητα στην Ελλάδα (εμπορική, μεταποιητική, βιομηχανική, βιοτεχνική ή παροχής υπηρεσιών με ακαθάριστα έσοδα κατά το οικονομικό έτος μεγαλύτερα από έσοδα τους από ακίνητα (όχι αυτά που ιδιοχρησιμοποιούν) είτε δεν αποκαλύπτουν τα φυσικά πρόσωπα που κατέχουν τις μετοχές, μερίδια ή μερίδες τους με τους κανόνες της δημοσιότητας και ανήκουν στην κατηγορία των εξωχώριων - off shore) εταιρειών.

Τεράστιες δυνατότητες εξοικονόμησης ενέργειας προκύπτουν από τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από τα συνολικά 274.000 Πιστοποιητικά Ενεργειακής Απόδοσης (ΠΕΑ) που έχουν εκδοθεί και τα οποία ανακοίνωσε  ο αναπληρωτής υπουργός ΠΕΚΑ, κ. Σταύρος Καλαφάτης, με αφορμή τη συμπλήρωση δύο χρόνων από την έναρξη της εφαρμογής του θεσμού των ενεργειακών επιθεωρήσεων. «O αριθμός αποτελεί ένα πρώτο δείγμα για την ενεργειακή απόδοση του κτιριακού αποθέματος της χώρας», υπογραμμίζει χαρακτηριστικά το υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιμματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ). Σύμφωνα με τα αναλυτικά στοιχεία, ένα σημαντικό ποσοστό κτιρίων, της τάξης του 27,2%, βρίσκεται στη χαμηλότερη ενεργειακή κλάση (Η) και αφορά σε κτίρια χωρίς θερμομόνωση και με παλαιά και μη αποδοτικά συστήματα θέρμανσης και ψύξης. Η συντριπτική, μάλιστα, πλειοψηφία των κτιρίων, σε ποσοστό της τάξης του 96,3%, υπολείπεται του κτιρίου «αναφοράς», δηλαδή του κατασκευασμένου σύμφωνα με τις προδιαγραφές του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ), γεγονός που υποδεικνύει το τεράστιο δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας. Ειδικότερα, σύμφωνα με το αποτυπωμένο κτιριακό απόθεμα, το οποίο αφορά σε 31.062.000 m2 για 274.000 κτίρια όλων των χρήσεων, η μέση υπολογιζόμενη κατανάλωση ενέργειας είναι 293 kWh/m2 ετησίως, ενώ αν αυτά τα κτίρια ήταν κατασκευασμένα με προδιαγραφές του ΚΕΝΑΚ θα κατανάλωναν κατά μέσο όρο 141 kWh/m2 ετησίως, με ποσοστό εξοικονόμησης 48%. Η συνολική υπολογιζόμενη καταναλισκόμενη ενέργεια είναι 9,11 GWh ετησίως, ενώ αν τα ίδια κτίρια ήταν κατασκευασμένα με προδιαγραφές ΚΕΝΑΚ η κατανάλωση θα ήταν αντίστοιχα 4,39 GWh ετησίως, ποσοστό εξοικονόμησης 48%. Όπως προκύπτει από τη μέση κατανάλωση των κτιρίων όλων των χρήσεων και η οποία συγκρίνεται με την αντίστοιχη μέση κατανάλωση του κτιρίου «αναφοράς», υπάρχει μεγάλη διαφοροποίηση στη δυνατότητα που έχουν τα κτίρια να εξοικονομήσουν ενέργεια σε ποσοστό από 6,8% έως 68,9%.

Επιπλέον, όπως προκύπτει από τα στοιχεία, οι μονοκατοικίες είναι οι περισσότερο ενεργοβόρες κατασκευές σε σχέση με τις πολυκατοικίες ή τα διαμερίσματα, ενώ τα καταστήματα περισσότερο ενεργοβόρα από τα γραφεία. Κατά την περίοδο εφαρμογής του ΚΕΝΑΚ (2011-2013), τα κτίρια κατατάσσονται κυρίως στις ενεργειακές κατηγορίες Β κα Γ (ποσοστό 73,06%), ενώ τις περιόδους πριν από την εφαρμογή του Κανονισμού Θερμομόνωσης των Κτιρίων (έως το 1980) το μεγαλύτερο μέρος των κτιρίων (45,1%) είναι ενεργειακής κλάσης Η. Την περίοδο ισχύος του Κανονισμού Θερμομόνωσης (1981-2010), τα κτίρια βελτιώνονται και κατατάσσονται κυρίως στις ενεργειακές κλάσεις Γ και Δ σε ποσοστό 61,7%. Τα συνολικά στοιχεία των εκδοθέντων ΠΕΑ αφορούν κυρίως -σε ποσοστό 97,3%- κτίρια που κατασκευάστηκαν την περίοδο 1950-2009, ενώ το μεγαλύτερο πλήθος ΠΕΑ αφορά στην περίοδο 1970-1979, καθώς αποτελούσε απαραίτητο δικαιολογητικό για την ένταξη των κτιρίων στο πρόγραμμα «Εξοικονόμηση Κατ' Οίκον», η αρχική φάση του οποίου αφορούσε κτίρια που είχαν κατασκευαστεί έως το 1980. Το μεγαλύτερο ποσοστό, ύψους 63,2%, των εκδοθέντων ΠΕΑ αφορά σε κτίρια, κυρίως διαμερίσματα, που επρόκειτο να μισθωθούν, ενώ ο μικρός αριθμός ΠΕΑ για νέα κτίρια αντανακλά τη μικρή οικοδομική δραστηριότητα των τελευταίων ετών, λόγω των οικονομικών συνθηκών. Η μεγάλη αύξηση στον αριθμό των εκδοθέντων ΠΕΑ το έτος 2012 (211.475) σε σύγκριση με το έτος 2011 (62.525), οφείλεται στο γεγονός ότι από τον Ιανουάριο του 2012 ξεκίνησε η απαίτηση έκδοσης ΠΕΑ και για τις μισθώσεις των διαμερισμάτων. Όπως είναι αναμενόμενο, τα περισσότερα ΠΕΑ έχουν εκδοθεί στη νομαρχία Αθηνών (32,12%), στο νομό Θεσσαλονίκης (12,69%), στη νομαρχία Πειραιώς (5,03%), στη νομαρχία ανατολικής Αττικής (4,60%). Τέλος, με βάση τα περίπου 156.000 ΠΕΑ, για τα οποία υπάρχουν στοιχεία αμοιβών, η μέση αμοιβή που εισπράχθηκε είναι 173 ευρώ για όλες τις χρήσεις των κτιρίων και ανεξάρτητα από την επιφάνειά τους. Σύμφωνα με το ΥΠΕΚΑ, το επόμενο βήμα αφορά στη δημιουργία ενός σώματος μόνιμων Ενεργειακών Επιθεωρητών -μέσα από εκπαίδευση και εξετάσεις-, στη βελτίωση του νομοθετικού πλαισίου, καθώς ήδη συζητείται στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής το σχέδιο νόμου για την «Ενεργειακή απόδοση κτιρίων», στην εντατικοποίηση των ελέγχων από την ΕΥΕΠΕΝ και την αξιολόγηση των συμπερασμάτων της πρώτης καταγραφής, ώστε τελικά να περάσουμε σε συγκεκριμένες προτάσεις βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων της χώρας σε συνδυασμό με κατάλληλα κίνητρα και χρηματοδοτικά εργαλεία.

Η πραγματικότητα είναι αμείλικτη. Οποτε γίνονται αγοραπωλησίες οι «εκπτώσεις» που κάνουν οι πωλητές ουσιαστικά ρίχνουν την αξία των ακινήτων κάτω από την αντικειμενική. Όπως παρατηρούν ειδικοί της αγοράς, σε ό,τι αφορά τις τιμές επικρατεί το απόλυτο χάος εξαιτίας της μικρής κινητικότητας στην κτηματαγορά. «Aδυνατούμε να μιλήσουμε για εμπορικές τιμές, αφού υπάρχουν κατοικίες που πωλούνται με ένα λογικό ποσό αλλά και άλλες που βγαίνουν στην κυριολεξία στο σφυρί. Oι ιδιοκτήτες τους, λόγω της μεγάλης ανάγκης που έχουν, «σκοτώνουν» τα ακίνητα, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει μια ενιαία εμπορική τιμή», τονίζει κτηματομεσίτης. Πάντως, από μια πρώτη ανάλυση των αντικειμενικών και εμπορικών τιμών, μπορεί κανείς να καταγράψει μείωση της ψαλίδας από 20% έως και 70%, όμως κι αυτή η διαφορά είναι πλασματική. Eτσι, εκτιμάται ότι μεγάλη αναστάτωση, χωρίς ανάλογο δημοσιονομικό αποτέλεσμα, θα φέρει πιθανή αύξηση των αντικειμενικών αξιών . Tο οικονομικό επιτελείο προσανατολίζεται στην αναπροσαρμογή των αντικειμενικών, έχοντας, όμως, ως δεδομένο ότι στις περισσότερες περιοχές της Aττικής κι άλλων μεγάλων πόλεων η «ψαλίδα» με τις εμπορικές τιμές έχει κλείσει σημαντικά. Mάλιστα, έχουν καταγραφεί δεκάδες περιπτώσεις όπου γίνονται πωλήσεις ακινήτων, κυρίως επαγγελματικών χώρων ή ακριβών σπιτιών, σε τιμές πολύ κάτω από τις αντικειμενικές αξίες.

Για τον λόγο αυτό οι παράγοντες της αγοράς ζητούν να υπάρξουν αυξομειώσεις στις αντικειμενικές, δηλαδή να γίνει εξομοίωση όπου οι αγοραίες τιμές είναι μεγαλύτερες αλλά και σημαντικές μειώσεις εκεί όπου η κρίση έχει «βουλιάξει» τα ακίνητα. Mε δεδομένο ότι οι αγοραπωλησίες έχουν μειωθεί πάνω από 70% σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια (μόνο φέτος οι συναλλαγές είναι μειωμένες κατά 40% σε σύγκριση με πέρυσι) θεωρείται σίγουρο ότι η αύξηση των αντικειμενικών αξιών δεν θα φέρει μεγάλα δημοσιονομικά οφέλη, αντιθέτως, θα προκαλέσει επιβάρυνση στην ψυχολογία της κτηματαγοράς που έχει ήδη καταρρεύσει. Bεβαίως, σύμφωνα με τις τελευταίες ανακοινώσεις του υφυπουργού Oικονομικών , το Δημόσιο προσδοκά έσοδα από την επέκταση του συστήματος των αντικειμενικών αξιών σε όλη την Eλλάδα, ακόμη δηλαδή και για τα αγροτεμάχια. Aυτό το μέτρο εκτιμάται ότι μπορεί να εκτοξεύσει στα ύψη τους φόρους που συνδέονται με τις αντικειμενικές αξίες και η επιβάρυνση για τους πολίτες να ξεπεράσει το 200%. Δηλαδή, για οποιαδήποτε μεταβίβαση, ακόμη και... χωραφιών οι φόροι θα είναι σημαντικά υψηλότεροι απ' ότι μέχρι σήμερα.

Ομοβροντία φόρων ύψους 3 δισ. ευρώ υπολογίζεται ότι θα δεχθεί μέσα στο 2013 η ακίνητη περιουσία. Από το ποσό αυτό το 0,5 δισ. ευρώ αναμένεται να πληρώσουν με βάση τους κυβερνητικούς σχεδιασμούς τα νομικά πρόσωπα, τα 2 δισ. ευρώ τα φυσικά πρόσωπα και το άλλο 0,5 δισ. ευρώ οι ιδιοκτήτες αγροτεμαχίων. Η νέα αυτή επιβάρυνση θα προκαλέσει, σύμφωνα με φοροτεχνικούς, παράγοντες της κτηματαγοράς και οικονομικούς παρατηρητές και νέες παρενέργειες που θα ενισχύουν την ύφεση, αφού θα αφαιρούν και νέα εισοδήματα από τους φορολογούμενους, ενώ τα εισοδήματα αυτά, που θα αφαιρεθούν από την αγορά, προφανώς δεν θα παραγάγουν ούτε έμμεσους φόρους (ΦΠΑ) ούτε άμεσους για τα ταμεία του κράτους.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα διάταξης που συγκεντρώνει τα πυρά μιας έντονης κριτικής και αντιδράσεις είναι η διάταξη του φορολογικού νομοσχεδίου η οποία προβλέπει την επαναφορά του φόρου υπεραξίας στις μεταβιβάσεις ακινήτων. Θα επιβληθεί φόρος 20% στην υπεραξία από την πώληση ακινήτων που θα προκύπτει από τη διαφορά μεταξύ της τιμής κτήσης (είτε με αγορά είτε με άλλη αιτία κτήσης του) του ακινήτου και της τιμής πώλησης του.  Η κριτική έχει να κάνει με αρκετές πτυχές του νέου φόρου. Ο συγκεκριμένος είχε καθιερωθεί επί κυβέρνησης Κ. Καραμανλή όταν υπουργός Οικονομικών ήταν ο Γ. Αλογοσκούφης και καταργήθηκε ως αναποτελεσματικός λίγα χρόνια αργότερα από τον ομόλογό του Γ. Παπακωνσταντίνου, καθώς στο διάστημα που μεσολάβησε δεν απέδωσε παρά εξαιρετικά πενιχρά έσοδα στο Δημόσιο. Μάλιστα, όπως υποστηρίζουν φοροτεχνικοί, «σε μια νεκρή αγορά ακινήτων θα έρθει να δώσει τη χαριστική βολή χωρίς να αποδώσει τίποτα». Σημειώνεται ότι, με την επαναφορά του φόρου υπεραξίας από εφέτος, θα φορολογηθεί το όποιο κέρδος αποκομίσει ο πωλητής του ακινήτου κατά τη μεταβίβαση, ημέρα που το μεταβιβάζει σε άλλον σε σύγκριση με την ημέρα που το απέκτησε, και εδώ υπάρχει ένα ”γκρίζο σημείο” που θα πρέπει να αποσαφηνισθεί: σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση, ο φόρος υπεραξίας θα ισχύσει για όσα ακίνητα θα αποκτηθούν μετά την 1η Ιανουαρίου 2013 και οι νέοι ιδιοκτήτες τους θα φορολογηθούν επί του όποιου κέρδους τους, όταν τα πουλήσουν. Σε αυτήν την περίπτωση, ο φόρος υπεραξίας δεν αφορά κανέναν από τους νυν ιδιοκτήτες ακινήτων, ακόμη κι αν στο μέλλον πουλήσουν την περιουσία τους. Αυτό όμως δεν αναφέρεται σαφώς στο σχέδιο νόμου για την επιβολή του φόρου υπεραξίας, με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος να δημιουργηθούν παρερμηνείες και κατά συνέπεια να επιβαρυνθούν υπέρμετρα και άδικα φορολογικά οι πωλητές των ακινήτων, ακόμη κι αν απέκτησαν το πωληθέν ακίνητο πριν.

Ενώ η κυβέρνηση απεργάζεται σχέδια νέων φοροεπιδρομών, μόλις προχθές το υπουργείο Οικονομικών προανήγγειλε την ισχύ αντικειμενικών αξιών των ακινήτων σε όλη την επικράτεια, καθώς σε σχετική ανακοίνωσή του ανέφερε πως προτεραιότητά του στο θέμα των αντικειμενικών αξιών είναι η επέκτασή τους σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας, επικαλούμενο την ανάγκη “...να υπάρχει βεβαιότητα και σταθερότητα στη φορολογητέα βάση των ακινήτων και των σχετικών συναλλαγών”. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως, αντί με βάση τις τιμές εκκίνησης, τα εκτός σχεδίου ακίνητα θα φορολογούνται με βάση τις τιμές ζώνης, με αποτέλεσμα ο φόρος αν αυξηθεί (ενδεχομένως και να διπλασιαστεί σε κάποιες περιπτώσεις). Μάλιστα, ειδικά όσον αφορά τον σχεδιασμό για τα ακίνητα εκτός σχεδίου, εξετάζεται, σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση του υπουργείου, η ένταξή τους στον ενιαίο φόρο ακινήτων "...προκειμένου να διευρυνθεί η φορολογική βάση και να κατανεμηθούν τα βάρη δικαιότερα, ώστε να συνεισφέρουν όλοι κατά τη δυνατότητά τους. Εξετάζεται, επίσης, η ιδιαιτερότητα των εκτός σχεδίου ακινήτων και αγροτεμαχίων, ώστε να ληφθεί υπόψη για τη φοροδοτική ικανότητα των ιδιοκτητών τους" από 200.000 ευρώ και άνω, ενώ "αντίστοιχα είναι τα ποσοστά για το 2012" αναφέρει το υπουργείο.

Παράλληλα, η κυβέρνηση ετοιμάζει ενιαίο τέλος για τα ακίνητα (θα αντικαθιστά το «χαράτσι» που καταβάλλεται μέσω της ΔΕΗ και τον ΦΑΠ), φόρος με τον οποίο θα επιβαρυνθούν και όλα τα αγροτεμάχια, καθώς και τα οικόπεδα εκτός σχεδίου. Το σχέδιο για την επιβολή του νέου ενιαίου φόρου στα ακίνητα καθώς και οι αλλαγές στη φορολογία των μεταβιβάσεων θα περιέχεται στο επόμενο νομοσχέδιο της φορολογικής μεταρρύθμισης. Το κράτος ελπίζει να εισπράξει από τον ενιαίο φόρο 800 εκατ. ευρώ και η είσπραξη του θα ξεκινήσει το δεύτερο εξάμηνο του χρόνου. Την ίδια ώρα, οι αλλαγές που επέρχονται περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων και την αυτοτελή φορολόγηση του εισοδήματος από ακίνητα με συντελεστή 10% για το εισόδημα έως 12.000 ευρώ και 33% για το υπερβάλλον, ενώ διατηρείται και ο συμπληρωματικός φόρος επί των μισθωμάτων, που ανέρχεται σε 1,5% επί του μισθώματος για τις κατοικίες και σε 3% για τις κατοικίες άνω των 300 τ.μ. και τους επαγγελματικούς χώρους. Επίσης καταργούνται, μεταξύ άλλων, οι φοροαπαλλαγές που προέβλεπαν έκπτωση φόρου (10%) για τους τόκους στεγαστικών δανείων, αλλά και για τα ενοίκια.